АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Астана-2014 ж. 6 страница

1. белгілі бір өнім көлемін шығару үшін қолданылатын факторларды бір бірімен алмастыруға және толықтыруға болады, бірақ алмастыру мен толықтырудың шегі болады;

2. өндірісте қолданатын белгілі бір факторлар тұрақты болса, онда басқа бір фактордың көлемін өзгерту арқылы өнім көлемін арттырудың шегін анықтауға болады;

3. әрбір өндірістік функция белгілі бір технологиялық өзара тәуелділікті сипаттайды, ал технологиядағы өзгерістер өндірістік функцияның да формасын өзгертеді;

4. өндірістік функция бір өнім көлемін алу үшін өндіріс факторларын қолданудың тиімді балама нұсқаларын сипаттайды;

5. өндірістік функция факторлардың әрбір берілген үйлесімінде өнімнің максималды көлемін шығаруды сипаттайды;

6. өндірістік функция өндіріс факторларының тек технологиялық жағынан тиімді үйлесімділіктерін ғана сипаттайды.

Өндірістік функцияны өндірістік кесте арқылы сипаттауға болады. Ал өндірістік кесте дегеніміз – бұл факторлардың әрбір үйлесімінде жүзеге асырылуы мүмкін өндірілетін өнімнің барынша үлкен көлемін анықтау үшін өндірістік функцияны сипаттайтын өндірістік тор. Кестеде капитал мен еңбек шығындарының (сағатпен есептелген) альтернативті үйлесімділіктері мен олардың көмегімен өндірілетін өнім көлемі көрсетіледі (кесте 4.1). Кестенің шетінде сағатпен өлшенетін машина мен еңбек шығындары, ал оның ішінде сол шығындардың көмегімен өндіруге болатын өнім көлемі көрсетілген. Мысалы, бір айда қолданған 400 машина сағатының шығыны мен 100 еңбек сағатының шығынын қолдану 38 дана өнім береді. Осы нұсқаны А деп белгілеуге болады. 38 дана өнімді өндіру үшін 200 машина сағатының шығыны мен 200 еңбек сағатының шығынын қолдануға да болады. Оны енді Ә нұсқасы деп белгілеуге болады. 100 машина сағатының шығыны мен 300 еңбек сағатының шығыны да 38 дана өнім көлемін бере алады. Оны біз Б нұсқасы деп белгілейміз. Осы өндіріс кестесіне сәйкес, оның ішінен бірдей өнім көлемін беретін әртүрлі өндіріс факторларының үйлесімділіктерін табуға болады.

Кесте 4.1 Өндіріс факторларының үйлесімділіктері (өндіріс кестесі)

Осы кестедегі мәліметтерді қолдана отырып, өндірістік функцияны график арқылы да көрсетуге болады. Яғни, өндірістік функцияның графиктік көрінісін изокванта қисығы сипаттайды (Сурет 4.1).

Изокванта (латын тілінен iso – тең және quant – көлем, яғни, тең көлемді өнімдер қисығы дегенді білдіреді) дегеніміз – бұл бірдей көлемдегі өнім шығаруды қамтамасыз ететін ресурс шығындарының әртүрлі комбинацияларын көрсететін қисық. Бұл жерде тек екі факторлы өндірісті және өндірістік функцияны ғана қарастырамыз: Q = f (K, L). Төмендегі суретте 38 дана өнімнің изоквантасы берілген.

Өндірістік кестедегі 64 дана өнімді беретін капитал мен еңбектің үйлесімін алатын болсақ, ол 38 дана өнімді көрсететін изоквантаның сыртында орналасады. Ал 30 дана өнім беретін екі фактор үйлесімінің изоквантасы 38 дана өнімді көрсететін изоквантаның төменгі жағында координаттардың басына жақындайды. Яғни, екі өлшемді графиктегі жазықтықтың ішін бір бірімен қатар орналасқан изокванталар қисығымен толтыруға болады. Оны изокванталар картасы деп атайды (Сурет 4.2). Яғни, изокванталар картасы дегеніміз – бұл өндірісті жүзеге асырудың барлық қол жетімді нұсқаларын көрсететін мүмкін болатын изокванталардың жиынтығы

Изокванталар өндірістік функцияны сипаттаудың графикалық формасы бола отырып, сол өндірістік функция сияқты бірнеше қасиеттерге ие болады:

1. изокванта факторлардың әрбір жеке үйлесімі үшін өнім өндірудің максималды көлемін көрсетеді;

2. изокванталар теріс көлбеулі болады, себебі факторлар әртүрлі бағытта өзгеріп отырады: өнім көлемін өзгертпей (мысалы, 38 дана күйінде) бір фактордың (K) санын белгілі бір мөлшерге арттыру екінші бір фактордың (L) санын сол мөлшерге азайтуды талап етеді; изокванталар қисығы жоғарыдан төменге қарай еңкіш болып келеді;

K

400 А

200 Ә

Б

100 Q = 38

0 100 200 300 L

Сурет 4.1 Изокванта (тең көлемді өнімдер қисығы)

K

Q = 64

Q = 38

Q = 30

L

Сурет 4.2 Изокванталар картасы

3. изокванталар координаттардың басынан алыстаған сайын олардың бойында жатқан ресурстар үйлесімдерінің беретін өнім көлемі көп болады;

4. изокванталар қисықтары бір бірімен қиылыспайды.

Технологиялық үрдіс кезінде факторларды өзара алмастырудың шекті нормасын (MRTS) изоквантаның көлбеуімен анықтайды. Алмастырудың технологиялық шекті нормасы (MRTS) – бұл өндіріс көлемін өзгерпей отырып, бір фактор (K) санының өзгеруінің екінші бір фактор (L) санының өзгеруіне деген қатынасы, яғни біздің мысалымызға сәйкес, капиталды еңбекпен алмастырудың технологиялық шекті нормасы өзгеріссіз өнім көлемі кезінде әрбір еңбек бірлігімен алмастыруға болатын капиталдың санын көрсетеді.

Төмендегі суретте 200 дана өнім көлемінің изоквантасы көрсетілген. Еңбек шығынымен алмастырылатын капиталдың шығыны біртіндеп төмендейді. Мысалы, А нүктесінен В нүктесіне ауысқанда 100 сағатқа тең еңбек шығыны 100 сағатқа тең капитал шығынын алмастырады. В нүктесінен С нүктесіне ауысқанда 100 сағатқа тең еңбек шығыны 60 сағатқа тең капитал шығынын алмастырады, ал келесі 100 сағатқа тең еңбек шығыны тек 40 сағатқа ғана тең капитал шығынын алмастырады (сурет 4.3).

Сонымен еңбектің шығыны 100 сағатқа өскен сайын, оны алмастыратын капитал шығынының азая беретінін байқауға болады. Бұл капиталды еңбекпен алмастырудың технологиялық шекті нормасының төмендейтіндігін көрсетеді: MRTS_KL = - ∆K / ∆L.

K

A

∆K=100 B

∆K=60 C

∆K=40 D

Q = 200

L

Сурет 4.3 Алмастырудың технологиялық шекті нормасы

Ал еңбекті капиталмен алмастырудың технологиялық шекті нормасы капиталдың алмастыратын еңбек санымен анықталынады: MRTS_LK = - ∆L / ∆K.

Еңбекті капиталмен алмастырғанда өндіріс көлемін өзгертпей, еңбектің саны азайған сайын капиталдың санын көбейтуге тура келеді. Оны да 4.3 суретіндегі изокванта қисығының бойындағы D нүктесінен С нүктесіне, С нүктесінен В нүктесіне қарай қозғалу арқылы көруге болады.

Өндіріс факторларын алмастырудың технологиялық шекті нормасын талдағанда еңбек пен капитал бірін бірі толық алмастыра алмайтынын есте сақтау қажет. Өндіріс факторлары бір бірін толықтырады. Сондықтан оларды алмастырудың технологиялық шекті нормасы төмендейді. Изоквантаның көлбеулігі тұрақты өндіріс көлемі шеңберінде факторларды алмастырудың шегі бар екенін және алмастыру барысында әртүрлі қиындықтардың кездесетінін көрсетеді.

Өндіріс факторларының өзара алмастырылу мүмкіндіктері өндірістік технологияның ерекшеліктерімен анықталады. Сәйкесінше, изокванталар да ресурстардың өзара алмастырылу дәрежесіне байланысты бірнеше түрлерге (формаларға) ие бола алады. Изокванталардың формаларын анықтау үшін мына жағдайларды қарастыруға болады.

Біріншіден, ресурстар абсолютті өзара алмастырылу қасиетіне ие болады деп қарастырамыз. Бұл өнімнің белгілі бір көлемі кез келген екі ресурстың біреуін қолдану жолымен немесе олардың екеуінің өзара үйлесімдері арқылы қамтамасыз етіледі дегенді білдіреді. Бұл жағдайда изокванта түзу сызықты түрге ие болады (сурет 4.4 a), ал алмастырудың технологиялық шекті нормасы (MRTS) тұрақты шамада болады. Мысалы, мұнай мен газ энергия көзін алу үшін қажетті шикізат ретінде абсолютті өзара алмастырылатын ресурстар болып табылады. Сонымен, бұл жағдайда, түзу сызықты изокванталар дегеніміз – бұл екі фактордың біреуі екіншісімен толық алмастырылатын қасиетке ие болатын жағдайда сипатталатын өндірістік функция және өндірістік технология қисықтарының бір түрі, өндіріс бұл жерде бір фактордың көмегімен де жүзеге асырыла алады. Тағы да бір мысал ретінде, сусындарды сатушы арқылы да және автомат арқылы да сатуға болатынын қарастыруға болады.

Екіншіден, ресурстар абсолютті өзара толықтырылу қасиетіне ие болады деп қарастырамыз (факторлар өзара алмастырыла алмайды). Бұл берілген өнім түрін өндіру үшін қолданылатын екі ресурс бір ғана пропорцияға ие болады дегенді білдіреді. Яғни, берілген өндірістік функция ресурстардың жалғыз ғана мүмкін бола алатын үйлесімдігінің бар болуын қарастырады. Бұл жағдайда изокванта тік бұрышты формаға ие болады (сурет 4.4 ә), ал алмастырудың технологиялық шекті нормасы (MRTS) 0-ге тең болады. Аса жоғары изоквантаның түріне (мысалы, Q₃-ке) өтудің міндетті шарты болып ресурстарды қолдану кезіндегі берілген дұрыс үйлесімділікті сақтап отыру табылады.

K K

а) ә)

Q₃ Q₃

Q₂ Q₂

Q₁ Q₁

L L

K K А

б) в)

Q₃ В

С Q₃

Q₂ Q₂

Q₁ Q₁

L L

Сурет 4.4 Изокванталардың түрлері: а) түзу сызықты изокванталар; ә) тік бұрышты (қатаң) изокванталар; б) жұмсақ еңкіш (сызықтық емес) изокванталар; в) сынған сызықты изокванталар

Егер бір ресурстың санын өзгертпей екінші бір ресурстың санын көбейтсек, онда изоквантаның басқа түріне өтуге мүмкіндік болмайды. Өнім көлемін өзгертіп басқа изоквантаға өту мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін қажетті екі фактордың қалай өзгеру керектігін өндірістік технологиялық бағыт (пунктирлі сызық) сипаттайды, ал ол екі фактордың берілген қатаң бір ғана үйлесімділікпен қолданылуын қарастырады. Мұндай өндірістік функцияның мысалы ретінде, тұрғын үй-коммуналдық қызметтер көрсететін фирманы келтіруге болады. Ол көше тазалау үшін 1 аула сыпырушыны 1 сыпырғышпен жабдықтай отырып жалдай алады. 20 аула сыпырушы мен 1 сыпырғыш үйлесімі экономикалық жағынан ақылға сыйымсыз және керісінше 1 аула сыпырушы мен 20 дана сыпырғыштың үйлесімі де солай болар еді. Сондықтанда, бұл жағдайда аса жоғары изоквантаға өту үшін 1:1 үйлесімін өзгеріссіз қалдыру керек, яғни 2 аула сыпырушыға 2 дана сыпығыштан, 3 аула сыпырушыға 3 дана сыпырғыштан дегендей және т.с.с. Сонымен, бұл жағдайда, тік бұрышты (қатаң) изокванталар дегеніміз – бұл өндіріс факторларының тұрақты және қатаң үйлесімділіктерін (пропорцияларын) сақтау арқылы берілген өнім көлемін өндірудің заңдылықтарын сипаттайтын өндірістік функция қисығының бір түрі.

Үшіншіден, ресурстар біртіндеп (шексіз түрде) өзара алмастырылу қасиетіне ие болады деп қарастырамыз. Бұл жерде өндіріс үрдісін жүзеге асыру міндетті түрде екі факторды (мысалы, капитал мен еңбекті) қолданумен мүмкін болады. Бірақ, берілген өндірістік функцияға сәйкес олардың үйлесімділіктері әртүрлі болып табылады. Бұл жағдайдағы изоквантаның формасы жұмсақ еңкіш (сызықтық емес) болып келеді (сурет 4.4 б). Изоквантаның бұл түрі жиі кездесетіндіктен оны стандартты изокванталар деп те атайды. Алмастырудың технологиялық шекті нормасы факторлардың шекті өнімдерінің арақатынастарымен анықталады (MRTS_LK = МP_L / МP_K) және изоквантаның бойымен қозғалу бойынша факторлар өзара алмастырылудың кемімелі дәрежелігімен сипатталады. Бірақ мұндай сипаттағы изокванталар өндірілетін өнім мен өндіріс факторлары біртекті (стандартты) және шексіз бөлінетін қасиетке ие болған жағдайда факторлардың өзара алмастырылуының үздіксіздігін сипаттай алады. Сонымен, жұмсақ еңкіш (сызықтық емес) изокванталар – бұл берілген өнім көлемін өндіру үшін қолданылатын міндетті екі фактордың өзара алмастырылуының әртүрлі (біртіндеп немесе үздіксіз) үйлесімділіктерін орындаудың заңдылықтарын сипаттайтын өндірістік функция қисығының бір түрі.

Төртіншіден, ресурстар шектеулі түрде өзара алмастырылу қасиетіне ие болады деп қарастырамыз. Бұл жағдайда, өндірісті жүзеге асырудың әдістері және үйлесімділіктері шектеулі мөлшерде (біздің мысалымызда, ол 4.4 в суретіндегі А, В, және С әдістері) болатындығын сипаттайтын өндірістік функцияның және өндірістік үрдістердің графикалық көрінісіндегі изокванталар – сынған сызықты изокванталар деп аталады. Яғни, тәжірибе жүзінде нақты өндірісте осындай изокванталар көптеп кездесетінін атап өткен жөн. Олар өндірістің әрбір жеке факторын қолданудың интенсивтілігі дәрежесімен ерекшеленеді. А әдісі үшін капитал факторын аса интенсивті түрде қолдану сипаты тән (өндірісте капиталды еңбекке қарағанда салыстырмалы түрде аса көбірек қолдану), ал С әдісі үшін керісінше, еңбекті капиталға қарағанда аса көбірек пайдалану сипаты тән. В өндірістік әдісінде капитал мен еңбек тең түрде интенсивті пайдаланылады. Факторларды үйлестірудің аралық нұсқалары (АВ немесе ВС арасындағы аралықтар) технологиялық жағынан жүзеге асырыла алмайды, өйткені пунктирлі сызықпен берілген технологиялық бағыттар А, В немесе С нұсқаларының жүзеге асырылуын ғана қалайды.

Енді біз фирманың өндіріс туралы қысқа мерзімдегі шешімдерін қарастыратын болсақ, онда қысқа мерзімді кезеңде ең болмағанда бір өндіріс факторы тұрақты болады. Біз өз мысалымызда, капиталды (K) – тұрақты фактор, ал еңбекті (L) – айнымалы фактор деп болжаймыз. Бір фактор айнымалы (өзгермелі) болғанда төмендегідей ұғымдар пайдаланылады:

- еңбектің жалпы өнімі (TP_L);

- еңбектің орташа өнімі (АP_L): АP_L = TP_L / L;

- еңбектің шекті өнімі (МP_L): МP_L = ∆TP_L / ∆L;

- егер, МP_L > АP_L, онда АP_L өседі;

- егер, МP_L < АP_L, онда АP_L кемиді;

- егер, МP_L = АP_L, онда АP_L = max.

Қысқа мерзімдегі өндірісті 3 сатыға бөлуге болады:

1-саты – 0-ден L₂-ге дейін, мұнда АP_L = max;

2-саты – L₂-ден L₃-ке дейін, мұнда МP_L = 0;

3-саты – L₃-тен әріқарай, мұнда МP_L-дің мәні теріс сан болады.

1 және 3-сатылар фирма үшін қалаусыз, себебі 1-сатыда – еңбекпен салыстырғанда капиталдың артықшылығы, ал 3-сатыда – капиталға қарағанда еңбектің артықшылығы орын алады.

Кемімелі қайтарымдылық заңы (өндіріс факторлары шекті өнімділігінің төмендеу заңы) – бұл басқа ресурстың саны тұрақты болып, ал белгілі бір ресурсты пайдаланудың санын көбейткенде бұл жағдай белгілі бір кезеңнен бастап айнымалы фактордың шекті өнімінің (МP_L) азаюына әкеледі.

Бұл құбылыстың орын алуын төмендегідей суреттен байқауға болады (Сурет 4.5).

Ұзақ мерзімді кезеңде фирманың қызметінде пайдаланылатын факторлардың барлығы өзгермелі болып табылады. Сондықтанда, фирманың ұзақ мерзімдегі стратегиясы екі тұрғыдан қарастырылады:

1. K және L бір мезгілде, бірақ әртүрлі бағытта өзгереді, бұл изокванта арқылы көрсетіледі. MTRS – шығарылатын өнім көлемі тұрақты болғанда (Q - const) еңбектің әрбір бірлігі ауыстыра алатын капитал шамасын анықтайды.

MTRS өндіріс факторларының (K және L) шекті өнімдеріне тәуелді. Еңбектің шекті өнімі неғұрлым көп болған сайын, оның капиталды ауыстыруға қажетті саны соғұрлым аз болады, яғни MTRS пен өндіріс факторларының шекті өнімдерінің арасында кері тәуелділік бар: ∆K / ∆L = МP_L / МP_K.

TP 3

2 TP_L

L₁ L₂ L₃ L

AP 1

MP

AP_L

MP_L L

Сурет 4.4 Жалпы өнімнің, орташа және шекті өнімнің өзара байланысы

2. K және L бір мезгілде және бір бағытта өзгереді. Өндіріс факторларының көбеюі мен өнім шығару көлемдерінің арасындағы байланыс масштаб өсуінің тиімділігімен сипатталады.

Фирма ұзақ мерзімді кезеңде өз қызметіне қажетті өндіріс масштабының өсу тиімділігін таңдау және анықтау мәселесін шеше алады. Ал масштаб тиімділігі (өндіріс ауқымының өсуі) дегеніміз – бұл өндіріс факторлары шығындарын арттыру мен өндіріс көлемінің өзгеруі арасындағы арақатынастың сипатын көрсететін өндірістік үрдістің маңызды қасиеті. Осы арақатынастың сипатына байланысты масштаб тиімділігінің мынадай үш түрін бөліп көрсетуге болады:

1) масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) оң тиімділігі – өнім шығару көлемі ресурстар шығынынан гөрі көбірек дәрежеде өскенде орын алады;

2) масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) тұрақты тиімділігі – өнім шығару көлемі ресурстар шығындарымен бірдей пропорцияда өседі;

3) масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) теріс тиімділігі – өнім шығару көлемі ресурстар шығынынан гөрі көбірек дәрежеде өскенде орын алады.

Масштаб тиімділігін (өндіріс ауқымын) график түрінде де көрсете аламыз. 4.6 a) суретінде өндіріс ауқымының оң тиімділігі берілген. Бір айда қолданылатын еңбек пен капитал шығындарының санын екі есеге өсіру (100-ден 200-ге) өнім көлемін екі еседен артық (20-дан 85-ке) өсіріп отыр. Өндіріс ауқымы өсуінің оң тиімділігіне қол жеткізу үшін мамандану және еңбек бөлінісінің нәтижелерін кең қолдану арқылы өндіріс факторларының өнімділігін өсіру қажет. Егер жұмысшылар бір нақты өнім өндіруге немесе өндірістік операцияларды орындауға маманданса, олардың еңбектерінің орташа өнімдері өседі және өндіріс шығындары қысқарады.

K

200

Q=80

150

Q=40

100

Q=20

100 150 200 L

Сурет 4.6 а) Масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) оң тиімділігі

Жұмысшылар мен менеджерлердің мамандануы тек ірі фирмалардың шеңберінде ғана жүзеге асады. Тек қана ірі фирмаларда күрделі өндіріс құралдары мен озық технология қолданылады. Осы себептер өндіріс ауқымы өсуінің оң әсерінің мысалы ретінде машина жасау өнеркәсібіндегі зауыттарды айтуға болады. Өндіріс ауқымының оң әсері шығыны төмен ірі фирмалардың пайда болу бағытын туғызады. Егер экономикалық жүйеде осындай бағыт пайда болса, онда мемлекет тарапынан реттеуді және бақылауды қажет етеді.

4.6 ә) суретінде өндіріс ауқымының тұрақты тиімділігі көрсетілген. Өндіріс факторларының шығындары екі есеге (500-ден 1000-ға) өскенде өнім көлемі екі есеге (300-ден 600-ге) бірдей пропорцияда өсетінін байқаймыз. Өндіріс ауқымы өсуінің тиімділігі тұрақты болғанда қолданылып отырған факторлардың өнімділігі өндірістің көлеміне байланысты болмайды.

K

1000

Q=600

500

Q=300

500 1000 L

Сурет 4.6 ә) Масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) тұрақты тиімділігі

K

280

Q=200

200

Q=160

100

Q=100

100 200 280 L

Сурет 4.6 б) Масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) теріс тиімділігі

Ал 4.6 б) суретінде өндіріс ауқымының теріс тиімділігі көрсетілген. Өндіріс факторлары шығындарының 100-ге өсуі, өнім көлемін тек 60-қа ғана өсіріп отыр. Өнім көлемін екі есеге (200-ге) өсіру үшін өндіріс факторларының шығындарын екі еседен артық (100-ден 280-ге) дәрежеге өсіруге тура келеді.

Өндіріс ауқымы өскен сайын фирманың қызметін басқару үрдісі күрделене береді, фирма кәсіпорындарының арасындағы байланыстарды бағыттауда қиындықтар туындайды, әртүрлі ақпараттар дер кезінде төменгі басқару жүйелеріне жетпей қалуы мүмкін. Осындай себептердің әсерінен өндіріс ауқымы өсуінің теріс тиімділігі пайда болады. Батыс экономистерінің айтуынша, қазіргі уақытта көптеген фирмалар өздерінің өндірістік қызметтерін жүзеге асыруда масштаб өсуінің (өндіріс ауқымының) тұрақты тиімділігін ұстап тұруды қалайды. Өйткені, экономиканың көптеген салаларында өндіріс ауқымының өспелі (оң) тиімділігінің болғаны аса маңызды болғанымен, ол уақыт өткеннен кейін кез келген жағдайға байланысты кемімелі (теріс) тиімділікке ауысуы мүмкін. Ал ол болса, аса ірі фирмалардың пайда болуына (бірақ, қажетті өндіріс технологиясы осындай фирмалардың пайда болуын ынталандырғанымен), оларды басқарудың және бақылаудың қиындығына байланысты орын алып отырады.

Өндіріс ауқымы өсуінен туындайтын әсерлерді анықтау үшін әртүрлі өндіріс салаларындағы кәсіпорындардың өндіріс үрдістерін статистикалық әдіспен зерттеу қажет. Статистикалық талдау өндіріс теориясының немесе өндіріс функциясының негізінде жүргізіледі. Көбінесе Кобба-Дуглас функциясы қолданылады:

Y = AK^α L^β,

мұндағы Y – өнім көлемі, K – капиталдың көлемі, L – еңбектің көлемі, A – функция коэффициенттері, α, β – дәреже көрсеткіштері. Дәреже көрсеткіштерінің әрқайсысы 1-ден кіші болады, себебі олардың қосындысы 1-ге тең болады. Егер, α + β > 1 болса, онда оң әсер, егер α + β < 1 болса, теріс әсер, ал α + β = 1 болса, өндіріс ауқымы өсуінің тұрақты әсері болғаны.

Дата добавления: 2015-09-27 | Просмотры: 1128 | Нарушение авторских прав