АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Жіктелуі. Акромиальды ұштың шығулары:

Акромиальды ұштың шығулары:

- аромион үсті, акромион асты

- толық (акромиальды-бұғаналық және бұғана-тұмсықты байламдардың үзілуі)

- толық емес (акромиальды-бұғаналық байлам үзілуі)

Зақымдалу механизмі жүктеме акромион үстінен болғанда тура болуы мүмкін.Әкелінген және ішке ротацияланған иықта иық буынына жүктеме түскенде шығу болады.Бұл механизмді XXғ. басында «фракты костюмнің төс қалтасынан зат алуда бүйіріне құлау» деп түсіндірген.Сонымен қатар шығуға әкетілген иықтың осі бойынша түсірілген күш те әкелуі мүмкін.

Диагностикасы. Акромиальды-бұғаналық байлам аймағында күшті емес ауырсыну байқалады.Сол жерде ісіну, пальпация кезінде ауырсыну, сау жақпен салыстырғанда бұғананың көтеріліп тұруы байқалады.

Байламның зақымдалуы туралы акромиальды-бұғаналық сынама да дәлелдейді.Оны келесідей іске асырады.Иықты 90 әкетіп, шыңтақты алдыға қарай ортаңғы линияға ығыстырады, сол кезде байламға күш түскендіктен, ол ауырсынудың күшеюіне әкеледі.Акромиальды-бұғаналық байлам зақымдалуына «клавиша» симптомы тән: денеге әкелінген қолдың шыңтағы астынан фиксация жасаймыз және бұғананың жоғары ығысқан ұшына басамыз.Сол ол оңай ішке кіреді.Қолды алғанда бұғананың ығысқан бөлігі қайтадан сыртқа шығады клавиша тәрізді.

Бұл симптомдардың барлығы жартылай шығудан қарағанда толық шығуда анық көрінеді.Осылай, толық шығу кезінде бұғананың акромиальды ұшының жоғары ығысуы соншалықты болады, сол кезде оның буындық бетін пальпациялауға болады.Мұны жартылай шығу кезінде істеу мүмкін емес.Толық шығу кезінде бұғана мен жуырынның ажырауының үлкен болуы соншалықты, тіпті жауырынның қозғалуы бұғана жағдайынының өзгерісінсіз жүреді.Жартылай шығу кезінде жауырынның қозалысы қалыпты кездегідей бір уақытта бұғананың дистальды ұшының қоғлысына әкеледі.

Сурет.2. Бұғананың акромиальды ұшының толық шығуындағы иық үсті деформациясы

Ескірген шығулар кезінде бірнеше симптомдар көрінуі бәсеңдеуі немесе керісінше күшеюі мүмкін.Мысалы, бұғананың акромиальды ұшының шығуы артуы, ал клавиша симптомы айқын көрінбеуі байқалады.

Радиологиялық диагностика. Қорытынды диагноз үшін екі иық үстінің алдыңғы-артқы рентгенограммасын жасайды.Бұдан айқын көрініс функциональды рентгенография кезінде болады.

Функциональды рентгенографияны тұрған жағдайда, екі қолға 3-5 кг жүті фиксациялап жасайды.Екі иық үстін мүмкін болса бір пленкаға түсіреді.

Шығу немесе жартылай шығу туралы бұғананың төменгі контурының акромионнң сәйкес контуры қатынасы бойынша жоғары ығысуы байқалады.

Егер ығысу бұғана қлыңдығының жартысына дейін болса, бұл жартылай шығу, ал одан артық болса толық шығу деген сөз.Шығуды бұдан нақты бағалау үшін тұмсық тәрізді өсіндіден бұғанаға дейінгі арақашықты салыстырмалы түрде өлшеу керек.бұл арақашықтықтың сау жақпен салыстырғанда 5мм және артық болуы бұғана-тұмсықты байламның үзілуін көрсетеді, яғни – толық бұғана шығуы.кезінде болады. Бұғана-тұмсықты байлам ұзындығы5мм аз болуы оның бүтіндігін білдіреді, яғни толық емес шығу.

сурет.3. Функциональды рентгенологиялық зерттеу

А - бұғаның төменгі контурының жоғары ығысуы

Б – шығу – бұғаналық өсінді және бұғанадан 5 мм және одан артық,

В – жартылай шығу - 5 мм аз ығысу.

Госпитализацияға дейіңгі көмек. Анальгетиктермен жансыздандыру және косынкалы таңумен иммобилизациялау.

Емі. Көптеген авторлардың айтуы бойынша жартылай шығуларды консервативті, ал толық шығуды – оперативті емдеу дұрыс.

Бұғананың жаңа шығуын орнына келтіру көп қиындық тудырмайды.Бұл үшін анестезиядан кейін, қолды шыңтақтан ұстап әкелінген иықты жоғары және артқа қарай ғыстырады.бір уақытта бұғананың дистальды бөлігінен төмен басаады.Шығу орнына келді.Бұдан қиыны бұғананы орына түскен жағдайда ұстап түру.

Консервативті емдегенде осы мақсатпен 4-6 аптаға шинамен таңулар салады, олар бұғананың акромиальды ұшына ұзақ қысымды қамтамасыз етеді.Мұндай фиксацияның бір мысалы болып Шимбарецкий бойынша винтті пелотты гипстік торакобрахиальды таңу болып табылады.

Сурет. 4. Шимбарецкий бойынша компрессиялаушы винтпен торакобрахиальды таңу.

Мұндай таңуларлардың кемшіліктері болып жұмсақ тіндердің қысылуына байланысты ойық-жаралар пайда болуы қауіпі, таңудың әлсіреуіне байланысты шығу рецидиві, кеуде қуысының экскурсиясының шектелуімен ұзақ фиксациясы.

Оперативті ем науқас үшін қайталама шығудың алдын алу үшін ыңғайлы және мықты.Ең қарапайым және жарақаты аз операция әдісі болып орнына келген бұғана ұшын спицамен перкутанды трансартикулярлы фиксация (сурет 5,а), 4-6 аптаға Дезо типті таңу салу.Сонымен қатар көп авторлар бұғананың толық шығуы кезінде бұғана-тұмсық тәрізді байламды қалпына келтіруді міндетті деп санайдыҚосымша акромиальды-бұғаналық бірігудің пластикасын немесе бұғананың металл спцамен трансартикулярлы фиксациясын жасайды (сурет 5,б).Операциядан кейін 4-6 аптаға гипстік Дезо таңуын немесе әкеткіш шинаны салады.

Сурет. 5. Бұғананың акромиальды ұшының шығуының фиксациясы:

а – жартылай шығуда спицамен трансартикулярлы,

б – толық шығуда бұғана-тұмсықты байлам платикасы трансартикулярлы спицамен

в – «форманы есте сақтау» фиксаторы (титан никелиді).

Операциядан кейіңгі кезеңде қосымша гипстік иммобилизацияны қажет етпейтін, бұғананың мықты фиксациясын қамтамасыз ету үшін «форманы есте сақтаушы» қасиеті бар арнайы металлды конструкцияны қолдану арқылы жетуге болады (титан никелиді).Бұл фиксатор бұғана-тұмсықты байламға имплантациясынан кейін қосымша вертикальды компрессияны тудырып, бұғананы тұмсық тәрізді өсіндіге тартып тұрады (сурет 5,в).

Еңбекке жарамдылық 7-8 аптадан кейін қалпына келеді.

Асқынулар иммобилизация уақытының жеткіліксіздігімен немесе операцияның қтеліктерімен байланысты болады.

Бұғананың төстік ұшының шығуы.

Бұғананың төстік ұшының шығуы немесе төс-бұғаналық бірігудің үзілуі бұғананың акромиальды ұшының шығуынан қарағанда бірнеше сирек кездеседі.

Анатомо-биомеханикалық ерекшеліктері. Бірігудің тұрақтылығы төс-бұғаналық және бұғана-қабырғалық байламдармен қамтамасыз етіледі (сурет 6,а).Буындағы қозғалыс иық пен иық белдеуінің қозғалуында іске асады.

Жіктелуі. Бұғаананың проксимальды ұшының ығысуы бойынша алдыңғы (төс алды, антестернальды), бұл кезде бұғана алдыға және жоғары ығысады.Артқы (төс арты, ретростернальды), бұл кезде бұғана артқа және жоғары ығысады.

Жартылай шығу төс-бұғаналық және жартылай бұғана-қабырғалық байламның үзілуінде, шығу – екі байламның да толық үзілуі.

Сурет.6. Төстік-бұғаналық байлам:

а – қалыпты, б – жартылай шығуда, в – толық шығуда.

Механизмі. Тура емес, иықты алдыға итеруші күш әсер ету, иық буынының фронтальды аймақтарына қысым түсуі.

Диагностикасы. Келесідей симптомдар тән:

• Иықпен иық үстінің қозғалысы кезінде күшейетін төс-бұғана бірігуі аймағындағы ауырсыну
• Шығу аймағындағы деформация, бірігу аймағының ассиметриясы
• Пальпацияда ауырсыну, бұғананың төстік ұшының алдыға шығуы немесе ішке круі

Артқы шығулар алдыңғылармен салыстырғанда сирек кездессе де, бірақ олардың ¼ бұғананың дорсальды ығысуына байланысты асқынулармен:пневмоторакс, тіндердің жаншылуы және жыртылуы, бұғана асты артерия мен венаның окклюзиясы, жоғарғы қуысты венаның жыртылуы.

Радиологиялық диагностика. Төс-бұғаналық бірігудің симметриялы алдыңғы –артқы рентгенографиясын жасайды.Сау жақпен салыстырғанда шыққан бұғананың стернальды ұшының көленкесі төстің буындық еніп, жоғары және медиальды ығысқан.Шыққан бұғана ұшы туралы бұдан нақты мәліметті компьютерлі томография береді.

Госпитализацияға дейіңгі көмек. Косынкалы таңумен иммобилизациялау.

Емі. Шығуды науқас арқасына жатқанда орнына салады: алдыңғы – жергілікті жансыздандыру, артқы – жалпы наркоз.Жауырын арасына валик салады.Қолды 90 әкетіп, осі бойынша бұрайды.Алдыңғы шығуда бұғананың стернальды ұшына дорсальды бағытта, ал артқы шығуда бұғана ұшын алдыға қарай орнына келгенше ығыстырады.

Бұғананың акромиальды ұшының шығуындағыдай үлкен қиындықты шығуды орнына салғаннан кейіңгі оны орнында ұстап тұру тудырады.Шығуды орнына салғаннан кейін 4-5 апта бойы торакобрахиальды таңғыш немесе әкеткіш шинамен алдыңғы шығуда фронтальды сызықтан иықты 90 алдығы шығару немесе артқы шығуда оны алдыға ығыстырады. Оперативті жолмен тұрақты фиксацияны қамтамасыз етуге болады (сурет7).Дезо таңуымен 4-5 аптаға иммобилизациялау.

Сурет. 7. Бұғананың стернальды ұшының шығуының оперативті емдеу тәсілдері:

а – трансоссальды тігіс,

б – I қабырғадан қосымша фиксация,

в – спицамен қосымша фиксация.

Иық шығуы барлық шығулардың 50-60 % құрайды, олардың ішінде 60-70 % 30 жасқа дейіңгі адамдарда жиі кездеседі.

Анатомо-биомеханикалық ерекшеліктері.Жауырынның буын шұңқырының беті шар тәрізді иық басы бетінен 3-4 есе кіші.Жауырынның буын беті шұңқырының сәйкессіздігі оның шеміршекті ернімен қамтамасыз етіледі.

Буын капсуласы үлкен, әсіресе төменгі бөлігінде, онда ридерлік қалта бар,ол қолды әкеткенде жазылады.Оның тыртықтануы (жиі травмадан кейіңгі гематомалардан соң) контрактураларды түзеді.Иықты әкеткенде тамырлы-нервті шоғыр иық басына жақындап жаншылуы және шығу кезінде зақымдалуы мүмкін.Капсула қалыңдығы әртүрлі аймақта әртүрлі болып келеді.Капсуланың жоғарғы бөлігіндегі күшті байлам аппаратына байланысты иықтың жоғары шығуы болмайды.Ең әлсіз жері болып капсуланың алдыңғы медиальды бөлігі табылады.

Иықтың шығуы ылғи буын капсуласының жыртылуымен жүреді.Бұл кезде иықтың ротаторлы айналдырушы манжетасының жыртылуы жауырын үсті, кіші домалақ, ось асты және ось үсті бұлшықет сіңірлерінің толық немесе жартылай үзілуімен қатар жүреді.

10 – 40% байқауларда иық сүйегінің үлкен төмпегінің жұлынуыжиі қарттарда, сирек – иық сүйегінің кіші төмпегінің жұлынуы байқалады.

Дата добавления: 2015-02-06 | Просмотры: 1284 | Нарушение авторских прав