АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Жасанды вакциналар

Синтетикалық пептидтердi вакцинация үшiн қолдану

Вакциналардың бұл түрін алу үшін көбiне иммунологиялық жағынан микробтық және вирустық антигендердің эпитоптарына сәйкес келетiн пептидтiк фрагменттердi синтездеу арқылы жасанды вакциналарды алуға болады. Мұндай синтез техникалық жағынан күрделi емес, әрi арзан. Иммуногендiктi жоғарылату үшiн пептидтердi Т-тәуелдi антигендердiң тасымалдаушысымен конъюгациялайды және адъювант қосады. Ол үшiн кейбiр жағдайларда пептидтi фрагменттердi мурамилдипептидпен байланыстырады.

Синтетикалық пептидтерде аминқышқылдары қажеттi тәртiпте орналасса да, оның спонтанды үшiншi құрылымы антигеннiң алғашқы конформациясын қайталай алмайды, сондықтан вакцинацияның тиімділігін төмендейтiнiн ескеру керек.

Қазiргi көзқарастар бойынша көптеген нәруызды детерминанттар үзiлiп орналасқан, яғни нәруыздың алғашқы қатарында амин қышқылдарының қалдықтары бiр-бiрiнен алшақ орналасқан, бiрақ полипептидтiк тiзбектiң иiлуi нәтижесiнде олар бiрiгедi. Мұндай жағдайда алғашқы құрылымның фрагментi болып табылатын пептидтер детерминантаның бiр бөлiгiн имитациялай алады. Мұндай детерминанттарды жасанды жасау мәселесінiң шешiмi рентгендi құрылымдық талдау мен бағытталған мутагенез әдiстерi көмегiмен үзiлген детерминанттарды анықтауға және олардың құрылымен зерттеуге мүмкіндік береді. Соңғы жылдары бұл мәселенi антиген молекулаларының құрылымын компьютерлiк талдау арқылы шешуде. Осы саладағы ең алғашқы зерттеу жұмыстарын профессор Лернердiң басқаруымен америка ғалымдары 80-шi жылдардың басында тұмау, аусыл және В гепатитiне қарсы жасанды вакциналарды дайындаған кездерi жүргiзген.

Вакциналарды молекулалы клондау әдiсiмен алу

(рекомбинантты вакциналар)

Рекомбинантты ДНҚ технологиясы антигеннің бүкiл нәруызды молекуласын немесе оның фрагментiн қадағалайтын гендердi алуға, оларды керектi векторға енгiзуге және сәйкес жасушаларда экспрессиялауға мүмкiндiк бередi.

Соңғы кездерi иммуногендiгi жоғары және патогендiгi жоқ бiрқатар тiрi вакциналар алынды, оларда бактериялар мен вирустардың рекомбинантты түрлерi қолданады. Бұл вакциналардың иммуногендігі жоғары, ал патогендігі мүлдем жоқ. Сондай-ақ олардың реактогендігі төмен және қорғаныс әсері жоғары.

Осындай түрдегi вакциналарды вектордың көмегiмен бiр микробтың немесе вирустың генiн вируленттiгi аз екiншi бiр микробқанемесе вирусқа (мысалы, сальмонелланың патогендігі төмен штаммына немесе осповакцинаның вирусына) енгiзу жолы арқылы алады.