АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Ісіктер иммунотерапиясы

Қатерлі ісікті иммунотерапиясының ішіндегі айқын бір әдіс иммун жүйесінің арнайы стимуляциясына негізделген.

1. Лимфокин арқылы активтелген аутологиялық Т-лимфоциттер/киллерлер колданылады. Ол үшін науқастың лимфоциттерін организмнен тіс ИЛ-2 ж.т.б. цитокендермен активтейді.

2. Басқа бығытта – ісікке қарсы вакцинаны жасау. Осы үшін дендритті клеткаларды ісікті арнайы антигендерімен байланыстырады немесе оларға осы антигендерді кодтайтын ДНК-ны еңгізеді.

3. СД8 Т-клеткалардың цитотоксикалық әсерін күшейту әдісі ісікті клеткалардың геномына, цитокиндерді кодтайтын ДНК-ның бөлігін енгізуіне негізделеді

Сонымен қатар онкологиялық аурулардың иммунотерапиясында фармакологиялық препараттармен, токсиндермен жэне радиозаттармен коньюгацияланған моноклоналды антигендер қолданылады.

Ісікке қарсы иммунитетті құрудың басқа әдісі иммунды жауапты антигендер арқылы арнайы емес стимуляциясына негізделген. Әдетте, стимуляторлар макрофагтарға әсер етеді. Осы топтар ішіндегі препараттарға БЦЖ вакцинасы жатады. Вакцинаны ісіктер ішіне енгізу, ісіктің толық регрессиясын шақырады немесе ісіктің өсуін тежейді. Клиникада меланоманы емдеу кезінде БЦЖ қолдану белгілі жетістіктерге әкелді. СД8 Т-клеткаларының цитотоксикалық эффекторларға дейін пісіп жетілуі пептид+МНС І класс молекула комплексін танудан басқа антиген танушы клеткалардың В7 космтимуляторы әсерінен тұрады. Иммунотерапияда ИНФ-гамма, ИЛ2, ФНО қолданылады.

29.Т-лимфоциттердің абсолютті және салыстырмалы сандарын және субпопуляцияларын анықтау.

30.Т-супрессорлар, олардың қызметі.

31.Біріншілік және екіншілік иммунды жауап.

32.Қалыпты және патологиялық жағдайда комплемент жүйесінің қызметтері және оның биологиялық рөлі.

Комплементтік жүйе – бул иммундық реакцияға қатысатын коп компонентті ферменттік жүйе. Комплементті бірінші Борде ашты. Комплемент жүйесі қан сары суында болатын белоктар жиынтығы.. Олардың әртүрлі ферметтік белсендлігі бар. Бул белоктар біріншілік активациядан кейін бірімен -бірі тізбектесе байланысады да биологиялық активті әсері бар заттарды бөледі.

Комплемент жүйесі патогенезінде иммунды комплексті механизмдер бар патологиялық процестердің дамуында манызды роль аткарады. Аутоиммунды аурулардағы тканьдердің зақымдалуында да комплемент жүйесі қатысады.

Комплемент жүйесінің қызметі: 1) бактерия қабырғасының лизисін шақырады, 2) антиденелермен опсонизациялған клеткалардың фагоцитозің кұшейту, 3) тромциттердің агрегациясың шақыру, 4) калликреин-кининдық жүйесің активтеу, 5)аллергиялық реакцияларға қатысу, 6) аутоиммунды процестерге қатысу, 7) иммунокомпетентті клеткалардың қызметіңе әсер ету, 8) кейбір вирустарды нейтрализациялау, 9)иммунды комплексті аурулардың дамуына қатысу.

Комплемент жүйесі белсенділігінде классикалық және альтернативті жолдарға бөлінеді. Классикалық жол Са –ионның қатысуымен АГ/АД комплексімен активтенеді. С1 арқылы басталады. С1 молекуласы иммуноглобулиннің (көбіне IgM және IgG) домені аумағындағы Fc-фрагментімен байланысады. Бул кезде С1 молекуласың байланыстыратың IgG –дің екі молекуласы “критикалық” қашықта болуы керек. Сонда ғана С1 -молекуласы активтенеді. Бірақ, бул жағдай әрқашан болмайды және IgG комплемент жүйесінің эффективтілігі төмен активаторы болып саналады.Сондықтан барлық иммуноглобулиндер ішінде пентамерлі IgM ең күшті активаторы болып табылады.

Иммуноглобулиндердің Fc-фрагментімен С1g- байланысады, одан кейін С1s- фрагменті байланысады. Ол комплементтің С2 және С4 компоненттерің 2 фрагментке бөледі: С2а, С2в, С4а, С4в. С4в пен С2а комплекс түзіп С1-фрагментінен босайды. Қалғандары сұйық фазаға кетеді. Босалған С1 келесі С2 мен С4 молекулаларың ыдыратуға дайын болады. Арығарай тізбектік реакциясының схемасы: С4вС2а комплекс (С3-эстераза) С3-ке әсер етеді. С3 С3а мен С3в ға ыдырайды. С3а сұйық фазаға кетеді, ал С3в бірінші комплекске қосылып 2-ші комплексті түзеді - С4вС2аС3в. ол С5-эстераза деп аталады және С5-ке әсер етеді. С5 екі фрагментке ыдырайды: С5а мен С5в –ға. С5а сұйық фазаға кетеді, ал С5в арығарай өзіне С6, С7, С8, С9 қосып мемранолитикалық комплексті түзеді (МЛК).

Комплементтің альтернативті жолмен белсенділуы.

Комплементтің альтернативті жолмен активтенуі С3-тін активациясынан басталады. Оны антиденелер емес микробтың қабығының компоненттері, пропердин жүйесі, активтейді. Процестің ары ғарай ағымы классикалық жолмен бірдей. Комплементтің альтернативті жолмен активтенуі организмге түскен микроорганизмдерден жедел қорғану механизмің жүзеге асырады.

Комплемент жүйесінің зақымданулары рецидивті инфекцияларға және иммунды комплекстерге байланысты патологиялық жағдайларға әкелу мүмкін. Комплементтің 1-ден 4-дейін жетіспеушілігі иммунды комплексті аурулармен көрінеді, ал С3-тің жетіспеушілігі пиогенді инфекцияларға жоғары бейімділікпен ассоциациалған және жүйелі қызыл жегі симптомдармен көрінеді. С5-8 компоненттерінің жетіспеушілігі Neisseriaмен шақырылатың инфекцияларға жоғары бейімділікпен ассоциациалған.

Комплемент жүйесінің белсенділігі ингибирлеуші факторлардың бақылаумен жүреді. Ингибитолар: С1-ИНА, С3в-ИНА. С1-эстераза ингибиторының жетіспеушілігі анигионевротика -лық ісінуімен көрінеді. С3ИНА жетіспеушілігі кезінде С3 молекуласының ыдырауы жоғарлау нәтижесінде С3 өнімі де көбееді.С3а әсерінең мес клеткаларынан шыққан гистамин рецидивті есекжемге әкеледі.

Комплементтің жалпы белсенділігі қой эритроциттермен гемолитикалық жүйеде анықтайды.Бул әдістің негізінде сары судағы комплемент гемолитикалық сары сумен сенсибилизациялған қой эритроциттердің гемолизің шақырады. Комплемент компоненнтерің анықтау моноспецификалық антисары суды қолдануға негізделген.

33.Қансарысулық блоктаушы фактор (IgG, айналымдағы ісіктік антиген, АИК)

34.Тимустәуелді және тимустәуелсіз антигендер, құрылыс ерекшеліктері, табиғатта таралуы және оларға иммунды жауаптың қалыптасуы.

35.Жаңа вакциналарды дайындаудың принциптері: поливалентті, рекомбинантты, антиидиотиптік және ДНК-вакциналар.

Луи Пастер 100 жыл бұрын вакцинацияның ғылыми негіздерін ашты. Иммуногендер ретінде ө әлсіреген микроорганизмдердің штамдарын колдану. Вакцинация нәтижесінде бүкіл әлемде шешек, құтыру, қүйдіргі, күл, сал, көк жөтел, қызылша, сіреспе, газды гангрена, сияқты жұқпалы аурулармен күресуде үлкен жетістіктерге жетті. Вакцинация бул адамның иммуногенді материалды бір немесе қатар енгізу арқылы активті иммунизациясы.

Белсенді ммунизация дегеніміз вакцинация арқылы аурудың алдын алу мақсатында сәйкес қоздырғыштарға қарсы біріншілік иммунитетті ынталандыру. Организм қоздырғыш пен екінші рет кездескенде оған қарсы тез әрі ээфективті иммунды жауап беруге каблеті болады. Белсенді ммунизация антиденелердің және/немесе иммунды компетентті клеткалардің популяциясының жоғары денгейде болуымен баланысты.

Пассивті иммунизация да адамға белгілі антгендерге қарсы арнайы антиденелер бар сары сыларды енгізеді. Бул иммунизацияның түрі жылдам әсер береді, сондықтан терапиялық мақсатта колданылады. Мысалы, антистафилакоккы, антистрептококкы, антитоксикалық (күл, сіреспе, ботулизм, газды гангрена) сары сулар.

Вакциналардың негізгі түрлері

1. Өлі микроорганизмдерден жасалған

арқылы жасайды.. Ол антигендік құрамынан патогендік касиетің алып тастап, микробты клетканы өмір сүру қаблетінен айыру. Осы вакцинаны дайындағанда микроорганизмдерді инактивацилайды. Вакцинаның әсерін күшейту үшін адъюванттарды қосады.

2.Тірі вакциналар аттенуацияланған

Аттенуацияланған вакциналарды қоздырғыштарды организмнен тыс жерде ұзақ уақыт дақылдандыру арқылы жасайды. Мысалы, БЦЖ, сары қызба вирусы, ж.т.б. Тірі вакциналардың артықшылығы – қоздырғыштардың тіндерге қарай миграциялауға, көбеюге каблеті болады және иммундық жауап күшееді. Жергелекті иммунитет тек қоздырғыштар көбейген тінде дамиды. Бур вакциналар аурудың субклиникалық түрін және эффективті қорғануды шакырады.

2. Поливалентті вакциналар

Бірнеше қоздырғыштардың иммунизирлеуші компонентерінен тұрады. Мысалы, АКДС -–көк жөтел, күл және сіреспеге қарсыполивалентті вакцина. Анатоксин дегеніміз – формалинмен инактивацияланған бірақ антигенділігін сақтап қалған токсиндер. Олар иммунизациядан кейін токсиндерді бейтараптады және токсидердің фагоцитозың активтейтің антиденелердін синтезің шақырады.

3. Құрамында бактериялармен вирустардің фрагменттері бар вакциналар

Белокты тасмалдаушымен коньюгацияланған бактериялардың капсулалық полисахаридтері колданады. Бур вкциналар менингококты, пневмококты, гемофилді инфекцияларға қарсы антиденелердің (АД) синтезін эффективті түрде шақырады.

Осы түрдегі вакциналарға вирус суббірліктерінің вакциналары жатады. Мысалы, В гепатиті вирусының беткей антигедері. Аталған вакциналар эффективті, бірақ дайындау технологиясы күрделі де қымбат.

4. Жасанды вакциналар

Вакцина жасау үшін синтетикалық пептидтерді колдану. Вирустардың және бактериялардың эпитоптарына сәйкес келетін пептидтік фрагменттерді синтездейді. Иммуногендікті жоғарлату үшін пептидтерді Т-тәуелді антигендердің тасымалдаушысымен коньюгациялайды.

5. Вакциналарды молекуклалы клондау әдісімен алу (рекомбинантты вакциналар)

Рекомбинантты вакциналар технологиясы белокты молекуланы немесе оның фрагментің қадағалайтын гендерді алуға, оларды керекті векторға нгізуге және сәйкес клеткаларда эксперессиялуға мүмкіндік береді.

Бул вакциналардың реактогендігі төмен, ал қорғаныс әсері жоғары. Рекомбинантты вакциналарды бір микробтың генін вируленттігі аз екінші микробқа енгізу жолы арқылы алады. 1990 жылдардын басында В-гепатитінің вирусына қарсы рекомбинантты вакцина дайындалды. В-гепатиті вирусының беткей антигені бар вирусты болшектер осповакцинасының вирусында

синтезделеді. Гендерді клондау әдісімен вакциналарды алу (рекомбинантты вакциналар) өте үлкен потенциалы бар.

1. Антиидиотиптік вакциналар

Сонғы кезде вакциналарды дайындау үшін кез келген вирусты материалды колданға болмайды деген пікірлер айтылды. Антиидиотиптік вакциналарды дайындау үшін антигенннің кеністіктегі құрылысын иммитациялайтын антиидиотиптік АД колданады. Олар антигенд” детерминанттың “ішкі” образы деп атайды. В-гепатиті вирусының антигенінң біркатар эпитоптарына арналған моноклонды антиидиотиптік АД жиынтығының негізінде В-гепатитіне қарсы вакцина дайындалған.

2. Генетакалық вакциналар

Генетикалық вакциналар (ДНК-вакциналар) Өздігінен жұқпаны шакыралмайтын бактериалды плазмидтер болады. Вакцина жасау үшін плазмидтерге патогеннің бір немесе бірнеше антигенді белоктарға арнайлығы бар гендерді енгізеді. Плазмидтер клетка ядросына еніп, нәтижесінде бул гендердін кошірмесі матрицасында антигенді белоктардың синтезі жүреді. Олар немесе клеткадан шығады немесе МНС-1 класс молекулаларымен иммуногенді комплекс түзіп клетка бетіне шығады. Плазмидалардың бір бөлігі антиген таныстырушы клеткаларга түседі, процессингке ұшырайды, МНС I немесе II класс АГ-мен иммуногенді комплекс түзеді. Осындай түрде Т-лимфоциттерге ұсынады және ары ғарай Тх1 және Тх2 клеткаларына дифференцияланып иммунды жауаптың клеткалық және гуморалды реакцияларын калыптастырады.

Вакцинация кезіндегі асқынулар

Вакцинацияның қауп-пайдасының критерийлеріне сүйене отырып вакцинацияны жүргізу керек. Вакцина организге көптүрлі әсер көрсетеді. Болу мүмкін: вакцинадан кейін реакциялар және вакцинадан кейін асқынулар. Вакцинадан кейін реакциялар бір түрлі, циклды, қысқа уақытты, сау адамдарда болады, организмнің тіршілік әрекетінің бұзылыстарына әкелмейді.

Вакцинадан кейін реакциялар жергілікті және жалпы болады. Вакцинадан кейін реакциялар бул – организмнің вакциналды штамының қондыруына реакциясы.

Организмнің вакцинаға реакциясын интеркурентті инфекция өзгерту және аурлату мүмкін. Сонымен қатар, интеркурентті инфекцияның өзі де аскынулармен өту мүмкін.

Вакцинадан кейін асқынулар бул- вакцинацияға сәйкес емес патологиялық көріністер:

Вакцинадан кейін асқынулар - генерализациялған реакциялар: анафилактикалық шок, эецефалит, сары су ауруы, аллергиялық ауралардың асқынулары, аутоиммунды ауралар, онкоауптілік, ж.т.б.

36.HLA-антигендері және адам аурулары.

Генетикалық бөгде тіндердін тұрақтамауна жаупты негізгі антигендерге – гистосәйкестік антигендері жатады, оларды кодтайтын гендерін - гистосәйкестік гендері деп атайды. Олар өздерінің антигендігін өзінің емес, генетикалық бөгде организмнің иммун жүйесімен анықталғанда ғана көрсетеді, мысалы мүшелерді аллотрансплантациялау кезінде.

Ұқсас антигендері бар тіндерді - гистосәйкестік тіндер деп атайды. Бул тіндер тұрақтамаушылық реакциясына келтіретін иммундық жауапты шақырмайды. Манызды антигендік айырмашылықтары бар - гистосәйкессіз болып келеді, олар тұрақтамаушылық реакциясын шақыратын иммундық жауапка әкеледі.

Гистосәйкестікті орнататын антигендер 40 -тан астам әртүрлі локустарда шифрленген., бірак көрнікті тұрақтамаушылық реакциясына жауапты локустар гистосәйкестіліктің бас –МНС –комплексінде орналасады.

Бул комплекс барлық сүткөректілерде және құстарда анықталған. Адамдарда HLA-жүйесі (Human Leukocyte Antigens) деп аталған. HLA-жүйесінің гендері трансплантациялық (тін сәйкесті) антигендердің синтезің бақылайды. Трансплантациялық антигендер ең көп мөлшерде лимфоциттерде,теріде; аздауөкпе, бауыр, ішек, жүректе; ең аз – ийда болады. Жалпы, олар ядролы клеткалар бетінде және тромбоциттерде табылады. Донор мен реципиенттің трансплантациялық антигендер бойынша толық сәйкестілігі моногзиготалы егіздерде ғана болады. Ал басқа жағдайда тұрақтамаушылық реакциясын шақырады.

HLA-жүйесіадамның 6 хромосомасының қысқа иығында орналасады, ғ локустан тұрады:А,В,С, Д, ДR. Әр локусқа гендердің көпшілік аллельдік түрлері кіреді. А-локусына 23,локусына- В- 49, С-локусына- 8 аллельдер кіреді. Ал Д- локус өзі 2 локустан турады: DG,DP. DG- локусына “ аллель кіреді, DG-і,DP-, аллельдер анықталған.

HLA-комплексіне үш гендер класстары кіреді.

1 класс гендеріне АВС локустар іреді. Олар антидене түзілуін, цитотоксикалық Т-лимфоциттерді, Т-супрессорларды стимульдейтін, трансплантациялық антигендердін синтезін бақылайды. HLA-1 класс антигедері организмнің барлық ядролы клеткаларда, Т-лимфоциттерде экспрессияланған және өзіндік тануда манызды роль атқарады.

2 класс гендеріне иммундық жуаптың гендері (IR) жатады. HLA- 2 класс анти- гендері В-лимфоциттерде, макрофагтарда, дендритті клеткаларда, активтелген Т-лимфоциттерде орналасады. HLA-2 класс антигендері иммунокомпетентті клеткалардың әсерлесүіне, антигендерді таныстыруында қатысады.

3 класс гендері С2,С4 – комплементтің компонентері, Вf –пропердин жүйесінің В-фаторы түзілуің және В-лимфоциттердегі С3 рецепторының экспрессиясын бақылайды

НLA-А және В локустарының антигендері күшті трансплантациялық антигендер қатарына жатады. Пратикада трансплантат күшті антиген бойынша біреуі ғана сай келмесе, донор мен реципиент оптималды болып саналады.

37. І және ІІ класс антигендері және олардың жасушааралық қатынастағы маңызы. Гистосәйкестік антигендерінің тұқым қуалауы.

38.Жүктілік кезіндегі иммунды жүйе

38.Т-лимфоциттердің антигентәуелсіз және антигентәуелді дифференциалануы.

В лимф диф.ң негізгі кезендері:

Сүйек кемігінің көп қабілетті бағаналы жас.ры

Лимф.ң бастаушы жас.ры

Бастаушы В лимф.р

В о лимф.р

В 1 лимф.р

В 2 лимф.р

Сүйек кемігіндегі аг тәуелсіз диф.ң кезендері: 1-2-3-4

В о лимф.р қан арқылы көшіп, шеткі лимфоидты мүшелердің т тәуелсіз аймақтарында қоныстанады. В о лимф.р им.жетілмеген популяциясы. Оларда тек Іg M рец.бар. Во лимф.р-> В1 лимф. - жартылай жетілген дифф.ну кезеңі. Оларда да Іg M рец.бар, бірақ тығыздығы жоғарырақ. В1 -> B2лимф – им.қ жетілген жас.дан тұратын популяция. B2лимф: АТР және Зерде В лимф.р

Рецепторлары:

Аг танушы им.дік рец.р

Тышқан эр.не сай

С 3в

Fc

Іа

В митогендерге сай

Эпштейн Барр вирусына арналған

Иммун жүйесін зерттегенде мүшелік, клеткалық және молекулалық деңгейлер ажыратылады. Мүшелік деңгейге орталық және шеткі мүшелер жатады. Орталық мүшелерге сүйек кемігі мен тимус жатады. Сүйек кемігінде қан клеткаларының жалпы із ашары болып көп қабілетті бағана клеткалары түзіледі. Сүйек кемігінен Т-лимфоциттердің із ашарлары тимусқа миграцияланады. Онда олардың дифференцировкасы жалғасады. Ал В-лимфоциттердің дифференцировкасы сүйек кемігінде өтеді. Түзілген лимфоциттердің клондарының әрқайсысы бір ғана антигендік детерминанттарға арналған. Бұл процесс антигендердің қатысуынсыз өтеді. Сонымен, иммунитеттің орталық мүшелерінде антиген тәуелсіз дифференцировка нәтижесінде лимфоциттердің клондары түзіледі – жетілген иммунды емес лимфоциттер.

Орталық мүшелерден жетілген иммунды емес лимфоциттер қан ағысымен шеткері мүшелерге барады. Шеткері мүшелерге көк бауыр, лимфа түйіндері, ішектің пейер табақшалары, аппендикс, бадамшалар, бауырдың ерекше лимфоциттері, терінің лимфоидты жүйесі және басқа лимфоидты түзілістер жатады. Олардың тимус тәуелді (Т-лимфоциттер) және тимус тәуелсіз (В-лимфоциттер), аймақтарына сәйкес лимфоциттер келіп орналасады. Шеткері мүшелерде лимфоцит антигендермен кездесу нәтижесінде толық жетілген иммунды лимфоциттердің клондары түзіледі. Сондықтан, бұл процессті антиген тәуелді дифференцировка немесе иммуногенез деп атайды. Иммуногенездің басында перифериялық лимфоидты мүшелерде антиген тануға қабілеті бар лимфоциттер клондарының пролиферациясы қажетті болып табылады. Шеткері мүшелерде Т-, В-лимфоциттердің және антигентаныстырушы клеткалардың кооперациясы жүреді, нәтижесінде иммунды жауап пайда болады.

Иммун жүйесінің клеткалық деңгейіне клеткалар жатады: тегінде иммуноциттер (Т, В, НК), лимфоциттермен бірлесіп істейтін дендритті клеткалар, макрофагтар, эозинофилдер, базофилдер, нейтрофилдер.

Молекулалық деңгейге антиденелер, антигендер, лимфокиндер, МНС белоктары, лимфоциттердің беткей маркерлары, лимфоциттердің антиген танушы рецепторлары жатады.

Иммун жүйесінің тағы да бүкіл организмнің және популяциялық деңгейлер ажыратылады. Бүкіл организмнің деңгейінде иммунды жүйе және эндокриндік жүйелердің қарым-қатынасы арқылы организмде біртұтас реттегіш жүйенің бар екендігі дәлелденеді. Иммунологияда жаға бағыт – нейроиммуноэндокринология пайда болады.

Иммун жүйесінің популяциялық деңгейі. Әртүрлі аймақтарда өзіндік аймақтық ерекшеліктері бар. Олар экологиялық және басқа әсермен байланысты.

39.В-лимфоциттердің рецепторлары.

Активтелген В-клеткалардың бетінде ИЛ6-ға арналған рецептор экспрессерленеді. ИЛ6-ң әсерімен В-лимфоциттердің плазматикалық клеткаға пісіп жетілуі, сонымен қатар В-клеткалардың пролиферациясы мен көбею процесі жүреді. В-клетканың бір бөлігі Т-хелпермен байланысқаннан кейін еске сақтаудың арнайы В-клетканың пұлын түзейді. В-лимфоциттердің Т-лимфоциттермен әсерлесуі процесіне беткей рецепторлар қатысады. В-клеткалардың бетінде СД40 антиген экспрессерленеді. Ал Т-клетканың бетінде, активациядан кейін СД40-қа контррецептор – СД40L. Олардың өзара әсерлесуі, В-клеткалық пролиферациясын және олардың, ИЛ4-пен индуцирленген дифференцировкасын стимулдейді.

Сау адамның қанында В-клеткалар 12-20% құрады. В-лимфоциттердің сыртындағы негізгі рецепторлары: антигентанушы иммуноглобулиндік рецепторлары, тышқан эритроциттеріне, комплементтің С3 компонентіне сай рецепторлар, Эпштейн-Барр вирусына арналған рецепторлар, В-митогендерге арналған рецепторлар, HLA комплексінің белогына арналған рецепторлар болады. В-лимфоциттердің санын бағалау әдістері, олармен розетка түзу тесттеріне негізделеді және В-лимфоциттерге тән СД-рецепторлар моноклоналды антидене көмегімен анықталады.

Алғашқы арнайы антиденені Беринг пен Китозато 1890ж. ашты. Антиденелер көбінесе гамма-глобулин фракциясында орналасады. Иммуноглобулин молекуласы 2 ауыр (Н) және 2 жеңіл тізбектен тұрады. Олар өзара дисульфидті байланыспен байланысқан. Жеңіл тізбектің – каппа және лямбда, 2 ауыр тізбектің – альфа, гамма, мю, эпсилон, дельта түрлері болады. Иммуноглобулиннің гетерогенділігі костантты бөлігімен байланысты. Олар иммуноглобулиндердің класстарын, түрін, қызметтерін анықтайды. Ig-н молекуласы ыдырағанда 3 фрагмент пайда болады: 2 Fab – фрагмент, бір Ғс-фрагмент түзіледі. Вариабельдік 2 Fab-фрагментпен байланысады. Fab-фрагменттің аяғында гипервариабельді бөліктер орналасады. Олар антигенді байланыстыратын активті орта түзеді. Ғс-фрагмент лейкоциттердің Ғс-рецепторымен байланысады.

IgM – пентамер, барлық Ig-нің ішінде 5-10% құрайды, ең төменгі дәрежелі арнайылығымен сипатталады. В-клетканың бетінде антигенмен байланысуға мүмкіндік береді. Олар бірінші иммунды жауап түзеді, ағзаның антибактериалды қорғанысына қатысады және кейбір аутоиммунды ауруларда комплементті белсендіреді. Қалыпты жағдайда адам сарысуында 1-2 г/л болады. комплементтің классикалық жолымен эффективті активатор болып табылады.

IgG-дің молекулалық массасы өте төмен, сарысулық иммуноглобюулиндердің негізгісі. Барлық иммуноглобулиннің ішінде 75-85% құрайды. IgG-дің белсенді орталықтары антигенге аса биік авидтілігімен сипатталады.Олар екіншілік антигендік стимуляциядан кейін түзіледі. Сондықтан олардың мөлшері бактериалды инфекцияда жоғарылайды; плацента арқылы өтеді және ісікке қарсы иммунитетке, трансплантатты қабылдамауына қатысады және макрофагтарды опсонирлеуге, аллергиялық реакцияда комплементті байланыстырады. Қалыпты жағдайда адам сарысуында 7-16,8 г/л болады.

IgА 10-15% құрайды, моно-ди-тример болады, 2 субкласстан тұрады. Қан сарысуында 2-3 г/л. IgА – негізгі секреторлы иммуноглобулин, жергілікті иммунитетте маңызды роль атқарады. Секретті димер немесе тример түрінде кездеседі. Ол кілегей қабықшаға вирустармен микробтардың енуінен қорғайды, токсиндерді бейтараптайды және тыныс алу жолдарының, асқазан-ішек жолдарының кілегей қабатының бетіне шығады, сілекейде, молозивада, сүтте көп мөлшерде болады. IgА комплементті байланыстырмайды.

IgД В-клетканың бетінде IgM-мен экспрессерленеді және жетілген В-клеткалардың негізгі мембраналық рецепторларының бірі болып табылады. Ол 0,3% құрайды, міндеті белгісіз.

IgЕ-цитофильды, 0,03% құрайды. Жедел типті аллергиялық реакцияға және антипаразитарлық иммунитетке қатысады.

Иммуноглобулиннің үш негізгі класы гельдегі радиалды иммунодиффузия әдісі арқылы анықталады.

В лимф диф.ң негізгі кезендері:

Сүйек кемігінің көп қабілетті бағаналы жас.ры

Лимф.ң бастаушы жас.ры

Бастаушы В лимф.р

В о лимф.р

В 1 лимф.р

В 2 лимф.р

Сүйек кемігіндегі аг тәуелсіз диф.ң кезендері: 1-2-3-4

В о лимф.р қан арқылы көшіп, шеткі лимфоидты мүшелердің т тәуелсіз аймақтарында қоныстанады. В о лимф.р им.жетілмеген популяциясы. Оларда тек Іg M рец.бар. Во лимф.р-> В1 лимф. - жартылай жетілген дифф.ну кезеңі. Оларда да Іg M рец.бар, бірақ тығыздығы жоғарырақ. В1 -> B2лимф – им.қ жетілген жас.дан тұратын популяция. B2лимф: АТР және Зерде В лимф.р

Рецепторлары:

Аг танушы им.дік рец.р

Тышқан эр.не сай

С 3в

Fc

Іа

В митогендерге сай

Эпштейн Барр вирусына арналған

41-комплемент жүйесінің құрылысы.Комплементтік жүйе – бул иммундық реакцияға қатысатын коп компонентті ферменттік жүйе. Комплементті бірінші Борде ашты. Комплемент жүйесі қан сары суында болатын белоктар жиынтығы.. Олардың әртүрлі ферметтік белсендлігі бар. Бул белоктар біріншілік активациядан кейін бірімен -бірі тізбектесе байланысады да биологиялық активті әсері бар заттарды бөледі. Комплемент жүйесі патогенезінде иммунды комплексті механизмдер бар патологиялық процестердің дамуында манызды роль аткарады. Аутоиммунды аурулардағы тканьдердің зақымдалуында да комплемент жүйесі қатысады. Комплемент жүйесінің қызметі: 1) бактерия қабырғасының лизисін шақырады, 2) антиденелермен опсонизациялған клеткалардың фагоцитозің кұшейту, 3) тромциттердің агрегациясың шақыру, 4) калликреин-кининдық жүйесің активтеу, 5)аллергиялық реакцияларға қатысу, 6) аутоиммунды процестерге қатысу, 7) иммунокомпетентті клеткалардың қызметіңе әсер ету, 8) кейбір вирустарды нейтрализациялау, 9)иммунды комплексті аурулардың дамуына қатысу.Комплемент жүйесі белсенділігінде классикалық және альтернативті жолдарға бөлінеді. Классикалық жол Са –ионның қатысуымен АГ/АД комплексімен активтенеді. С1 арқылы басталады. С1 молекуласы иммуноглобулиннің (көбіне IgM және IgG) домені аумағындағы Fc-фрагментімен байланысады. Бул кезде С1 молекуласың байланыстыратың IgG –дің екі молекуласы “критикалық” қашықта болуы керек. Сонда ғана С1 -молекуласы активтенеді. Бірақ, бул жағдай әрқашан болмайды және IgG комплемент жүйесінің эффективтілігі төмен активаторы болып саналады.Сондықтан барлық иммуноглобулиндер ішінде пентамерлі IgM ең күшті активаторы болып табылады.Иммуноглобулиндердің Fc-фрагментімен С1g- байланысады, одан кейін С1s- фрагменті байланысады. Ол комплементтің С2 және С4 компоненттерің 2 фрагментке бөледі: С2а, С2в, С4а, С4в. С4в пен С2а комплекс түзіп С1-фрагментінен босайды. Қалғандары сұйық фазаға кетеді. Босалған С1 келесі С2 мен С4 молекулаларың ыдыратуға дайын болады. Арығарай тізбектік реакциясының схемасы: С4вС2а комплекс (С3-эстераза) С3-ке әсер етеді. С3 С3а мен С3в ға ыдырайды. С3а сұйық фазаға кетеді, ал С3в бірінші комплекске қосылып 2-ші комплексті түзеді - С4вС2аС3в. ол С5-эстераза деп аталады және С5-ке әсер етеді. С5 екі фрагментке ыдырайды: С5а мен С5в –ға. С5а сұйық фазаға кетеді, ал С5в арығарай өзіне С6, С7, С8, С9 қосып мемранолитикалық комплексті түзеді (МЛК).Комплементтің альтернативті жолмен белсенділуы. Комплементтің альтернативті жолмен активтенуі С3-тін активациясынан басталады. Оны антиденелер емес микробтың қабығының компоненттері, пропердин жүйесі, активтейді. Процестің ары ғарай ағымы классикалық жолмен бірдей. Комплементтің альтернативті жолмен активтенуі организмге түскен микроорганизмдерден жедел қорғану механизмің жүзеге асырады. Комплемент жүйесінің зақымданулары рецидивті инфекцияларға және иммунды комплекстерге байланысты патологиялық жағдайларға әкелу мүмкін. Комплементтің 1-ден 4-дейін жетіспеушілігі иммунды комплексті аурулармен көрінеді, ал С3-тің жетіспеушілігі пиогенді инфекцияларға жоғары бейімділікпен ассоциациалған және жүйелі қызыл жегі

симптомдармен көрінеді. С5-8 компоненттерінің жетіспеушілігі Neisseriaмен шақырылатың инфекцияларға жоғары бейімділікпен ассоциациалған.Комплемент жүйесінің белсенділігі ингибирлеуші факторлардың бақылаумен жүреді. Ингибитолар: С1-ИНА, С3в-ИНА. С1-эстераза ингибиторының жетіспеушілігі анигионевротика -лық ісінуімен көрінеді. С3ИНА жетіспеушілігі кезінде С3 молекуласының ыдырауы жоғарлау нәтижесінде С3 өнімі де көбееді.С3а әсерінең мес клеткаларынан шыққан гистамин рецидивті есекжемге әкеледі.Комплементтің жалпы белсенділігі қой эритроциттермен гемолитикалық жүйеде анықтайды.Бул әдістің негізінде сары судағы комплемент гемолитикалық сары сумен сенсибилизациялған қой эритроциттердің гемолизің шақырады. Комплемент компоненнтерің анықтау моноспецификалық антисары суды қолдануға негізделген.

44-сұрақ Цитокиндер.Анықтамасы.Жіктелуі.Интерлейкиндер.ЦИТОКИНДЕР-Клеткалық және гуморальді жауап түзетін, клетка аралық механизмдер мен иммунды компонентті клеткалардың дифференцировкасын реттейтін белокты медиаторларының үлкен тобы. Олардың 30-дан астам түрлері белгілі

Цитокиндер басқа клеткаларды мембранасында өзіне арналған рецепторларды байланыстыра отырып биологиялық әсерін тудырады. Цитокин бұл нысана клеткаға – олардың тек рецепторына сыртқы лиганд.Цитокинді өзіне байлағаннан кейін нысана клетканың биологиялық әсері оның ішкі программасына байланысты болады. Цитокиндер арнайы иммунды жауапты өздігінен индуцирлей алмайды. Олар оны реттейді. Келесі өзіндік жалпы қасиеттері: Бірдей аталатын цитокиндер әртүрлі клеткалармен түзіледі. Әртүрлі тіндердің клеткалары бір-бірін «естуі» мүмкін.Бір клеткалармен әртүрлі цитокиндер синтезделеді.Бірнеше цитокиндер бірдей қызмет атқаруға мүмкін.Жергілікті әсерін тіндерде, шығарылу орнында корсетеді; аутокринді (цитокин бөліп шығаратын клетканың өзіне), (парокринді жанында қатар орналасқан клеткаларға) және эндокринді эффект (жүйелі) әсер етеді.Қажет бойынша синтезделеді .Цитокиндер өзара 5 топқа бөлінеді. 1-ші топ – Гемопоэтикалық цитокиндер. ГМ-КСФ – гранулоцитарлы моноцитарлы клеткалардың ізашарларын стимулдейді.М-КСФ – моноциттердің ізашарларын стимулдейді.Г-КСФ – гранулоциттердің ізашарларын стимулдейді.ИЛ-3 – мульти КСФИЛ-5 – эозинофилдерге арналған КСФИЛ-7 – лимфоциттерге арналған КСФИЛ-1 – ең ерте қан түзуші клеткалардың ізашарларын стимулдейді. 2-ші топ Иммундыққа дейінгі қабынудың цитокиндері:қабынуға бағытталған цитокиндер – ИЛ-1, ТНФ-α, ИЛ-6. Макрофагтармен және дендритті клеткалармен бөлінеді. ИЛ-1-ші мен ТНФ-α жергілікті әсер етеді, ал ИЛ-6 жедел фаза белоктардың синтезін бауырда стимулдейді 3-ші топ -Т- және В-, НК-клеткаларының пролиферациясымен дифференцировкасын реттейді. Бұл цитокиндерді активтелген АТК клеткалар және лимфоциттер бөледі. Оларға жататындар: ИЛ-2, ИЛ-4, ИЛ-12, ИЛ-15 және ИФН-γ

4-ші топ Иммунды қабынудың медиаторлары.Иммунды Т-лимфоциттермен бөлінеді,Лейкоциттерді қабынуға активтейді: ИФН-γ (макрофагтармен НК-дың активаторы) ИЛ-5 (эозинофилдердің индукторымен активаторы), LT (нейтрофилдердің активаторы), LT-α қабынулық гранулалардың пайда болуын қамтамасыз етеді.

Интерлейкин-2 Ең бірінші анықталған цитокин.Ил-2-нің негізгі продуциенттері Т- хелперлер -75%, цитотоксикалық Т- клеткалар 20%-на дейін ИЛ-2-ні бөлуге қабілетті. ИЛ-2 синтезіне әсер етіп продукциясын ынталандырады: антигендер немесе митогендер ғана.белгілі цитокиндер (ИЛ-1,ИЛ-6,ФНО,ИФН).тимус гармондары (тимозин, тимопоэтин) жетілмеген тимоциттер дифференцировкасын (ИЛ-2 продуцент клеткаларын) қамтамасыз етеді

Интерлейкин- 3Интерлейкин-3 - қан түзуші клеткалардың ерте ізашарлары үшін өспелі және дифференцирлеуші фактор: лимфоидты, моноцитарлы, гранулоцитарлы, мегакариоцитарлы, эритроидты.ИЛ-3-тің негізгі продуценті Тh-1 және Тh-2, цитотоксикалық Т- лимфоциттердің бір бөлігі, тимустың эпителиальді клеткалары, В- лимфоцитер, миелоидтты және сүйек кемігінің страмалды клеткалары. ИЛ-3 цитокин пре- В- клеткалардың беткей иммуноглобулинді экспрессиясының басталуына дейінгі дифференцировкасына қатысады. Интерлейкин-4 Ил-4-тің қоры митогенмен стимульденген Т- хелперлер (Тh2) мес клеткалар, сүйек кемігінің стромасының индентифицирленбеген клеткалары. ИЛ-4-тің реттеуші әсерінің нысанасы: Т және В лимфоциттер, макрофагтар, фибробласттар, НК, мес клеткалар, гемопоэздің сүйек кемігінің ізшаралары. ИЛ-4 В-клеткалардың пролиферациясына костимулятор ретінде қатысады. ИЛ-4 Jg Е- нің продукциясының деңгейін жоғарлатуға қабілетті. ИЛ-4 макрофактармен синтезделетін қабынуды шақыратын цитокиндердің (IL-1 b, 6, 8, 12, TNF –a) түзілуін тежейдіАзот пен от тегінің метоболиттерінің пайда болуын тежейді. ИЛ-4 лимфокин арқылы активтелген клеткалардың (ЛАК) және макрофагтардың ісікке қарсы активтілігін күшейтеді. ИЛ-4 секрециясының реттелуінің бұзылуы аллергопатологияның дамуында маңызды роль атқарады. Созылмалы С-вирусты гепатитінде ИЛ-4-тің жоғарлауы анықталады, ИЛ-1-дің продукциясын шақырушы заттар арасында: бактериялардың клеткалық қабырғасының компонентері мен қорғаныс реакциясының дамуы барысында пайда болатын цитокиндер болып келеді. ИЛ-1-дің маңызды ең бір қасиеті Т- хелперлермен секреттелетін ИЛ-2 және ИЛ-4 өсу факторларының синтезін күшейту арқылы Т- лимфоциттердің пролиферациясын ынталандыру. Т- хелперлердің пролиферациясын аутокринді түрде реттеу үшін жағдай туғызып, ИЛ-2 және ИЛ-рецепторларының экспрессиясын күшейтеді.

42 сұрақ иммунитеттің В-жүйесінің бағалау зертханалық тәсілдер. Гуморалдық иммунитет қызметің бағалауГуморалдық иммундық жетіспеушіліктін болжамалы белгісі қанның у-глобулиндік фракциясының төмендеуі болып табылады.Гуморалдық иммунитеттің белсенділігін бағалау әдістерінін жалпылама қолданылатыны және көп тарағаны, гельдегі, радиалдық иммунодиффузия әдісімен иммуноглобулиндерді (М, G, А) анықтау (Манчини әдісі). М, G, А иммуноглобулиндер кластарына стандартты сарысулардын комерциялык антисарысулары бар. Бүл әдіс иммуноглобулиндерді жеке класстарының суммарлық концентрациясын анықтайды және тоталдық иммунжетіспеушілік диагностикасының көрсеткіші болып табылады. Қан сарысуында IgE-н концентрациясы көп емес, сондықтан оның концентрациясы арнайы (радиоиммунологиялық) әдіспен анықталады радиоаллергосорбенттік сынак PACT, радиоиммуносорбенттік сынак (РИСТ). Осы әдістерді колдана отырып IgE-ң жалпы жәнеаллергенспецификалық концентрациясын анықтауға болады, бүл әдістер аллергиялық аурулар диагностикасында маңызды.Көптеген зерттеулер В-лимфоциттер саны мен қандағы иммуноглобулиндер концентрациясының арасында байланыстың жоқтығын көрсетті. Бұл, иммуноглобулиндердің қанда негізінен екі күйде кездесетінімен түсіндіріледі: молекуланың жартысы, кан плазмасында еріген бос күйде болады, екіншісі - қан клеткаларының бетінде тіркелген. Олардын арасында динамикалық тепе - тендік бар. Ол физикалық, психоэмоционалдык күш, физиологиялық өзгерістердін әсерінен белгілі бір жакка жылжуы мүмкін. Бұлардың бәрі иммуноглобулиндердің өзгерістеріне әкелуі мүмкін. Иммуноглобулиндердің күшті өзгерістері иммунитет жағдайын бағалағанда дәрігермен ескерілуі кажет.Гуморалдық иммунитеттің көрсеткіші болып табиғи антиденелердің деңгейі болуы мүмкін. Мысалы, изогемаглютининдер (титр 1:16 - 1:64), E.Coli - ға антиденелер деңгейі, сонымен қатар коклюш қоздырғышы антигендеріне, дифтерияға және сіреспе антигендеріне антидене деңгей. Себебі, көптеген адамдар осы антигендермен вакцинацияланған.

Аутоантиденелерді табудың үлкен манызы бар (әсіресе диагноі коюда күмәнді, қиын жағдайларда): клетка ядросына, калқанша безге, митохондрияларға, бүйрек үсті безіне және т.б. антиденелер. Аутоиммундык ауруларға аутоантиденелердің деңгейінің түрақты, айқын жоғарылауы тән. ДНК-ға антиденелер жүйелі кызыл жегінің (СКВ) иммунологиялык маркері болып табылады, олардың деңгейі потологиялык процесстің белсенділігімен корреляцияланады. Ревматоидтык фактордың (РФ - IgG-re антиденелер) жоғары титрі, көбінесе ревматоидтык артритте жиі кездеседі, әсіресе экстраартикулярлық (жүйелік) керіністердің дамуында, және Шегрен синдромында. Рибонуклеопротеинге антиденелердің өте жоғары титрінін анықталуы, дәнекер тінінін жүйелі ауруын (СЗСТ - ДТАА) өзіндік форма ретінде бөліп алуға ықпал етті. Ол кезде ЖҚЖ (СКВ), склеродермия және полимиозиттің клиникалык бейнелері өзара косарласады. Фосфолипидтерге антиденелердін пайда болуы "антифосфолипидті" синдроммен ассоциацияланады: венозды және артериялдық тромбозбен, акушерлік патологиямен, тромбоцитопениямен және т.б. бейнеленетін. Фосфолипидтерге антиденелер миокард инфарктімен ауыратын аурулардың белгілі бір топтарында анықталады, ол тромбоздык аскынудын маңызды болжамалы белгісі болып табылыды.Клеткалардағы гормондар үшін рецепторлармен және басқа да биологиялық активті заттармен әсерлесуші аутоантиденелерді зерттеу эндокринологиялық патологияны диагностикасы үшін қажетті.Инфекциялық ауруларды диагностикасы үшін, арнайы антиденелердің болуын және титрін анықтайтын серологиялык реакциялар қолданады

46-сұрақТ-Киллерлер.. Табиғи киллерлер (ТК). Трансформацияланған клеткалардыжоюына,иммунологиялық бақылауды іске асыратын клеткалардың басқа түріне табиғи киллерлер жатады. Т-клеткалардың цитокиндерімен, бірінші кезекте интерлейкин-γ арқылы, активтілігі жоғарылайды. Сонымен, ісікке қарсы иммунитетті белсендіретін клетканың екі типі бар: Т-лимфоцит және ТК. Бұл процестегі макрофагтар және антиденелердің ролін қосымша зерттеулер қажет етеді. Ісікті клеткалардың иммунологиялық бақылаудан өтуі негізінде: бір жағынан иммунжүйесінің бұзылыстарымен (иммунжетіспеушіліктермен, жасқа қарай иммундық реактивтіліктің төмендеуімен)екінші жағынан қатерлі клеткалармен иммунды жауапты блоктау механизмдеріне байланысты.Ісік клеткаларында МНС І және ІІ класс гендері делециясы болғанда арнайы ісікті антигендер иммуногенді түрде СД8 клеткаларға эеспрессерленбейді. Басқа иммунологиялық бақылауды дұрыс жүзеге асыру шектеу механизімі - костимулдеуші В7 және адгезивті (ICAM) молекулаларының ісіктерде болмауы.

Ісік клеткалары иммунологиялық шабуылға ұшырамауы антигеннің нейтрализациясына байланысты. Түзілген антиген-антидене-комплекс клеткамен жұтылады, нәтижесінде антигенсіз клеткалар іріктеліп, бірақ пролиферацияға қабілетін сақтайды. Кейбір қатерлі түзілістер өсу β-факторын секрециялап, өзін белсенді түрде “қорғайды”, немесе СД4 қабыну Т-клеткалардың активтілігін тежейді немесе Т-супрессорды активтейді.

53) цитокиндер бірнеше турге бөлінеді. Соның бірі Интерлейкин – лейкоциттердің өзара әрекеттесу факторы!

• Интерлейкин-5

• ИЛ-5 тің негізгі продуценттері:

- митоген немесе антигенмен стимулденген Т- хелперлер (Тh-2).

- Тыныштық күйде цитокиннің синтезі жүрмейді.

- Ил-5 В- клеткалардың стимуляциясын және олардың бетінде ИЛ-2-ге арналған рецепторлардың экспрессиясын күшейтед.

- IgA синтезін шақырады.

- ИЛ-5 стимульденбеген В- клеткаларда IgM, IgG секрециясын шақырады.

- ИЛ-5 эозинофилдерге хемоатрактант ретінде болады, паразитарлы инвазияларда олардың дегрануляциясын шақырады, атопиямен аллергиялық қабынудың патогенезіне қатысады.

- ИЛ-5-тің Ісікке қарсы активтілігі апаптозға қатысуымен байланысты.

- ИЛ-5-тің әсері Т-клеткаларға да тиеді - ИЛ-2 нің қатысуымен цитотоксикалық Т- лимфоциттердің генерациясын шақырады.

Интерлейкин-8

Төмен малекулалы қабыну цитокині. Қабыну аймағына түрлі клеткалар типтерінің (нейтрофилдер, моноциттер, эозинофилдер, Т- клеткалар) хемотаксисын қамтамасыз етуші хемокиндер тобына жатады. Көбінесе цитокиндер (ИЛ-1 мен TNF) мен бактериалды эндотоксиндердің әсері арқылы бөлінеді.

ИЛ-8-дің продуцент клеткалары: макрофагтар, лимфоциттер, эпитемиальді клеткалар, фибробласттар, эпидермис клеткалары.

Басқа цитрокиндер сияқты, ИЛ-8- индуцибильді белок. Оның продукциясы митогендер немесе эндогенді регулятордың (ИЛ- 1,3, ФНО-, ГМ-КСФ және т.б.) клеткаларға әсерінен кейін басталады.

ИЛ-8-дің негізгі қызметі- нейтрофильдер, макрофагтар, лимфоциттер, эозинофилдер үшін хемоаттрактант ретінде қызмет ету. Осы биологиялық әсерінен басқа, ИЛ-8 нейтрофильдердің адгезивті қабілетін күшейтеді, интергриндер мен адгезивті қасиетті бар басқа қосылыстардың экспрессиясын өзгертеді. ИЛ-8-дің клеткалар миграциясын шақыру қасиеті патоген енген жерлерде жедел қабыну реакциясына белсенді түрде қатыстушы ретінде анықтайды.

Ил-8 жоғарлауы созылмалы немесе жедел қабыну жағдайлармен ассоциацияланады және жаралы колитпен қаттар ревматоидты артритте нейтрофилдердің тіндік инфильтрациясымен корреляциялайды. ИЛ-8 қабыну орнында ИЛ-1 мен TNF кейін пайда болады, псориазда маңызды орын алады.

Интерлейкин-10

Бұл лимфокин 17-21 kDa молекулярлы массамен, Т-клеткалармен (Тhy-2), бөлінетін бір қатарлы цитокиндердің антагонисті ретінде қаралуы мүмкін. ИЛ-10

Тhy-1 клеткаларымен бөлінетін INF-γ-ның продукциясын тәжейді. Сонымен қатар антигенмен митогендерге Т-клеткалардың пролифиративті жауабын және активтелген моноциттермен ИЛ-1 b, ТNF және ИЛ-6 секрециясын тежейді. Ил-10 IgE синтезін стимульдеуі мүмкін. Әртүрлі ісіктерде ИЛ-10-ның жоғарлауы анықталған. Сонымен қатар ИЛ-10 деңгейінің жоғарлауы нашар болжамдық көрсеткіші болып табылады.

Интерлейкин-11

ИЛ-11 сүйек кемігінің стромалды клеткаларымен синтезделеді. Нысана клекалары ретінде остеокласттардың гемопоэтикалық ізашарлары болады. Функциялық қасиеттері остеокласттердің түзілуі,қабынудың шақырушы цитокиндердің продукциясын тежеуі. ИЛ-11-ші ин виво және ин витрода Т-хелперлердің көмегімен антидене түзілуін күшейтеді. ИЛ-11 –ші мегакариоцитозды күшейтеді басқада қан клеткалардың дамуына әсер етеді, мысалы макрофагтардың. ИЛ-11-дің көзі ИЛ-1 мен стимульденген фибробластарда болады. ИЛ-1 және ИЛ-6 тәрізді жедел фазалы белоктардың синтезіне қатысады.

Интерлейкин-12

ИЛ-12 массасы 70 к Da гликопротеин болады, 2 гликолизирленген субъ бірліктен тұрады: р40 р35 дисульфидті байланыспен өзара байланысқан. Субъ бірліктер әр түрлі бір біріне тәуелсіз гендермен кодталады. ИЛ-12 бөлетін клеткалар көп мөлшерде р40-ты секреттейді. р40 рецептормен байланысуға қатысады, ал р35 сигналды өткізуге қажет. Ил-12-ші активтелген макрофагтармен бөлінеді және иммундық клеткалық реакцияларға әсер етеді. ИЛ-12-ші ЛАК жүйіенің клеткалардың литикалық активтілігін жоғарлатады. ИЛ-12-ші Т және NK клеткалардың активациясында өспелі фактор реттінде әсер етеді. Бұл жағдайда ИЛ-12 INF-γ секрециясының индукторы ретінде және ИЛ-4 пен индукцирленген IgE синтезінің ингибиторы ретінде әсер етеді.

ИЛ-12 мактофагтардың цитотоксикалық әсерін күшейтеді, ал оның макрофагтар арқылы продукциясының жетіспеушілігі ісікке қарсы активтілікті төмендетуге мүмкін. ИЛ-12 өкпенің қатерлі ісігінде ісікке қарсы әсерін көрсетеді. Тік ішек қатерлі ісігінің ұлғаюы ИЛ-12-нің продукциясының төмендеуімен және ИЛ-10-ның продукциясының күшеюімен ассоциациялайды.

54)1964 жылы Кумбс пен Джелл жоғары сезіталдықты даму жолдарына қарай жіктеуін үсынды. Бұл жіктеу бойынша жоғары сезімталдықың негізінде сезімталдықтың әр түрлі клиникалық көоіністеріне алып келетін иммундық механизмдердің ерекшеліктері жатады.

1.атопия және анафилаксия

2.цитотоксикалық серпілістер

3.иммундық кешен аурулары

4.жоғары сезімталдықтың жасушалық механизмдері

Қазіргі кезде атопия деп түрлі аллергендерге жасушаларға иммуноглобулиндердің ең алдымен Е шамадан тыс артық өндіретін генетикалық қабілетті түсінеді. Ағзаға аллергия қай жолмен түсседе атопиялық аллергиялық серпілістер дамитыны анықталған. Атопиялық тұқымқуалауға бейімділік тән екені дәлелденген. Егер ата-ана ауырса 50% бала ауырады. Тек біреуі ғана ауырса 30! Патогенезі Тх2 шамадан тыс көп мөлшерде өндірілуі жатыр. Патогенезіне комплемент жүйесі қатыспайды. Анафилаксиялық шок патогенезі. Аллергенді парентеральды енгізген жағдайда патогенезі бойынша гиповалемиялық шокқа құсас анафилаксялық шок дамуы мүмкін. Қан қысымы төмендейді, тегіс салалы бұлшық еттер қатты жиырылады. Ал ол болса тыныс алу жолдары мен жүрек қан тамыр жеткіліксіздігіне әкеледі. Көмей аймағындағы ісіну науқастың түншығып, жағдайының нашарлауына әкеледі. Көп жағдайда себебі дәрілік заттарды қайта енгізу

56) Қатерлі трансформацияланған клеткалардың антигендік модификациясы мынаның нәтижесінде өтеді:

1) Канцерогенді заттардың әсерінен.

2) Клеткалардың онкогенді вирустармен инфицирлеуімен.

3) Беткей клеткалық белоктарды бақылайтын гендердің нүктелік мутацияларында.

4) Белгелі антигендердің синтезіне жауапты гендердің делециясында

5) Эмбрионалды белоктарды бақылайтын гендердің дерепрессиясында.

Сау клеткалардың трансформациясы вирустармен индуцирлеуы мүмкін. Мысалы, В-клеткалық лимфомаларды Эпштейн-Бар вирусы индуцирлейді. Қатерлі ісіктерде бір қатар ісікті эмбрионалды антигендер анықталған: α-фетопротеин, ракты-эмбрионалды антиген. Ісіктердің жалпы антигені ретінде теломеразаның полипептидті компоненті болып табылады. Ісік клеткаларына иммунды реакция пайда болады. Бірақ, ісік клеткалары иммунокомпетентті клеткаларынан тез кобееді және

Ісікті зақымдайтын белсенді клеткаларға СД8 Т-клеткалар және СД4 Т-хелперлер жатады.

Ісіктер иммунотерапиясы.

Қатерлі ісікті иммунотерапиясының ішіндегі айқын бір әдіс иммун жүйесінің арнайы стимуляциясына негізделген.

1. Лимфокин арқылы активтелген аутологиялық Т-лимфоциттер/киллерлер колданылады. Ол үшін науқастың лимфоциттерін организмнен тіс ИЛ-2 ж.т.б. цитокендермен активтейді.

2. Басқа бығытта – ісікке қарсы вакцинаны жасау. Осы үшін дендритті клеткаларды ісікті арнайы антигендерімен байланыстырады немесе оларға осы антигендерді кодтайтын ДНК-ны еңгізеді.

3. СД8 Т-клеткалардың цитотоксикалық әсерін күшейту әдісі ісікті клеткалардың геномына, цитокиндерді кодтайтын ДНК-ның бөлігін енгізуіне негізделеді

Сонымен қатар онкологиялық аурулардың иммунотерапиясында фармакологиялық препараттармен, токсиндермен жэне радиозаттармен коньюгацияланған моноклоналды антигендер қолданылады.

Ісікке қарсы иммунитетті құрудың басқа әдісі иммунды жауапты антигендер арқылы арнайы емес стимуляциясына негізделген. Әдетте, стимуляторлар макрофагтарға әсер етеді. Осы топтар ішіндегі препараттарға БЦЖ вакцинасы жатады. Вакцинаны ісіктер ішіне енгізу, ісіктің толық регрессиясын шақырады немесе ісіктің өсуін тежейді. Клиникада меланоманы емдеу кезінде БЦЖ қолдану белгілі жетістіктерге әкелді. СД8 Т-клеткаларының цитотоксикалық эффекторларға дейін пісіп жетілуі пептид+МНС І класс молекула комплексін танудан басқа антиген танушы клеткалардың В7 космтимуляторы әсерінен тұрады. Иммунотерапияда ИНФ-гамма, ИЛ2, ФНО қолданылады.

57)Иммунотропты дәрілік заттар – бұл емдік әсері көбнесе адамның иммунды жүйесіне әсерімен байланысты препараттар. Иммунотропты дәрілік заттардың үш негізгі тобын ажыратады: иммуномодуляторлар, иммуностимуляторлар және иммунодепресанттар.

Иммуномодуляторлар – бұл терапевтикалық дозада иммунды жүйенің функциясын қалпына келтіретін дәрілік заттар.Иммуномодуляторлардың иммунологиялық әсері науқас иммунитетінің бастапқы күйіне тәуелді: бұл дәрілік заттар төмен иммунды көрсеткішті жоғарлатады, керісінше жоғарыны төмендетеді.

Иммуностимуляторлар – атына сәйкес иммунитетті күшейтетін дәрілік заттар. Иммунодепресанттар – иммунды жауапты басушы дәрілік заттар.

Иммуномодуляторлардың жіктелуі. 1996 жылы берілген классификация бойынша иммуномодуляторларды үш топқа бөлеміз: экзогенді, эндогенді және химиялық таза. Қазіргі кезде көрсетілген классификация принципін сақтай отырып, иммуномодуляторлар қасиеті бар дәрілік заттарды негізгі жеті тобқа бөлеміз (1 кесте)

Иммунотропты дәрілік заттар – бұл емдік әсері көбнесе адамның иммунды жүйесіне әсерімен байланысты препараттар. Иммунотропты дәрілік заттардың үш негізгі тобын ажыратады: иммуномодуляторлар, иммуностимуляторлар және иммунодепресанттар.

Иммуномодуляторлар – бұл терапевтикалық дозада иммунды жүйенің функциясын қалпына келтіретін дәрілік заттар.Иммуномодуляторлардың иммунологиялық әсері науқас иммунитетінің бастапқы күйіне тәуелді: бұл дәрілік заттар төмен иммунды көрсеткішті жоғарлатады, керісінше жоғарыны төмендетеді.

Иммуностимуляторлар – атына сәйкес иммунитетті күшейтетін дәрілік заттар. Иммунодепресанттар – иммунды жауапты басушы дәрілік заттар.

Иммуномодуляторлардың жіктелуі. 1996 жылы берілген классификация бойынша иммуномодуляторларды үш топқа бөлеміз: экзогенді, эндогенді және химиялық таза. Қазіргі кезде көрсетілген классификация принципін сақтай отырып, иммуномодуляторлар қасиеті бар дәрілік заттарды негізгі жеті тобқа бөлеміз (1 кесте)

ИММУНОМОДУЛЯТОРЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

59) Тінді немесе мүшені генетикалық ерекшелігі басқа индивидумға салған кезде салынған биологиялық материалдың ажырау реакциясы байқалады. Тұрақтамаушылық реакциясы МНС-комплекс пен кіші гистосәйкестік комплексіне жататын қан тобының антигендеріне қарсы жүреді. МНС адамдарда - HLA-жүйесі деп аталған антигендері бойынша донор мен реципиент сәйкес болмаса, тұрақтамаушылық реакциясы жүреді. Трансплантаттың біріншілік ажырау уақыты – 14 күн. Екіншілік трансплантат одан жылдам ажырайды: 5-7 күнде. Трансплантаттық иммунитеттің даму реакциясы 3 этаптан тұрады:

1. трансплантаттың бөгде антигендерін тану;

2. транслпантатты ажырау реакциясының эффекторлары жетіліп жиналуы;

3. трансплантаттың ыдырауы.

Бірінші этапта трансплантат антигендерін цитотоксикалық Т-лимфоциттер (СД8), хелперлер және қабынулық Т-клеткалардың ізашарлары мен (ТнО) танудан басталады. Танығаннан кейін аймақтық лимфоидты тінге көшеді. Кейбір донордың лейкоциттері реципиенттің аймақтық лимфоидты түйіндеріне көшеді да бөгде зат болып танылады және реципиенттін лимфа түйіндеріндегі лимфоциттерді активтейді№ Сонымен олар трансплантат тұрақтамауна күшті әсер етеді.

Дата добавления: 2015-07-23 | Просмотры: 1968 | Нарушение авторских прав