АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Иммунограмма анализін талдау. ЖРВИ кезіндегі иммунограмма, 2аптадан кейін, 3-4аптадан кейін

Екіншілік иммунжетіспеушіліктер, фенотип деңгейінде қоршаған ортаның әсерінен қалыптасады.

Е.С.Белозеровтың ЕИЖ-дің жіктелуі.

Пайда болу уақытына байланысты: антенаталды, перенаталды, постнаталды. Этиология бойынша: бактериалды, инфекциялы, вирусты, қарапайымдармен

құрт инвазиялар, тамақтанудың бұзылыстары, хирургиялық операциялармен анестезиялар, белокты жоғалтуы, зат алмасу аурулары, қатерлі ісіктер, күйіктер, стресстер, жас шамасы, ионизирлеуші радиация, дәрілік заттарды қабылдау (антибиотиктер, кортикостероидтар, цитостатиктер).

Формасы бойынша:

А) ЕИЖ-тің компенсацияланған формасы инфекцияларға жоғары қабылдағыштықпен байқалады, жиі ОРВИ, пневмониялар, пиодермиялар түрінде. Бала шақтағы инфекцияларға да жоғары сезімталдық байқалады.

Б) ЕИЖ-тің субкомпенсацияланған формасы инфекциялық процестердің созылмалауына бейімділікпен байқалады.

В) ЕИЖ-тің декомпенсацияланған формасы шартты-патогенді флорамен индуцирленген генерализацияланған инфекциялардың пайда болуымен, қатерлі ісіктермен көрінеді. Декомпенсацияланған ЕИЖ-тің көрнекті мысалы ретінде, ЖИТС болып табылады.

Иммунжетіспеушіліктер клиникалық түрде 4 негізгі синдроммен көрінеді: инфекциялық, аллергиялық, аутоиммунды және иммунопролиферативті.

72.Т-лимфоциттердің, субпопуляцияларының абсолютті және салыстырмалы санын анықтау тәсілдері.

Т-лимфощптер санының көбеюі Т-лейкоздардың диагностикасында өте маңызды.

Т-лимфоциттердің салыстырмалы санының бірқатар төмендеуі клиникалық белгілерінің көрінуінен бірнеше күн бұрын басталады. Сөйтіп суперинфекцияны, босанғаннан кейінгі қабынулық асқынуды, операциядан және жарақаттан кейінгі қабынуды дер кезінде анықтауға көмектеседі. Бұның бәрі, қабыну процестерді алдын алуға бағытталған немесе ауыр күйге ауыспауына көмектесетін емдеу шараларын ерте жүргізу үшін кажет. Егер аурудың соңғы сатысында қанда Т-лимфоциттердің салыстырмалы санының біртіндеп көбеюі болса, ол жағымды клиникалық динамиканың белгісі.

Т-лимфоциттердің салыстырмалы санынын толық қалыптасуы процестің аяқталуының куәгері, яғни толык жазылудың белгісі. Ірінді хирургияда Т-лимфоциттердің саны абсцесстің ашылуының және ірінді массаның толығымен "шығарылуының бақылаушысы ретінде болуы мүмкін. Әдетте, абсцесс қалыптасқан науқаста Т-лимфоциттердін мөлшері төмендеген. Іріңдіктін жарылуы және іріңнің денеден толығымен шығарылуы Т-лимфоциттердің деңгейінің қалыпқа келуіне әкеледі. Т-лимфоциттер санының бұндай қалыпқа келуі аз уақытқа созылады (2 күн шамасында), бірақ та абсцесстің толық ашылғанын бақылауға мүмкіндік береді.

Қабыну процесінің басында Т-лимфоциттердің төмендеуінің болмауы жағымсыз көрсеткіш болып есептеледі. Қабыну процессінің айқын клиникалык керіністері кезінде Т-лимфоциттердің жоғары деңгейде болуы, процестің әлсіз ағымда жүруінің және созылмалыға айналатындығының белгісі болып табылады. Септикалык күйлер кезінде осындай белгі байкалатын болса, және де олардың ағымы қолайсыз болса (сепсис, перитонит), әдетте бұл өлімге әкелетін жағдайдың алдыңғы белгісі болады.

Егер де вакцинациядан кейін Т-лимфоциттердің төмендеуі жүрмесе, онда белгілі қоздырғышқа қарсы эффективті иммунитет қалыптаспады деген сөз.

Ісіктік процестің дамуының бастапқы кезінде Т-лимфоциттердің төмендеуі жағымды көрсеткіш - ісіктің емге оңай көнетінін керсетеді. Агрессивті өсетін ісіктерде Т-лимфоциттердіц төмендеуі тек ісіктің некрозы кезінде болады.

Лимфоциттердін субпопуляциясының анализі

СД-8 клеткалар субпопуляциясының құрамы біркелкі емес: бұл супрессорлар ғана емес, сонымен бірге цитотоксикалық клеткалар.

СД-4 клеткалардың субпопуляциялары: СД4Тн0 - Т-лимфоциттердін ізашарларынан СД4Тн1 және СД4Тн2 дифференцияцияланады. СД4Тн1 - қабыну клеткалары ретінде саналады. Олар цитокиндер бөліп, баяу сезімталдық реакциясын шақырады. СД4Тн2 клеткалара – Т-хелперлер ретінде В-лимфоциттерге екінші сигналды беріп, гуморальды иммунитеттің дамуын шақырады.

Бірақ, осыған карамастан, СД-4 және СД-8 клеткаларды шамалап бағалаудың өзі клиникалық тәжірибеде маңызы бар. Тәжірибиеде СД4 және СД8 (Т-4/Т-8) қатынасының көрсеткіші біршама бағалы болып шықты.

Диагностикалык маңызы:

СД-4/СД-8 қатынасының 1-ге дейін және одан да аз төмендеуі, науқасты АИВ (ВИЧ) инфекцияға тексерудің тікелей көрсеткіші болып табылады.

СД/СД8 индексінің, СД8 төмендеуі сесебінен жоғарылауы, кейбір клиникалық сау адамда да, әр түрлі қабыну ауруларын жедел фазасында және аутоиммундық ауруларда кездеседі.

Қабыну процесінде СД4/СД8 қатынасының динамикалық өзгерісі манызды. Процестің дамуының басында СД4 жоғары, ал СД8 мөлшері төмен болады. Ал қабыну процессінің екінші жартысында, аяқталуына жақындағанда, СД4 санының салыстырмалы жоғарылаумен бірге СД8 санынын көтерілуі байқалады. Клиникалық белгілерінің қайтуына қарай СД4/СД8 қатынасының төмендеуі байқалады. Керсінше өзгерістер аутоиммундық аурулар кезінде кездеседі.

Иммунодиагностиканың келесі сатысы клеткалардың функционалдық белсендлігін зерттеу болып табылады.

73.Ісікке қарсы иммунитеттегі жасушалық механизм, Т-жасушалардың, макрофагтардың, табиғи киллерлердің және К-жасушаларының механизмдері.

Ісікке қарсы иммунитет механизмі.

Қатерлі трансформацияланған клеткалардың антигендік модификациясы мынаның нәтижесінде өтеді:

6) Канцерогенді заттардың әсерінен.

7) Клеткалардың онкогенді вирустармен инфицирлеуімен.

8) Беткей клеткалық белоктарды бақылайтын гендердің нүктелік мутацияларында.

9) Белгелі антигендердің синтезіне жауапты гендердің делециясында

10) Эмбрионалды белоктарды бақылайтын гендердің дерепрессиясында.

Сау клеткалардың трансформациясы вирустармен индуцирлеуы мүмкін. Мысалы, В-клеткалық лимфомаларды Эпштейн-Бар вирусы индуцирлейді. Қатерлі ісіктерде бір қатар ісікті эмбрионалды антигендер анықталған: α-фетопротеин, ракты-эмбрионалды антиген. Ісіктердің жалпы антигені ретінде теломеразаның полипептидті компоненті болып табылады. Ісік клеткаларына иммунды реакция пайда болады. Бірақ, ісік клеткалары иммунокомпетентті клеткаларынан тез кобееді және

Ісікті зақымдайтын белсенді клеткаларға СД8 Т-клеткалар және СД4 Т-хелперлер жатады. Егер СД8 Т-клеткалары киллерлік қызметті атқарса, ал СД4 Тн1 клеткалар цитокиндер арқылы әсерін көрсетеді. Цитокиндердің ішінде маңызды, макрофагтармен НК-клеткаларды активтейтін, ИНФ-γ. Ісікке қарсы иммунитетке В-жүйесінің клеткаларының қатысуы бірнеше тәсілдермен орындалуы мүмкін:

3) Ісіктік клеткалардың бұзылуы, комплементті бекітіп белсендіретін антиденелер арқылы.

4) өздерінің бетінде цитофилдік антиденелері бар НК-клеткаларының жиналуымен. Антиденелер активтілігінің бұл формалары ин витро ғана көрсетілген, бірақ түсініксіз, ал ин виво орны белгісіз. Бірқатар үлкен ісіктерде арнайы антиденелер цитотоксикалық клеткалардың әсерін блоктайды.

Табиғи киллерлер (ТК). Трансформацияланған клеткаларды жоюына,

иммунологиялық бақылауды іске асыратын клеткалардың басқа түріне табиғи киллерлер жатады.

Т-клеткалардың цитокиндерімен, бірінші кезекте интерлейкин-γ арқылы, активтілігі жоғарылайды.

Сонымен, ісікке қарсы иммунитетті белсендіретін клетканың екі типі бар: Т-лимфоцит және ТК. Бұл процестегі макрофагтар және антиденелердің ролін қосымша зерттеулер қажет етеді.

Ісікті клеткалардың иммунологиялық бақылаудан өтуі негізінде: бір жағынан иммунжүйесінің бұзылыстарымен (иммунжетіспеушіліктермен, жасқа қарай иммундық реактивтіліктің төмендеуімен), екінші жағынан қатерлі клеткалармен иммунды жауапты блоктау механизмдеріне байланысты.

Ісік клеткаларында МНС І және ІІ класс гендері делециясы болғанда арнайы ісікті антигендер иммуногенді түрде СД8 клеткаларға эеспрессерленбейді. Басқа иммунологиялық бақылауды дұрыс жүзеге асыру шектеу механизімі - костимулдеуші В7 және адгезивті (ICAM) молекулаларының ісіктерде болмауы.

Ісік клеткалары иммунологиялық шабуылға ұшырамауы антигеннің нейтрализациясына байланысты. Түзілген антиген-антидене-комплекс клеткамен жұтылады, нәтижесінде антигенсіз клеткалар іріктеліп, бірақ пролиферацияға қабілетін сақтайды. Кейбір қатерлі түзілістер өсу β-факторын секрециялап, өзін белсенді түрде “қорғайды”, немесе СД4 қабыну Т-клеткалардың активтілігін тежейді немесе Т-супрессорды активтейді.

Ісіктер иммунотерапиясы.

Қатерлі ісікті иммунотерапиясының ішіндегі айқын бір әдіс иммун жүйесінің арнайы стимуляциясына негізделген.

1. Лимфокин арқылы активтелген аутологиялық Т-лимфоциттер/киллерлер колданылады. Ол үшін науқастың лимфоциттерін организмнен тіс ИЛ-2 ж.т.б. цитокендермен активтейді.

2. Басқа бығытта – ісікке қарсы вакцинаны жасау. Осы үшін дендритті клеткаларды ісікті арнайы антигендерімен байланыстырады немесе оларға осы антигендерді кодтайтын ДНК-ны еңгізеді.

3. СД8 Т-клеткалардың цитотоксикалық әсерін күшейту әдісі ісікті клеткалардың геномына, цитокиндерді кодтайтын ДНК-ның бөлігін енгізуіне негізделеді

Сонымен қатар онкологиялық аурулардың иммунотерапиясында фармакологиялық препараттармен, токсиндермен жэне радиозаттармен коньюгацияланған моноклоналды антигендер қолданылады.

Ісікке қарсы иммунитетті құрудың басқа әдісі иммунды жауапты антигендер арқылы арнайы емес стимуляциясына негізделген. Әдетте, стимуляторлар макрофагтарға әсер етеді. Осы топтар ішіндегі препараттарға БЦЖ вакцинасы жатады. Вакцинаны ісіктер ішіне енгізу, ісіктің толық регрессиясын шақырады немесе ісіктің өсуін тежейді. Клиникада меланоманы емдеу кезінде БЦЖ қолдану белгілі жетістіктерге әкелді. СД8 Т-клеткаларының цитотоксикалық эффекторларға дейін пісіп жетілуі пептид+МНС І класс молекула комплексін танудан басқа антиген танушы клеткалардың В7 космтимуляторы әсерінен тұрады. Иммунотерапияда ИНФ-гамма, ИЛ2, ФНО қолданылады.

HLA-жүйесі

енетикалық бөгде тіндердін тұрақтамауна жаупты негізгі антигендерге – гистосәйкестік антигендері жатады, оларды кодтайтын гендерін - гистосәйкестік гендері деп атайды. Олар өздерінің антигендігін өзінің емес, генетикалық бөгде организмнің иммун жүйесімен анықталғанда ғана көрсетеді, мысалы мүшелерді аллотрансплантациялау кезінде.

Ұқсас антигендері бар тіндерді - гистосәйкестік тіндер деп атайды. Бул тіндер тұрақтамаушылық реакциясына келтіретін иммундық жауапты шақырмайды. Манызды антигендік айырмашылықтары бар - гистосәйкессіз болып келеді, олар тұрақтамаушылық реакциясын шақыратын иммундық жауапка әкеледі.

Гистосәйкестікті орнататын антигендер 40 -тан астам әртүрлі локустарда шифрленген., бірак көрнікті тұрақтамаушылық реакциясына жауапты локустар гистосәйкестіліктің бас –МНС –комплексінде орналасады.

Бул комплекс барлық сүткөректілерде және құстарда анықталған. Адамдарда HLA-жүйесі (Human Leukocyte Antigens) деп аталған. HLA-жүйесінің гендері трансплантациялық (тін сәйкесті) антигендердің синтезің бақылайды. Трансплантациялық антигендер ең көп мөлшерде лимфоциттерде,теріде; аздауөкпе, бауыр, ішек, жүректе; ең аз – ийда болады. Жалпы, олар ядролы клеткалар бетінде және тромбоциттерде табылады. Донор мен реципиенттің трансплантациялық антигендер бойынша толық сәйкестілігі моногзиготалы егіздерде ғана болады. Ал басқа жағдайда тұрақтамаушылық реакциясын шақырады.

HLA-жүйесіадамның 6 хромосомасының қысқа иығында орналасады, ғ локустан тұрады:А,В,С, Д, ДR. Әр локусқа гендердің көпшілік аллельдік түрлері кіреді. А-локусына 23,локусына- В- 49, С-локусына- 8 аллельдер кіреді. Ал Д- локус өзі 2 локустан турады: DG,DP. DG- локусына “ аллель кіреді, DG-і,DP-, аллельдер анықталған.

HLA-комплексіне үш гендер класстары кіреді.

1 класс гендеріне АВС локустар іреді. Олар антидене түзілуін, цитотоксикалық Т-лимфоциттерді, Т-супрессорларды стимульдейтін, трансплантациялық антигендердін синтезін бақылайды. HLA-1 класс антигедері организмнің барлық ядролы клеткаларда, Т-лимфоциттерде экспрессияланған және өзіндік тануда манызды роль атқарады.

2 класс гендеріне иммундық жуаптың гендері (IR) жатады. HLA- 2 класс анти- гендері В-лимфоциттерде, макрофагтарда, дендритті клеткаларда, активтелген Т-лимфоциттерде орналасады. HLA-2 класс антигендері иммунокомпетентті клеткалардың әсерлесүіне, антигендерді таныстыруында қатысады.

3 класс гендері С2,С4 – комплементтің компонентері, Вf –пропердин жүйесінің В-фаторы түзілуің және В-лимфоциттердегі С3 рецепторының экспрессиясын бақылайды

НLA-А және В локустарының антигендері күшті трансплантациялық антигендер қатарына жатады. Пратикада трансплантат күшті антиген бойынша біреуі ғана сай келмесе, донор мен реципиент оптималды болып саналады.

74.Біріншілік (туа біткен) ИЖЖ. Иммунитеттің Т-жүйесінің біріншілік ИЖЖ-ң патогенезі және клиникалық көріністері. (Ди Джорджи синдромы, созылмалы шырышты-терілік кандидоз)

Т-лимфоциттердің жетіспеушілігіне байланысты синдромдар.

1. Ди-Джорджи синдромы. Даму процесіндегі комбинирленген ақауындағы 22-

хромосомның делециясында пайда болады. Тимустың гипоплазиясы немесе апплазиясы, гипопаратиреодизм (

Клиникада: баланың жана туған кезінде көрініс береді: гипокальциемия және тетания, туғаннан соң 1-2 күннен кейін көрінеді, кардиоваскулярлы ақаулар (Фалло тетрадасы, өкпе артериясының гипоплазиясы немесе атрезиясы), бет аймағының өзгерістері байқалады, кандидамикоз, тыныс алу және зәр шығару жолдарының инфекциясы, ас қорыту жолдарының бұзылыстары.

Лабораторлық көрсеткіштер.

Т- және В-лимфоциттердің саны әртүрлі науқастарда недәуір құбылмалы. Балаларда БСТ, «ие трансплантатқа қарсы» реакциялар, лимфоциттер бласттрансформациясы болмайды. Антиденелердің синтезі сақталады.

Емдеу. Симптоматикалық.

Незелоф синдромы.

Механизмі тимустың эпителийі жетілмеген, Т-клеткалық реакциялар тежелген. Аутосомды-рецессивті түрі арқылы тұқым қуалайды.

Лабораторлы көрсеткіштер: лимфоцитопения, Т-лимфоциттердің төмендеуі, терілік реакциялар тежелген, ал иммуноглобулиндердің мөлшері қалыпты немесе төмендеген.

Клиникада: ерте балалық жаста байқалады, баланың өсуі мен дамуы тоқталады. Вирусты, бактериалды және протозойлы инфекцияларға жоғары қабылдағыштық; теріде, өкпеде және басқа мүшелерде іріңді ошақтармен көрінетін сепсис; гемолитикалық анемия.

Паталогоанатомиялық белгілер: лимфотүйінде герминантты орталар болмайды. Тимуспен лимфатүйіндердің гипоплазиясы немесе атрофиясы.

Ретикулярлы дисгенезия. Ауыр аралас иммунжетіспеушілік. Механизмі: гемопоэтикалық бағаналы клетканың дифференцировкасымен пролиферациясының бұзылуы. Агранулоцитоз және лимфоциттердің болмауы анықталады. Клиникада: балалар септикалық процесстерден өмірдің 1-ші айларында өлімге ұшырайды.

Паталогоанатомиялық көрсеткіштері. Лимфоцитты тканьнің гипоплазиясы, тимуспен лимфатүйіндерде ретикулярлы клеткалар басым болады, көк бауырда фолликулалар болмайды, сүйек кемігінде лейкоциттердің із ашарлары болмайды.

КИЖК, лимфацитофтиз (швейцар түрі).

Механизмі: генетикалық ақау. ИЛ-2, 4, 7, 9 және 15-ші цитокиндердің рецепторларының гамма тізбегіне жауапты геннің ақауы (мутация).

Лабораторлы көрсеткіштер: Т-клеткалардың саны мен қызметі төмендеген, Ig-нің деңгейі төмендеген. Клиникада: өмірдің алғашқы айларында рецидивті пневмония, жұтқыншақ пен өңештің кандидомикоза, қызылша тәрізді бөртпелер, вирусқа жоғары қабылдағыштық, диарея.

Паталогоанатомиялық белгілері: тимустың, лимфатүйіндердің және таңдай бездерінің аплазиясы немесе гипоплазиясы. Капсуланың фиброзды өзгерістері. Гассаль денелерімен лимфоциттердің болмауы. Лимфоидты орталар және ұрық фолликулалары анықталмайды.

Емдеу. HLA сәйкес сүйек кемігін трансплантациялау.

Жалаңаш лимфоциттердің синдромы. Бұл патологияда организмде МНС 1 немесе ІІ классты молекулалар экспрессерленбейді. Науқастарда СД8⁺ немесе СД4⁺ лимфоциттер болмайды.

Клиникалық көріністер. Жалпы КИЖК көріністеріне сәйкес: диарея, өсу мен даму процесінің тоқтауы, вирусты және инфекциялық ауруларға жоғары қабылдағыштық.

Лимфоциттердің саны нормада немесе төмендеген. Митогенге пролиферация сақталған, бірақ антигенге қарсы реакция болмайды. Плазматикалық клеткалар жоқ. Ig деңгейлері төмендеген. Иммунизациядан кейін пайда болатын антиденелердің титрлары төмен.

75.Біріншілік (туа біткен) ИЖЖ. Иммунитеттің В-жүйесінің біріншілік ИЖЖ-ң патогенезі және клиникалық көріністері. (Брутон ауруы, селективті IgА жетіспеушілігі)

Иммундефицит дегеніміз - туа немесе жүре пайда болған иммунды жауаптың бұзылысы, жұқпа ауруларымен, ісікті ауруларға организмнің қарсылығы төмендеуімен сипатталатын жағдай. Ол жұқпалы ауруларға қабылдағыштықтың, ациклдық ағымға бейімділіктің аллергиялық және аутоиммунды аурулардың, онкопатологияның себебі болады.

Барлық иммунжетіспеушіліктер 2 үлкен топқа бөлінеді:

1-ші туа пайда болған, тұқым қуалайтын ИЖК;

2-ші жүре пайда болған ИЖК.

Біріншілік иммунжетіспеушіліктердің арасында В-жүйенің ақаулары 50 пайыз, Т-клеткалық жүйенің – 30 пайыздай, фагоцитоз жүйесінің – 18 және комплемент жүйесінің – 2 пайыз құрайды. Иммунжетіспеушіліктердің диагностикасы ауру тарихына, жанұялық анамнезін, иммунологиялық жетіспеушіліктің клиникалық көріністерін талдауына және иммунологиялық ақауды анықтауына негізделген. Біріншілік ИЖ-дің клиникалық дебюті көп жағдайда бала жаста көрінеді. Біріншілік иммунжетіспеушіліктердің (БИЖ) кездесу жиілігі 10000-100000 нәрестелердің ішінде біреу болады, бірақ IgА-ның селективті дефициті 500-1500 адамның ішінде біреуі кездеседі. Иммундыққа дейінгі, лимфоциттерсіз клеткалық және гуморалдық резистенттіліктің механизмдері, жалғыз үздіксіз өзгеретін инфекциялық микроорганизмдердің және гельминттердің көпшілігімен күресу қызметін орындай алмайды. БИЖ-тің негізгі клиникалық ақауы - иммунитеттің негізгі функциясына (инфекцияға қарсы) байланысты және инфекциялық аурулармен көрінеді. БИЖ-тер көп жағдайларда бала жаста көрінеді.

Аурулардың Халықаралық жіктелуі бойынша туа пайда болған ИЖК арнайы және арнайы емес бөлімінің иммунжетіспеушіліктеріне бөлінеді. Біріншілік иммунжетіспеушіліктер гендердің ақауларына байланысты тұқым қуалайтын аурулар.

БИЖ-дің жіктелуі.

А. Иммун жүйесінің арнайы бөлімінің иммунжетіспеушіліктері.

1. Иммунитеттің гуморалды жүйесінің жетіспеушілігі.

1.1. Агаммаглобулинемия, Брутон ауруы.

1.2. Дисиммуноглобулинемии:

А) Жалпы вариабелды гипогаммаглобулинемия

Б) IgА-ның селективті дефициті

В) IgG мен IgGА-ныі жетіспеушілігі гипер IgМ-мен қатар

Г) IgG-подкластарының дефициті.

2. Т-клеткалық иммунжетіспеушіліктер

2.1. Лимфоцитарлы дисгенезия (синдром Незелофа)

2.2. Ди-Джорджи синдромы (тимуспен қалқанша маңайы бездерінің гипоплазиясы)

3. Комбинирленген иммунжетіспеушіліктер

3.1. Ретикулярлы дисгенезия

3.2. Лимфоцитофтиз (БИЖ-тің швейцар түрі)

3.3. Жалаңаш лимфоциттер синдромы

3.4. Вискотт-Олдрич синдромы

3.5. Луи-Барр синдромы

4. Өзгермелі иммунжетіспеушіліктер

5. Ir-ген бойынша селективті БИЖ-тер.

ІІ. Иммун жүйесінің арнайы емес бөлімінің иммунжетіспеушіліктері.

1. Комплемент жүйесінің жетіспеушілігі.

2. Фагоцитоздың жетіспеушілігі.

Б. Екіншілік иммунжетіспеушіліктер.

10. Вирусты инфекциялармен байланысты (сонымен қатар ЖИТС)

11. Бактериалды инфекциялармен байланысты

12. Протозойлы және құрт ауруларымен байланысты

13. Тамақтанудың бұзылуымен

14. Химиопрепараттармен иммунодепрессанттардың әсерімен

15. Радиация және иммунотоксиндер әсеріне байланысты

16. Ұзақ стресстің әсерімен

17. Зат алмасу патологиясымен (қантты диабет, микроэлементтер жетіспеушілігімен және т.б.)

БИЖ-тің негізгі клиникалық синдромы инфекциялық синдром болып

табылады. Ол жалпы алғанда, инфекцияларға жоғары қабылдағыштықпен, инфекциялық аурулардың рекурентті ағымымен, ерекше ауыр клиникалық ағымымен, атиптық қоздырғыштармен сипатталады.

Х-хромосоммен тіркескен Брутон агаммаглобулинемиясы.

Ұл балаларда ғана кездеседі. Протеинкиназа белогын кодтауға жауапты геннің

ақауы В-клеткалардың дамуын тоқтатуына әкелед

Лабораторлық көрсеткіштер: перифериялық В-лимфоциттер болмайды, сүйек кемігінде пре-В-клеткалар анықталады. Сары суда IgG-дің деңгейі төмендейді (40-100 мг/%), IgМ және IgА анықталмайды. Т-лимфоциттердің саны мен қызметі сақталады.

Клиникалық көріністер. Бұл ауру ауыр ағымда өтетін пиогенді инфекциялармен жоғары тыныс алу жолдарының (синуситтер, отиттер) және төменгі тыныс алу жолдарының (бронхиттер, пневмония) инфекцияларымен сипатталады. Гастроэнтериттер, пиодермиялар, септикалық артриттер, септицемия, менингиттер, энцефалиттер болуы мүмкін. Вирусты инфекциялардан нейтротропты ECHO 19 вирустармен шақырылатын инфекциялар кездеседі. Клиникалық тексерудегі объективті белгілері: бойының өспеуі, саусақтары барабан таяқшалары тәрізді, кеуде қуысы формасының өзгеруі, лимфотүйіндер мен бадамша бездерінің гипоплазиясы. Гистологиялық зерттеуде: лимфоидты тканьде плазматикалық клеткалардың анықталмауы.

Емдеу.

1. Микробқа қарсы химиотерапия.

2. Алмастыру терапиясы: донорлық сары су иммуноглобулиндерін әрбір 3-4 апта сайын өмір бойы енгізу.

IgА-ның селективті дефициті. Клиникалық көріністер. 50% жағдайда арнайы

клиникалық көріністері болмайды, ал қалған 50% -да жоғары тыныс алу жолдарының рекурентті инфекциялары, аллергиялар.

Емдеу.

1. Симптомсыз жағдайларда емдеу қажет емес.

2. Симптоматикалық жағдайларда - инфекцияларға қарсы химиотерапия, қосымша патологияларды емдеу.

3. IgА -ның толық селективті жетіспеушілігінде алмастыру терапиясы көрсетілмеген.

IgG субкластарының селективті дефициті.

Жалпы IgG-дің қалыпты деңгейінде субкластарының жетіспеушілігі байқалады. Мысалы: IgG2 және IgG4-тің жетіспеушілігі кейбір адамдарда бұл жағдай рекурентті инфекциялармен белгіленеді. Бұл патология 14-ші хромосомда орналасқан ауыр тізбектердің С-генінің делециясына байланыстығы мүмкін.

Балалардағы транзиторлы гипоглобулинемия. Жаңа туған нәрестелерде Ig-дің минималды деңгейі 3 айында анықталады. Бұл уақытта плацента арқылы өткен ананың Ig-нің недәуір бөлігі ыдырайды, ал өзіндік Ig–дің синтезі тек басталады. Бірақ, кейбір бабаларда өзіндік Ig-дің синтезі тежелуі мүмкін. Бұл балалардың ішінде рекуррентті бактериалды инфекциялар кездеседі.

76.Біріншілік (туа біткен) ИЖЖ клиникалық көріністері (болжам диагностика)

77.Ауыр комбинирленген иммунологиялық жетіспеушілік (Луи-Барр, Вискотт-Олдрич синдромдары, клиникасы, диагностикасы, емі.

Емдеу. Симптоматикалық.

Луи-Барр синдромы. Атаксия-телеангиэктозиямен иммунжетіспеушілік. Механизмі: 7-ші және 14-ші хромосомдағы инверсия мен транслакацияға

байланысты.

Лабораторлы көрсеткіштер: Т-лимфоциттер саны мөлшерінің төмендеуі, дисиммуноглобулинемия, IgА, IgG2, IgG4, IgЕ деңгейінің төмендеуі.

Клиникада: науқастың бастапқы фазасында неврологиялық және тамырлық бұзылыстар, терінің және коньюктивадағы телеангиэктазиясы, мишықты атаксия, аналық бездің дисгенезі байқалады. Одан әрі иммунитет жүйесінің зақымдануы күшейеді: созылмалы, бос ағымды пневмониялар, қатерлі ісіктер лимфомалар және эпителиалды-клеткалық карциномалар жиі пайда болады. Тамыр-неврологиялық және инфекциялық бұзылыстар, ісіктер леталды нәтиженің себебі болады.

Вискотт-Олдрич синдромы. Бұл Х-хромосоммен тіркескен аралас клеткалық гуморалды тромбоцитопениямен, экземамен және рекурентті инфекциялармен сипатталатын иммунжетіспеушілік.

Механизмі: СД43 және СД3 молекулаларының экспрессиясының бұзылуы.

Лабораторлы көрсеткіштер: тромбоцитопения, лимфоцитопения, Т-лимфопения, Т-хелперлердің санының төмендеуі, БСТ-реакциялардың болмауы, лимфоциттердің антигендермен ФГА-ға жауабының төмендеуі, гуморалды иммунитеттің бұзылыстары – IgМ-нің төмендеуі, Ig А мен Ig Е-нің жоғарылауы, IgG нормада немесе жоғарылауы, пневмококкты полисахаридтеріне қарсы антиденелер синтезінің төмендеуі.

Клиникада: тромбоцитопения туған кезде, қан кетуі, экзема, балалардың бірінші айларында қайталама іріңді инфекциялардың пайда болуы, спленомегалия, қатерлі ісіктер (5-12%), тимустың едәуір гипоплазиясы.

Емдеу: симптоматикалық.

Иммунитеттің арнайы емес тізбегінің ақаулары.

СГА-ның 90 пайызында оттегінің активті радикалдарының генерациясына қатысатын (NADPH-оксидаза) ферменттің р47-phox және gp91-phox компоненттерінің мутацияларымен байланысты.

Созылмалы гранулематозды ауру – киллингтың бұзылуымен байланысты. Ауру бала жаста фагоциттердің генетикалық, метаболикалық ақауларының нәтижесінде пайда болады. Фагоциттердің патогенді жұту қабілеті сақталған, бірақ оны, ішінде ыдыратып жоюға мүмкіндігі жоқ. Нәтижесінде фагоциттер, өмірге қабілеті бар инфекциялық микроорганизмдердің қоры болады. Макрофагтар ошақтың аймағына жиналып, патогендерді жұтып, гранулеманы құрайды. Олардың да микроорганизмдерді жоюға қабілеті жоқ.

Клиникада: созылмалы инфекциялар байқалады.

Емдеу: антибиотикотерапия, интерферон-гамма, сирек-сүйек кемігінің трансплатациясы. Нәтижесі фатальды.

Чедиак-Хегаси синдромы. Бұл патология аутосомді-рецисивті түрімен тұқым құалайды. Жакында анықталған LYST деп аталған ген себебті екендігі күдіктенуде. Ауру нейтрофилдермен моноциттердің лизосомдарының, НК-клеткаларының везикулаларының аномалиясымен байланысты. Везикулалар қосылып, клетка ішінде үлкен гранулаларды түзейді, бірақ фаголизосома қалыптаспайды. Сондықтан, бұл клеткалар хемотаксистің және киллингтың ақауларымен сипатталады.

Клиникада: рекурентті пиогенді бактериялармен шақырылатын инфекциялар, көз бен терінің жарым-жартылай альбинизмі, қанауға бейімділік, нерв жүйесі жағынан патологиялық көріністер, гепатоспленомегалия, лимфаденопатия, қайтпайтын безгек, панцитопения декомпенсацияланған кезеңде.

Емдеу. Симптоматикалық.

78.Атопияның патогенезіндегі IgE ролі. Атопиялық аллергияға тұқымқуалау бейімділігінің ролі.

Атопиялық топқа жататын адамдарда иммунды серпіліс кезінде шырышты қабаттағы IgE деңгейі қалыпты жағдайдан өсіп,гиперэргиялық серпілісіне әкеліп соғады. Ол науқасты бронх демікпесіне, аллергиялық дерматиттерге, шөптік қызбаға сезімталды болады. IgE гельминттерге қарсы иммунитетте қатысады. IgE жұмыс істеуі Ғс- үзіндісіне арналған арнайы жасушалық рецепторлармен бірге жүреді.

79.Трансплантаттың кері қайту серпілісін алдын алудағы иммунологиялық терапияның тәсілдері.

Трансплантатты қабылдамау реакциясы

Тінді немесе мүшені генетикалық ерекшелігі басқа индивидумға салған кезде салынған биологиялық материалдың ажырау реакциясы байқалады. Тұрақтамаушылық реакциясы МНС-комплекс пен кіші гистосәйкестік комплексіне жататын қан тобының антигендеріне қарсы жүреді. МНС адамдарда - HLA-жүйесі деп аталған антигендері бойынша донор мен реципиент сәйкес болмаса, тұрақтамаушылық реакциясы жүреді. Трансплантаттың біріншілік ажырау уақыты – 14 күн. Екіншілік трансплантат одан жылдам ажырайды: 5-7 күнде. Трансплантаттық иммунитеттің даму реакциясы 3 этаптан тұрады:

1. трансплантаттың бөгде антигендерін тану;

2. транслпантатты ажырау реакциясының эффекторлары жетіліп жиналуы;

3. трансплантаттың ыдырауы.

Бірінші этапта трансплантат антигендерін цитотоксикалық Т-лимфоциттер (СД8), хелперлер және қабынулық Т-клеткалардың ізашарлары мен (ТнО) танудан басталады. Танығаннан кейін аймақтық лимфоидты тінге көшеді. Кейбір донордың лейкоциттері реципиенттің аймақтық лимфоидты түйіндеріне көшеді да бөгде зат болып танылады және реципиенттін лимфа түйіндеріндегі лимфоциттерді активтейді№ Сонымен олар трансплантат тұрақтамауна күшті әсер етеді.

Осы жерде 2 этап басталады. Тұрактамаушылық реакциясында ен манызды қызметті баяу жүретін аса сезім талдық реакциясың қатыстыратын клеткалық реакциялар және цитотоксикалық Т-клеткалар аткарады. СД8 ізашарлары жетілген цитотоксикалық Т-клеткаларына аусады. Бос трансплантатты антигендер лимфоидты тінге түсіп, антигентаныстырушы клеткалармен жұтылады және Тн1 және Тн2 клеткаларын жауапқа қосады. Танудың нәтижесі болып Тн1-ң хемотоксикалық факторы антиген енген аймаққа макрофагтарды және қабынудың басқа клеткаларын шақырады. Антигентаныстырушы, В-клеткалар, Тн2 клеткалар қосылып қабылдамау реакциясының қосымша тізбегі ретінде гуморалды иммунды жауап түзеді. Натуалды киллерлер Тн1--лимфоциттердің цитокиндрінің әсерінен активтенеді.

3 этапта бөгде тіннің ажырауы болады. Бул процесс жетілген СД8 Т-клетканың, Тн1 көмегімен белсендірілген макрофагтардің, иммуноглобулиндер және цитокиндермен белсендірілген нағыз киллерлердің көмегімен іске асды.

Бөтен тіндердің СД8 клеткалардың цитотоксикалы киллерлік әсері апрқылы лизисі бірнеше кезеңдерден тұрады.

1 кезең – СД8 Т-клеткалардың беткей бөгде антигендерімен байланысуы (трансплантатты вирустың пептиді, рак антигендері).

2 кезең – “летальды соққы”. Негізгі жағдай болып табылады. Клетка нысананың өлуін анықтайды. Эффектормен клетка нысана механикалық бірігуі оларды өлімнен сақтамайды. Бұл этапта клетка мембранасының өткізгіштігі артады, натрий-калий насосының балансы бұзылады. “Летальды соққы” механизмі әлі толық зерттелмеген. Клетка мембранасын зақымдайтын токсиндердің бірі – лимфотоксин (ісіктердің некрозының β-факторы).

3-кезең – нысана клетка лизисі болады. бұл зақымдалған мембрана арқылы Н₂О

көп мөлшерде өтеді. Осы процестің нәтижесінде “нысана клетка” мембранасы жыртылады және ол өледі. Эффекторлы клетка сақталады және ары қарай цитолитикалық қасиетке ие болады.

Трансплантацияның зандары:

5. аутотрансплантатта, изотрансплантатта донормен реципиенттің генетикалық жақындығы себебінең істен шықпайды.

6. Аллогенді және ксеногенді трансплататтар әр-кашан тұрақтамаушылыққа ұшырайды.

7. Тұрақтамаушылықтың иммундық механизмдері иммунологиялық ерекшелігі мен естелігіне байланысты.

8. Жедел тұрақтамаушылық реакциясын бас гистосәйкестілік комплексі бақылайды.

9. Бірінші ұрпақты гибридтер- F1 ата-анасының уекеуінен де салынған трансплататтың тұрақтамауын шақырмайды, бірақ ата-анасынынң әр-біреуі гибридтен салынған трансплантаттың тұрақтамауын шақырады.

Жеделдеу тұрақтамаушылық реакциясы 24 сағаттың арасында өтуі мүмкін. Негізінде -аниденелер арқылы комплементтің активтенуі салынған тіннің васкуляризациясына кедергі етіп трансплантат жылдам істен шығады.

Жедел тұрақтамаушылық реакциясы әдетте трансплантациядан кейін бірінші апталар ішінде өтеді (7-14 шакты күннің ішінде). Ол клетка-тәуелді, қабыну Т-клеткалардың (Тх1) активтенуі арқылы цитокиндердің бөлінуі және макрофагтар мен лимфоциттердің зақымдану ошагында жиналуы.

Созылмалы тұрақтамаушылық реакциясы трансплантациядан кейін айлар, жылдар өткенде болуы мүмкін. Механизміне гуморалды және клеткалық реакциялар кіреді. Созылмалы тұрақтамаушылық реакциясы қайталанған трансплатацияны талап етеді.

Сонымен, мүшелер мен тіндерді аустырып салған кезде донор мен реципиентті гистосейкестік дәржесі бойынша іріктеу кажет. Біріншіден, донор мен реципиентте АВО-антигендері бойынша топтық сәйкестілігін анықтайды. Донор мен реципиенттін HLA-антигендерін серологиялық әдіспен іріктеу үшін микролимфоциттітоксикалы тест (МЛЦТ) қолданады.

Кәзірге кезде гистосейкестік антигендерді полимеразды тізбектік реакция (РСR) көмегімен анықтауға болады.

Трансплантат “иесіне қарсы” реакциясы

Туа біткен және жүре пайда болған иммундық жетіспеушілікті компенсациялау үшін клиникалық практикада қан түзу және лимфоидты тін клеткаларын алмастыруға тура келеді. Клеткалық трансплататта иммунокомпетентті клеткалар болады. Сол себепті реципиент клеткаларында реакциялар дамиды. Енгізілген бөгде лимфоциттері генетикалық ерекшеліктеріне байланысты реципиенттің туыс емес антигенің танып, трансплантат “иесіне қарсы антиген спецификалық реакцияны қалыптастырады. Тану процессіне донордың сүйек кеминдегі лимфоциттердің 2 субпопуляциясы қатысады: СД8 Т-клеткаларының изашарлары (цитотоксикалық Т-клетка) және СД4 Т-клетка. Бұл реакцияның нәтижесінде жетілген СД8, СД4-Тн1-клеткалармен түзілетін цитокиндер, хемотоксикалық факторлар арқылы активтенген макрофагтар жиналып реципиенттің тіндерін шабуылдайды. Көк бауырда немесе лимфа түйіндерде клеткалардың саны енгізілген лимфоциттің пролиферациясынан ғана емес, сонымен қатар реципиенттің клеткаларының қатысуына байланысты.

Сонымен, трансплантат “иесіне қарсы” реакциясын алдын алу үшін қажет:

4. донормен реципиентті HLA-антигендері бойынша, оның ішінде күшті трансплантациялық антигендермен бірге, DR-антигендері бойынша, іріктеу.

5. Трансплантаттан жетілген Т-лимфоциттерді алыстату

6. Иммунодепрессантты препараттарды колдану

80.Баяу жоғары сезімталдық серпілістерінің (IV түр) патогенезі мен клиникалық мысалдары.

Жоғары сезімталдықтың баяу типі.

IV тип- жоғарғы сезімталдықтың баяу типі (ГБТ)- қабынудың антигенспецификалық СДТ4- клеткалар қызметінің нәтижесі болып табылады. Реакцияның дамуына әкелетін келесі сатыларды ажыратуға болады:

1. антигеннің ағзаға бірінші енуі спецификалық СДТ4- қабыну клеткаларының (Тн1) жинауына әкеледі.

2. антиген қайталап енуінде, оны жергілікті орналасқан тінді макрофагтар жұтады. Осы антигентаныстырушы клеткалар антигенді фрагметтерін ІІ класс МНС молекулалармен комплексте өз беткейіне шығарады.

3. ангтигенспецификалық Тн1- клеткалар макрофог беткейінде иммуногенді комплекспен әсерлеседі. Өткен әсерлесуден кейін қабынудың Т- клеткалары цитокиндер жинағының секрециясын бастайды: макрофагтар миграциясын тежеуші фактор (макрофагингиберлеуші фактор- МИФ), макрофагильді хемотоксикалық фактор (МХФ), - интерферон және - интерферон (ИНФ- және ИНФ- ), интерлейкин- 3 (ИЛ-3) және гарунлоцитарлы- макрофаголды колония стимульдеуші фактор (ГМ- КСФ).

4. Секреттелуші цитокиндер қабыну реакциясын, оның визуальді көріністерін қамтамасыз етеді. МИФ және МХФ антиген енген аймағына қосымша фагоциттеруші клеткаларды жақындатады. - ИФН қабыну медиаторларының өнімін күшейтуші макрофагтарды белсендіреді. ИНФ- локальді тіндік зақымдануды орнын анықтайды және қабыну аймағындағы қан тамырларындағы адгезивті молекулалардың экспрессиясын күшейтеді, сонысымен қосымша қабыну клеткаларының жеңіл түрде енуіне әсер етеді. ИЛ-3 және ГМ- КСФ гемопоэтикалық дифференцировка факторлары ретінде сүйек кемігі прекурсорынан монциттердің пісіп- жетілуін қамтамасыз етеді. Қайта түзілетін моноцит- макрофагтар, қабыну аймағына миграциялап, өз функциясын атқарып болған соң бұзылатын макрофагтардың санын толтырады. Бұл процестердің барлығы, патогенді оңашалауға бағытталған (немесе қандай да бір басқа антигенді), 24-48 сағатта қабыну ошағы түзілуімен аяқталады.

Дата добавления: 2015-07-23 | Просмотры: 2491 | Нарушение авторских прав