 |
|
АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология |
Популяция,Штамм,культура,КлонТүр стандартты жағдайларда морфологиялық, физиологиялық, биохимиялық жəне басқа белгiлерiмен ұқсас болып келетiн, бiрдей генотипке ие особтардың эволюциялық тұрғыда құралған жиынтығы деп қарастыруға болады. Штамм- белгiлi бiр шығу көзiнен / адам организмi, жануар, қоршаған орта т.б./ бөлiнiп алынған микроб дақылы. Клон дегенiмiз- бiр /особь/ орынынан алынған микроорганизмдердің дақылы / бiр клеткалы дақыл/. Таза дақыл- бiр түрге жататын бактерия популяциясының қоректiк орталарда өсуi. Колония- тығыз қоректiк ортада бiр бактериальды клетканың өсiп-өнуi салдарынан түзiлетiн микроорганизмдердің бiр түрiнің оқшауланған көзбен көрер жиынтығы. Популяция – бiр типтегi особтар.
6.Бактериялардың бинарлық (биноминалдық) номенклатурасы. Бактерияларды анықтаушы Д.Берджи. «Определитель бактерий Бержди» 9 басылымы бойынша бактериялардың жіктелуі олардың клетка қабырғасы құрылымы және Грам әдісімен бояуына қарай топтастырылған: Бактериялар прокариоттарға жатады, дәлірек айтқанда ядроға дейнгі организмдерге, өйткені олада қабықшасыз, ядрошықсыз, гистонсыз арнайы ядросы болады, ал цитоплазмасында күрделі құрылымдар органеллалар (митохондриялар, Гольджи аппараты, лизосомдар және т.б) болмайды. Берджидің ескі Нұсқауларында бактериология жүйелігі бойынша бактерияларды жасуша қабырғасының ерекшеліктеріне қарай 4 бөлімге ажыратқан: Gracilicutes - жасуша қабырғасы жұқа, грам теріс бактериялар; Firmicutes - жасуша қабырғасы қалың, грам оң бактериялар; Tenericutis - жасуша қабырғасы жоқ бактериялар; Mendosicutis - жасуша қабырғасында ақауы бар археобактериялар. Әр бөлім Грам бойынша боялуы на, жасуша пішініне, оттегіні қажет етуіне, қозғалғыштығына, зат алмасуы мен қоректенуінің ерекшеліктеріне қарай секцияларға немесе топтарға бөлінген еді. Берджи Нүсқауының 2-басылымына сәйкес (2001 ж) бактерияларды 2 доменге бөледі: «Bacteria» және «Агсігаеа» (2.1.- кесте). «Bacteria» және «Агспаеа» домендерінің сипаттамасы
*Жасуша қабырғасы жұқа, грамтеріс эубактерияларды пішіні бойынша ажыратады: - сфера пішінді, немесе коктар гонокоrтар, менингококтар, вейлонеллалар); -ирекше пішінді - спирохеталар мен спириллалар; -таяқша пішінді, риккетсиялар да жатады. ** Жасуша қабырғасы қалың, грамоң бактерияларға жатады: _ сфера пішінді, немесе кокктар (стафилококтар, стрептококтар, пневмо-коктар); _ таяқша пішінді, сонымен қатар актиномицеттер (бұтақталған жіпше тәріздес бактериялар), коринебактериялар (шоқпар тәріздес бактериялар), микобактериялар мен бифидобактериялар.
7. Прокариоттардың Эукариоттардан қағидашыл ерекешеліктері. Прокариот-лат. pro –алғашқы karyon -ядро. Эукариот-гр. eu –жақсы karyon - ядро. Эукариоттар туралы 42 бетте, Прокариоттардың көпшiлiгi көлденең бөлiну арқылы, кейбiреуi бүршiктену арқылы, ал саңырауқұлақтар спора түзу арқылы көбейедi. Берги анықтағышына сай прокариоттар Грам əдiсi арқылы бiр-бiрiнен ажыратылатын бөлiмдерге бөлiнедi. Берги анықтағышына байланысты, прокариот патшалығы клетка қабырғысына байланысты 4 топқа бөлiнедi. 1) Грациликуттар немесе жұқа қабықтылар-грам оң бактериялар. 2) Фиршикуттар немесе жуан қабықтылар-грам оң бактериялар. 3) Тенерикуттар немесе нəзiк қабықтылар-микоплазмалар. 4) Мендосикуттар-архи бактериялар, клетка қабырғасы болса да пептидогликаны жоқтар. Берги классификациясы бойынша барлық прокариоттар 17 бөлiмге бөлiнедi.
8.Бактериялардың басты формалары мен пішіндері.
Бактериялар бір жасушалық организмдер. Морфологиясы бойынша бактериялардың төрт түрін ажыратады. • Домалақ пішінді- кокктар. • Таяқша тәрізді - бактериялар және бациллалар. • Иректелген шаш тәрізді бактериялар - спирохеталар. • Спириллалар – жіп тәрізді. Бактериялардың ішінде ерекше түрлері бар. • Риккетсиялар, микоплазмалар, актиномицеталар, хламидиялар, Морфологиясы бойынша бактериялық клетканың келесі пішіндерін ажыратады. Кокктар – шар тәрізді клеткалар (көлденең өлшемі ұзындығына тең, яғни - 0,5-1,5 мкм), тізбектеліп орналасқанда байланысқан орны жазық болуы мүмкін, осындай қос-қос, екі-екеуден орналасқан клеткаларды диплококктар деп атайды (Neisseria meningitidis). Тізбектелген кокктар - стрептококктар (Streptococcus lactis). Стрептококктар тізбектері қысқа (5 клеткаға дейін) және ұзын (5-9 және одан да көп) болады. Хаос түрінде, шоғырланып орналасқан “жүзім дәндер бұтағына ұқсас” кокктарды стафилококктар деп атайды (мысалы, Staphylococcus aureus). Таяқшалар – таяқшалы микроорганизмдер (ұзындығы көлем өлшемінен ұзын). Жұғын-препараттары бір-біреуден орналасады (мысалы бациллалар – Escherichia coli). Жұптасып орналасқан таяқшаларды, V әріпіне ұқсас таяқшаларды диплобациллалар деп атайды (мысалы, Klebsiella pneumoniae). Кейбір таяқшалар тізбектеліп орналасады - стрептобациллалар (мысалы, Bacillus subtillis). Клеткалар сәл имектелуін вибриондар деп атайды (мысалы, Vibrio cholerae). Таяқшаларды микроскоптан қарағанда тек клетканың көлденең өлшемі, жұғын-препаратта орналасуына ғана назар аударғаннан басқа, тағы клеткалардың терминалды бөлімдерінде қарайды. Көп жағдайда клеткалардың шеттері домаланған, кейбіреулерінде шоқпар секілді бүршіктелген, осындай клеткаларды коринебактериялар деп атайды (corine, лат. – шоқпар (булава)) – Corynebacterium diptheriae; басқа клеткалар ортасында немесе терминальды ісінулері көрінеді, оларды эндоспора деп атайды (боялмаған аймағы) – осындай клеткаларды бациллалар немесе клостридиялар деп атайды (мысалы, Clostridium botulinum). Бір клеткалардың шеттері "кесіліп қалғандай" (бұндай морфология Bacillus anthracis тән) немесе үшкірленген – арқан секілді, оларды фузобактериялар деп атайды (fusium, лат. – арқан). Клеткалар имектелген пішінде болуы мүмкін, олардың біреуін спирохета деп атайды (мысалы, Treponema pallidum). Спирохеталар бір-бірінен оралымдары бойынша олардың жиілігіне қарай дифференцияциясы жұргізіледі
9.Бактериальды клеткалардың құрылысы.(Барлық структуралық компоненттерді атау). Клетка-тiрi материяның универсальдi құрылымдылық бiрлiгi. Бактериялар үшiн оның маңызы олардың өмiр сүру процессiнде координация жасау үшiн, белгiлi-бiр уақытта өзiнің биомассасын көбейтiп, бинарлы түрде бөлiнiп, көбеюге ықпал жасайды. Бактериальды клетка құрамында əртүрлi структуралар бар: клетка қабырғасы, цитоплазматикалық мембрана, цитоплазма, нуклеоид, мезосома, периплазматикалық кеңiстiк, қосындылар, рибосома, капсула, микрокапсула, талшықтар, плазмида, донорлы кiрпiкшелер, кiрпiкшелер, периплазматикалық кеңiстiктiктер. 2. Грам оң бактериялар клетка қабырғасы бiр қалыпты құрылымға, иiлгiш қабатқа жұқа жəне регидты қабатпен коваленттi байланысқан, ол Грам терiс бактерияларға қарағанда қалың /20-60 нм/. қабырғаның негiзгi мөлшерi пептидогликан болып табылады, ол бiрнеше 5-6 қабаттан тұрады. Клетка қабырғасында көп Тейхоев қышқылы болады. Грам оң бактерияларының пептидогликанының ерекшелiгi ол жерде диаминопиелиндi қышқылы жоқ. Клетка қабырғасында липополисахарид жоқ. 3. Грам терiс бактериялардың клетка қабырғасы жұқа /14-18 нм/. Ерекшелiгi регидты қабаты жұқа, пепдигликанның 1-2 қабатынан тұрады. Бұл жерде əрқашан диаминоциелин қышқылы бар. Клетка қабырғасының құрамында көп липопротеинi фосфолипидтi, фосфоқанты жəне көп белок бар, Тейхоев қышқылы болмайды. Клетка қабырғасының пластикалық қабаты: липопротеин, липополисахарид жəне сыртқы мембранадан тұратын күрделi құрылым құрайды. 5. Цитоплазмалық мембрана /ЦМ/ полифункционалды /көп қызмет жүргiзетiн/ құрылым болып табылады: клеткаға қоршаған ортадан түсетiн барлық химиялық информацияны қабылдайды. Негiзгi осматикалық барьерi болып табылады, клетканың өсуiнің жəне бактерияның бөлiнуiнің регуляциясына, қоректiк заттардың клеткаға тасымалдану процессiне, клетка қабырғасының компоненттерiнің синтезiне т.б. қатысады. Цитоплазмалық мембрана бактерияның 10 құрған салмағын алады. Бұл екi қабатты құрайтын 25-40 фосфолипидтер 20-75 белоктан, 6-ге дейiн көмiрсулардан тұрады. Бактериялардың цитоплазмасы күрделi коллоидты жүйеден тұрады, бұл жерде эндоплазматикалы ретикуласы жəне тағы да басқа да эукариоттарға тəн цитоплазмалық органеллалар жоқ. Бұл жерде нуклеоид, плазмидтер, рибосомалар, мезосомалар қосындылар, гликоген-валютин гранулалары, əртүрлi биологиялық топтардың бактерияларында метаболитикалық табиғаты бойынша басқа да цитоплазма iшiлiк қосындылар бар. 8. Бактерияларда микрокапсула, капсула, кiлегей қабаты бар. Микрокапсулалар электронды микроскопияланады да қысқа мукополисахаридты фибриллдер болып көрiнедi. Капсула кiлегейлi қабат болып бактериялардың сыртқы қабаты болып табылады. Оның жуандығы 0,2 мкм. Ол Бурри-Гинс əдiсiмен бояп микроскопирленгенi анық көрiнедi. Капсула түзiлуiне цитоплазмалық мембрана қатысады. Ол клетка қабырғасы мен цитоплазмалық мембранамен бiрге бактерияны қаптап, кебуден сақтап, оларға қоректiк заттарды сақтаушысы болып табылады. 9. Бактерия клеткасының қозғалуына /талшықтар көп əсер бередi, олардың диаметрi 12-30 нм жəне ұзындығы 6-9 дан 80 мкм-ге дейiн, құрамында флагеллин белогынан құралған ұзын жiпшелер. қозғалғыш бактерия /талшықтардың жiпшелердің санына жəне орналасуына байланысты 4 топқа бөлiнедi. 1. Монотрихтер-/талшық/ бiр полярда орналасқан 2. Лофотрихтер-бiр шетiнде топ болып орналасқан 3. Амфитрихтер-екi шетiнде топ болып орналасқан 4. Перетрих-бүкiл беткейiнде орналасқан. Талшықтар үш компоненттен тұрады – иiрiмдi талшықты жiп, iлмек жəне базальды денешiк. Бактерияларда донорлы кiрпiкшелер құрылымы белоктан тұратын ұзын жiпшелер – коньюгативтi плазмидтi тасымалдушылар болып табылады. Фибрилдер -қысқа жiпшелер, клетка қабырғаларына жабысқан, олардың көмегiмен бактериялар сезiмтал клеткаларға жабысады. 10. Кейбiр бактерия туыстықтары қолайсыз жағдайларда, өздерiн қорғау үшiн эндоспоралар түзедi. Споралар өзiне тəн қимылсыз клеткалар, олардың метаболиттiк активтiлiгi өте төмен, бiрақта кептiруге төзiмдi, жоғары температураға жəне əртүрлi химиялық заттарға да төзiмдi. Споралардың диаметрi вегетативтi клеткалар өлшемiмен бiрдей болады. Клеткаларда споралар ортасында, ортасына жақын жəне шетiнде орналасуы мүмкiн. Бактериалды клетка спора түзiлу процессi нəтижесiнде, күрделi құрылысқа ие болады, түзiлген эндоспоралар нуклеоидпен бiрге протопалстан, қабырғасынан, кортекстен, қабықшадан, жəне эндоспорадан тұрады. 10. Қылшалар(Жгутики),Қылшықтар(Ворсинки).Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері Талшықтар – бактерия жасушасына қозғалғыштық қасиет береді. Талшықтар өз бастауын цитоплазмалық мембранадан алатын, жасушадан ұзындау болып келетін, жіңішке жіпшелер болып келеді. Талшық қалыңдығы 12-20 нм, ұзындығы 3-15 мкм болады. Олар үш бөліктен тұрады: спираль тәріздес жіпше, ілмек және арнайы дискілерден құралған өзегі бар базальдық денешік. Талшықтар дискілерімен цитоплазмалық мембрана мен жасуша қабырғасына жеткізіледі.талшықтар антиген болып табылатын, Н антиген ақуыз –флагеллиннен (талшық) тұрады. Флагеллин суббірліктері спираль тәрәздес ширатылған. Бактериялардың талшықтар саны тырысқақ вибрионындағыдай біреуден (монотрих), ішек таяқшасы мен протейдікіндей бактерияның жан жағында орналасқан ондаған, жүздеген (перитрихтар) болуы мүмкін. Лофотрихтар – жасушаның бір шетінде орналасқан талшықтар будасы. Амфитрихтар жасушаның екі шетінде бір ғана талшықтан болады. Талшықтарды ауыр металдармен шаңдандырылған жағындыларда электронды микроскоппен қараған кезде, н/е талшықтарды арнайы жуандандырып көрсететін, әртүрлі заттарды адсорбциялау мен сіңдіру әдістерімен өңдеп, жарық арқылы микроскоппен қарау,а болады. Қылшықтар туралы 38 бетте . 11.Капсула. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Капсула, микрокапсула, шырыш. Капсула- қалыңдығы 2.0 мкм-ден асатын, бактерия жасушасының қабырғасымен тығыз байланысқан, сыртқы шекаралары анық байқалатын шырышты құрылым. Потологиялық заттардан таңбалық жағынды даярланған кезде капсулыны ажыратуға болады. Бактериялардың таза дақылдарында капсуа сирек түзіледі. Ол жағындыда капсула заттарын негативті контрасттайтын арнайы, бурри гинс әдісімен бояған кезде анықталады: тушь капсула айналасында күңгірт фон тудырады.Капсула полисахаридтерден, кейде полипептидтерден тұрады. Көптеген бактериялар микрокапсула түзеді, ол –қалыңдығы 0.2мкм –жұқа, тек қана электронды микоскоппен байқауға болатын шырышты түзілім. Капсуладан анық сыртқы шекаралары байқалмайтын, мукойдты экзополисахаридтер –шырыш ретінде ажыратуға болады.Шырыш суда ерігіш болады. Мукойдты экзополисахаридтер, кистозды фиброзбен ауыратын науқастар қақырығында жиі кездесетін көкірің таяқшасының мукоидты штамдарына тән болып келеді. Бактериялар экзополисахаридтері адгезияға қатысады, оларды тағы гликокаликс деп те атайды.Капсула мен шырыш бактериялырды зақымданудан, гидрофильді болғандықтан суды жақсы байланыстыра отырып, кебуден сақтандырады, макроорганизмдер мен бактериофагтардың қорғаныштық факторларының әсеріне кедергі жасайды. 12.Жасушааралық қабырға. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Бактерия құрлымы электронды микроскоппен бүтін жасушаларды және олардың ультра жұқа кесінділерін көру арқылы жақсы зерттелген. Бактерия жасушасын қабырғадан және цитоплазматикалық мембранадан тұратын қабықша қоршап жатады. Жасуша қабырғасы берік, серпілмелі жасушаға белгілі бір пішін беріп, жанындағы цитоплазматикалық мембранамен бірлесе отырып бактерия жасушасының ішіндегі жоғары осмостық қысымды ұстап тұратын құрылым. Ол жасушаның бөліну процесі мен метаболиттерді тасымалдауға қатысады, бактериофагтарға, бактериоциндерге, басқа да түрлі заттарға арналған рецепторлары болады. Жасуша қабырғасы грам-оң бактерияларда қалың болып келеді. Егер де грам-теріс бактериялардың жасуша қабырғасының қалыңдығы 15-20 нм болса, грам –оң бактерияларда 50 нм-ден де қалыңырақтары кездеседі. Грам –оң бактериялардың жасуша қабырғасында аз мөлшерде полисахаридтер, липидтер, ақуыздар болады.жасуша қабырғасының негізгі компоненті көп қабатты пептидогликан, ол жауша қабырғасы салмағының 40-90% құрайды. Бактерияларға мықтылық пен пішінді – көпқабатты, көлденең пептидті бекітілген, қатты талшықты құрылымы бар пептидогликан береді. Грам теріс бактериялардың жасуша қабырғасының құрамына пептидогликанның тиісті қабатымен липопротеинмен байланысқан сыртқы мембрана креді. Электорнды микроскоппен қараған кезде сыртқы мембрана толқын тәріздес үш қабатты, цитоплазматикалық деп аталатын ішкі мембранаға ұқсас болып келеді. Бұл мембрананың негізгі компоненттерілипидтердің биомолекулярлы қабаты болып табылады. Клетка қабырғасының синтезiнің бұзылуы бактерияның - трансформациясына негiзделген. Ол қайтымды жəне қайтымсыз болады. Оны индуцирлеушi факторлар болып əртүрлi клетка қабырғасының биосинтезiн
əлсiздендiретiн антибиотиктер /пенициллин, циклосерин/, ферменттер /лизоцим, азидаза, антимикробты антиденелер, кейбiр аминқышқылдарының жоғарғы колиэнтриясы, əсiресе глицин жəне фениламин болып табылады. – трансформация өткiр ауруларының созылмалы түрiне өтуiне, асқынуына себепшi болып табылады жəне қолайсыз жағдайларда тұрақтылық тудырады. 13.Цитоплазмалық мембрана. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Цитоплазмалық мембрана /ЦМ/ полифункционалды /көп қызмет жүргiзетiн/ құрылым болып табылады: клеткаға қоршаған ортадан түсетiн барлық химиялық информацияны қабылдайды. Негiзгi осматикалық барьерi болып табылады, клетканың өсуiнің жəне бактерияның бөлiнуiнің регуляциясына, қоректiк заттардың клеткаға тасымалдану процессiне, клетка қабырғасының компоненттерiнің синтезiне т.б. қатысады. Цитоплазмалық мембрана бактерияның 10 құрған салмағын алады. Бұл екi қабатты құрайтын 25-40 фосфолипидтер 20-75 белоктан, 6-ге дейiн көмiрсулардан тұрады. 6. Бактериялардың цитоплазмасы күрделi коллоидты жүйеден тұрады, бұл жерде эндоплазматикалы ретикуласы жəне тағы да басқа да эукариоттарға тəн цитоплазмалық органеллалар жоқ. Бұл жерде нуклеоид, плазмидтер, рибосомалар, мезосомалар қосындылар, гликоген-валютин гранулалары, əртүрлi биологиялық топтардың бактерияларында метаболитикалық табиғаты бойынша басқа да цитоплазма iшiлiк қосындылар бар. 7. Цитопалзмалық мембрана пептидогликанның iшкi қабатында цитоплазмалық мембранамен клетка қабырғасының қарым-қатынасында маңызы бар. Периплазматикалық кеңiстiкте əртүрлi ферменттер бар, көбiнесе белокты байланыстыратын фосфотазалар, полисахаридтер жəне т.б. заттар. 14.Цитоплазма. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Цитоплазма бактерия жасушасының негізгі көлемін алып жатады, ол ерігіш ақуыздардан, рибонуклеин қышқылдарынан, қосындылар мен ақуыздар түзілуіне жауап беретін - рибосома болып табылатын көптеген ұсақ гранулалардан тұрады. Цитоплазмада басқа да көптеген қосындылар болады, олар гликоген гранулалары, полисохаридтер, бета - оксимай қышқылдары мен полифосфаттар (волютин). Волютиннің негізгі бояғыш заттарға ұқсастығы болады да арнайы бояу әдістерімен (нейссер) бояған кезде метахроматикалық гранулалар тәрізденіп көрінеді. Толоуидин көгімен бояған кезде волютин қызыл күлгін түске ал бактерия цитоплазмасы көк түске боялады. Волютин дәндерінің жасуша шеттерінде қанық түске боялып орналасуы дифтерия таяқшаларына тән қасиет. 15.Нуклеоид. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Нуклеоид бактериялардағы ядро эквиваленті. Ол бактерияның орталық аймағында орналасқан, шумақ сияқтанып тығыздалған, екі жіпшелі ДНҚ болып табылады. Бактерия ядросында эукариоттардікімен салыстырғанда, ядро қабықшасы, ядрошықтар мен негізгі ақуыздар(гистондар) болмайды. Қалыпты жағдайда, бактерия жасушасы тұйықталған сақина күйіндегі ДНҚ молекуласы болып табылады. Бүліну бұзылыстары кезінде төрт немесе одан да көп хромосомалар болуы мүмкін. Нуклеоидты арнайы бояу әдістерімен бояп, жарықтық микроскоппен қараған кезде көруге болады. (фельген әдісі). Бактерияның ультражұқа кесінділерінде нуклеид фибриллярлы, жіпше тәрізді құрылымды ДНҚ бар ақшыл түсті, белгілі бір жерлерімен цитоплазматикалық мембранамен н/е мезосомамен бірлесіп жатқан, хромасоманың репликациясына қатысатын аумақтар болып көрінеді. Бір хромасома берілген нуклеоидтан басқа бактерия жасушасында хромасомадан тыс, ковалентті тұйықталған ДНҚ сақиналары болып табылатын, тұқым қуалаушылық факторлары - плазмидалар 16.Спора. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Спораларжасуша қабырғасының құрылдымы грамм оң бактериялар сияқты, тыныштық жағдайдағы бактериялардың өзгеше формасы. Споралар бактерияның тіршілік етуіне қолайсыз жағдайлар туған кезде түзіледі. Спора түзуші bacillus туыстастығының бак/да спора диаметрі жасуша мөлшерінен аспайды, оларды бациллалар деп атайды. Спора көлемі жасуша көлемінен үлкен болып келетін бактериялар пішіні ұршыққа ұқсас болып келеді, олар клостридиялар. Спора қышқылға төзімді, сондықтан Ожечко н/е Циль нильсен әдісімен қызыл түске, ал вегетативті жасуша көк түске боялады. Бактериялардың спора түзуі, пішіні мен жасушада орналасуы түрлік қасиеті бола отырып, оларды бір бірінен ажыратуға мүмкіндік береді. Спора пішіні овальды, шар тәрізді болуы мүмкін.жасушада орналасуы терминальды, яғни таяқшаның бір шетінде (сіреспе қоздырғышында),субтерминальды таяқша шетіне жақын (ботулизм, газды гангрена қоздырғыштарында) және ортасында болады (күйдіргі бацилласында).спора түзу процесі бірқатар кезеңдерде өтеді. Бірінші кезеңде проспора, содан кейін нағыз спора болады. Кейбір бактерияларды қосымша қабат экзоспориум болады. Қолайлы жағдай туған кезде споралар ретімен үш кезеңнен өтіп, өсе бастайды: белсенділену, инициациялану, өсіп шығу. Бұл кезде бір спорадан бір бактерия өсіп шығады. Белсенділену кезінде өсіп шығуға дайындық өтеді. 60-80 С температурада спора өсіп шығуға белсенденеді. Өсіп шығудың инициациясы бірнеше минутқа созылады. Өсіп шығу кезеңі қабықшасын бұзып, өсіндінің тез өсіп шығуымен сипатталады.
17.Валютин дәні. Химиялық құрылыстары мен функционалдық мәні.Пайда болу әдістері. Валютин дәндері, майлы заттар глюкоген цитоплазмада орналасқан қорек заттар қоры, Валютин дәндері метихроматиннен тұрады. Нейсер бояу әдісі арқылы анықтайды. Глюкоген көмірсу қоры Люголь бояу әдісі арқылы анықталады. Бояу арқылы анықталады. Майлы заттар судан Дата добавления: 2015-09-03 | Просмотры: 2946 | Нарушение авторских прав |