Нәжіс ауыз жолымен берілетін жедел антропонозды инфекциялық ауру,аса қауіпті,конвенциялық ауруға жатады.сулы-электролитті диареямен және онын нәтижесінде туатын сусыздану синдромымен сип.
Этиология- қоздырғышы вибриондар,азиаттық классикалық холеранын қоздырғышы,эндотоксин түзеді,холероген бөледі,адгезия және колонизацияға бейім.
Эпидемиология- эндемиялық ошақтар тән.
Берілужолы- алиментарлы,су,тұрмыстық қатынас
Патогенез- негізгі орын алатын гиперсекреторлық процестердін,аденилатциклазанын белсенділігімен және ащы ішектін энтероциттерінде Цамф-тын жоғары денгейінде сақталуына байланысты дамитын изотониялық диарея болып табылады.Сұйықтықты және электролиттерді құсықпе,нәжіспен жоғалту айқын түрдегі гемоконцентрацияға,гиповолемия,гипоксияға,метоболиялық ацидозға,гипокалиемияға әкеліп соғады,ал бұл көріністер клиникасында пупыздану және жедел бүйрек жетіспеушілігімен көрінеді.
Клиникасы- 4 дәрежедегі сусыздануды ажыратады
1- Суйықты дене салмағынан 3% дейін жоғалту
2- Суйықты дене салмағынан 4-6%дейн жогалту
3- Суйықты дене салмағынан 7-9%дейн жогалту
4- Суйықты дене салмағынан 9-10%дейн жогалту
Инкубациялық кезен 2-3 күннен 5 тәулікке дейн
1-дәрежеде -іш өту 3-10 рет
-нәжісі аса көп емес
-құсуы 2-3реттен жиі емес
-цианоз
-әлсіздік,бас айналу
-гипотония
2-дәрежеде- нәжісі сулы,күріш суы сияқты
-іш өту жиілігі-15-20
-қайталанған құсу
-әлсіздік,бас айналу
-терісінін бозғылттануы
-бетін суық тер жбу
-тахикардия 100
-гипотония
-тыныс жиілеуі
3дәрежесінде- іш өту жиілігі санаусыз
-құсу
-шексіз шөл
-бұлшықет тартылу
-дауыс қарлығады
-олигурия
-тахикардия 120-130
4дәрежесінде- суйықтықты 100%жоғалту
-Гиповолемиялық шок
-құсу,іш өту тоқтайды
-анурия
-АҚҚ анықталмайды,жіп тәрізді пульс
-ентігу
-Терісі суық,жабысқақ
Асқынулар- ЖБЖ
-екіншілік инфекция
-регионарлық қан айнлым бұз
Диагностика- бактериологиялық зерттеу-құсық,нәжіс
-серологиялық зерттеу ИФА және иммундық флюрессенция әдісі вибрион антиденлерін және антитоксиндерді анықтау
Емі- негізгі ем-патогенездік-су-электолиттік регидратация
-қалыпты нәжіс болғанға дейінгі жоғалтқан сұйықтықпен минералдарды қалыптастыру
Парентеральды регидратаця-полиионды суйықтықтарды 38-40 градсқа дейн жылытып,тамыр ішіне енгізу-квартосоль және хлосоль
Этиотропты ем-тетрациклин,доксициклин,левомицетин,фторхинолдар және антибактериальді препараттар парентеральды және per os 4-5 кун ішінде монотерапия түрінде.
Профилактика- эндемиялық ошақтан шығудын алдын алу қажет
-үнемі эпидемиологиялық бақылау жүргізу керек
-санитарлық-гигиеналыө шаралар жағдайын жақсарту
-вакцинация
Энтеробиоз. Этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, диагностикасы, емі, профилактикасы Ауыз-нәжіс жолымен берілетін,антропонозды,контагиозды гельминтоз.Перианальды қышумен және ішек бұзылыстарымен сип. Этологиясы- қоздырғышы enterebius vermicularis-үшкір құрт,кішкене нематода,ащы ішек пен соқыр ішектін төменгі бөлігінде өмір сүреді.түнгі уақытта ұрғашылар еркін аналь тесігі арқылы шығып,перианальды аймақта жұмыртқалайды және сол жеде өледі. Дернәсілдер 4-5сағат ішінде жетіледі.құрттардын ағзада өмір сүру ұзақтығы 3-4 аптадан аспайды Эпидемиология- энтеребиоз кен таралған
Берілу жолы- тұрмыстық қатынас,супераутоинвазия
Патогенезі- ащы ішектін дистальды бөлігінде,соқыр ішекте,көлденен мықын ішегінде ондаған және жүздеген құрттар болады.Мұнда ішектін шырышты қабатынын механикалык зақымданы болғандықтан құйылулар,некроз,қабыну процестері орын алады.Гельминттердін зат алмасу өнімдері токсикалық-аллергиялық реакциялармен дамитын организмнін интксикациясын және сенсибилизациясын дамытады.Әйел адамдардын жыныс жолдарына енген құрттар вульвиттердін,эндометриттердін дамуына әкеледі.
Клиникасы- Аз мөлшердегі жұғу кезінде көріністер болмау мүмкін,ал егр гельминттер саны көбірек болса,денсаулықта айтарлықтай өзгерістер болады.Аналь тесігі аймағында негізгі шағымдар-қышу,ашу.Балалар мазасыз,жылауы көбейіп,ден салмағы төмендеп,бас ауруы,ұстамалар,талма,зәр ұстамауы болуы мүмкін.Ауыр жағдайда-іш қату,іш өту,кейде жалқақ немесе қан аралас нәжіс,іштін ауырсынуы,шұрылдауы.жүрек айну,құсу.
Диагностика- аналь аймағынан жабысқақ лентамен гельминтоовоскопия әдісіне материал алады.Зерттеу үш реттен кем жасалмайды.
Емі- гельминттерге қарсы тандау препараттар
-мебендазол 10мг/кг бір рет ішіледі
-албендазол-ересектерге 400мг бір рет ішіледі,2 жасқа дейінге балаларға 5мг/кг бір рет беріледі
-пирантел 10мг/кг 1рет
-карбендацим 10мг/кг бір күн бойы 3рет беріледі
Профилактика- науқастарды уақытында анықтап,емдеу
-жұқтырудын алдын алу мақсатында санитарлық-гигиеналық және емдік профилактикалық шаралар жүргізу
Жұқпалы аурулардың профилактикасының принциптері. Жұқпалы аурулар ошағындағы эпидемияға қарсы шаралар
Эпидемиологиялық процесс даму үшін 3 негізгі звено қажет-аурудын көзі,аурудын берілу механизмі және жолдары,қабылдауыш тұрғындар.Профилактикалық шаралар осы 3 звеноға қарсы бағытталады.Аурудын көзіне әсер ету-науқасқа дер кезінде диагноз қойып,оны оқшаулап емдеу,бактерия тасмалдаушыларды анықтау,ауру жануарларды емдеу.
Аурудын берілу жолдарын үзу үшін дезинфекция,дезинсекция,дератизация және санитарлы-ағарту шаралар қолдану қажет.
Үшінші звеноға әсер ету-арнайы және арнайы емес профилактика.Жасанды иммунитет дамыту үшін вакциналар,иммундық сарысулар және гамма-глобулиндер қолданылады.
Жұқпалы аурулар диагностикасының тәсілдері мен принциптері.
Жұқпалы ауру диагнозын анықтау үшін аурудын даму анамнезі,эпидемиологиялық анамнез,мүшелер мен жүйелердін клиникалық зерттеуі,лабораторлық зерттеулер қолданылады.Клиникалық зерттеу барысында науқас жағдайы бағаланады.Біріншіден аурудын ауырлық дәрежесін,сана сезімін,анықтау қажет.Менингиальді синдромды тексеру тиіс.Тері жабындыларын қарап тексергенде терінін түсіне,ылғалдылығына,дермографизмге,бөртпеге назар аударылады.Одан басқа,көрінетін шырышты қабаттардын энантемалары болуы манызды.Лимфа түйіндердін,бауырдын,көкбауырдын ұлғаюына назар аудару керек.
ҚРДС министрлігі бұйрығы бойынша есепке алу және тіркеу кезінде адамнын аса қауіпті жұқпалы аурулары жағдайларын анықтау жөніндегі медициналық қызмет саласындағы стандарттар құрастырылған. Есепке алуға және тіркеуге жататын жұқпалы аурулар тізбегі
-оба
-туляремия
-күйдіргі
-бруцеллез
-шешек
-ботулизм
-тырысқақ
Жұқпалы аурулар жағдайынын стандартты анықтау принциптері
-күмәндану жағдайы
-ықтимал жағдайы
-расталған немесе дәллденген жағдайы
Жұқпалы ауруларды емдеудің тәсілдері мен принциптері.Жұқпалы аурулармен ауыратын науқастарды бөлімшеде жүргізудің ерекшеліктері.
Негізгі емдеу принциптері
-қоздырғыштын патогенді әсерін жойып жіне организммен шығару мақсатымен-этиотропты терапия
-жұқпалы процесс барысында дамыған зат алмасу және қызметтік бұзылыстарды қалыптастыруға-патогенетикалық терапия
-микроорганизмнін спецификалық емес резистенттілігін және толық иммундық жауапқа қабілеттілігін жоғарылату мақсатымен
-асқынуларды лдын алуға және мдеуге
-реабилитациялық шараларға бағытталған
Ауруханаға жатқызу ережелері. Жұқпалы аурулар стационарының күн тәртібі. Жұқпалы аурулармен ауыратын науқастарды жүргізудің ерекшеліктері
Науқастар ауруханаға клиникалық және эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша жатқызылады.Басқа ауруханалармен салыстырғанда жұқпалы аурухананын бірнеше ерекшеліктері бар.Онын құрылымы мен жұмыс тәртібі инфекция көзін шектеуге,аурухана ішілік зақымдануды алдын алуға және жұқпалы науқастардын еміне бағытталған.
Жұқпалы ауруханаға жұмысынын негізгі принципі ағынды-өткізбелі жүйе болып табылады,яғни науқас ауруханаларда басқа жұқпалы аурулармен ауырған науқастармен қатыспайды.Санитарлық көлікпен жеткізілген науқастар қабылдау бөлімшесінін бөлек бокстарында қабылданады.Жұқпалы науқас жеткізілген автокөлік дезинфекцияланады.Бокстардын ішке кіру және сыртқа шығу есіктері бөлек.Сыртқы есік арқылы науқас боксқа кіріп,дәрігердін тексеруінен және санитарлық өндеуден кейін шығады.Қабылдау бөлімшесінен науқас басқа науқастармен қатыспай,арнайы бөлімшеге жеткізіледі.Бөлімшелерге науқастар нозология бойынша жатқызылады.
Сурак
Бөлімшеде ЖРВИ-мен ауыратын аурулардың емдеу тәсілдері мен жүргізу принциптері.
Ем комплексті және индивидуальды түрде жүргізіледі.
1. Күн тәртібін сырқат бойы дұрыс сақтау жөн.
2. Диета – жеңіл: сүт, өсімдік тағамдары.
3. Этиотропты ем – ремантадин (тек қана вирустың А типіне әсер етеді). Оны сырқаттың алғашқы күндері қабылдаған жөн, 2-3 күннен кейін әсері шамалы. Ремантадинді қолдану схемаларыәр түрлі. Көбінесе келесі түрде қолданылуда: 1 күні – 0,1*3 рет (тәулік дозасы 300мг), 2-3 күндері – 0,1*2 рет (200 мг), 4- күні – 0,1*1 рет.
Этиотропты препарат ретінде келесі препараттарды қолдануға болады:
– адапролин 0,025*2-3 рет 5,7 күн бойы
– рибаверин (виразол) – 0,1*3 рет
– лейкоцитарлы интерферон 2-3 күн 1-2 сағат сайын, мұрынға 3-5 тамшыдан
Ауыр формаларында грипке қарсы әсер ететін донорлық гаммаглобулин – 3,0 б/е; кейде 6-12 сағаттан кейін қайталап енгізуге болады. Балаларға 0,15-0,2 мл/кг салмаққа
Антибактериальды препараттар қолдану қажет жағдайлар:
- созылмалы өкпе ауруымен сырқаттанған адам гриптің ауыр формасымен ауырғанда
- екі жасқа дейінгі балаларға, екі қабат әйелдерге, соматикалық патологиясы бар үлкен адамдармен қарияларға.
- әр түрлі бактериальды асқынулар
- өршу бейімі жоғары әр түрлі солзылмалы аурулармен ауырғанда.
Сырқаттың ауырлығына және клиникалық белгілеріне байланысты – патогенетикалық (дезинтоксикациялық) ем, кейбір жағдайларда – гормондар (преднизолон және т.б.) симптоматикалық және басқа емдер.
1.Базистік терапия
1.Сақтандыру тәртібі
2.Емдік тамақтану (№ 5 диета немесе №5а диета-ортпша ауырлықпен және ауыр дәрежеде жедел фазасында өтетін ауру)
1.Тәулігіне 2-3 л-дей қосымша сұйықтықты (жемістердің және жидектердің шырыны, минералды су түрінде) пероралды енгізу.
2.Гемодилюция: кристаллоидтардың 3 бөлігі, коллоидтардың 1 бөлігі (диуретиктер мен гормондарды қолдану).
2.3 Тері арқылы улы заттарды шығару
1.Терінің күтімі және жылулық (микорциркуляциялық жақсарту,тердің және майдың бөлінуі).
2.4 Тіндік гипоксияға және липидтердің тотығуына жол бермеу
1.Антиоксиданттар (эссенциале, Е витамині,С витамині, рутин).
2.Антигипоксанттар макроэргтардың алдын алушылар (С цитохромдары, цито-мак, рибоксин және т.б).
2.5 Детоксикацияның экстрокорпоральды әдістері
Плазмалық алмасу, гемоксигенациямен және плазмосорбциямен бірге плазмафрез, гемосорбция және т.б.
3.Бауырдың белок синтездуші қызметін және оның регенерация процестерін корригерлейтін терапия.
1.Белокты ас қоспалары (энпиттер, «Протеин» және т.б).
2.Синтетикалық аминоқышқылдарының ерітінділері (полиамин, альвезин,мориамин, аминофузин және т.б).
3.Белокты заттар (тамыр ішіне): альбумин, протеин, плпзма
4.Поливитаминдер және микроэлементтер
5.Калий заттары
6.Анаболиктер (стероидтер емес және стероидты)
4.Некротиздеуді және фиброзирленуді тежеу.
1.Протеиназалардың ингибиторлары (контрикал, гордокс және т.б).
2.Калий заттары
3.ГБО
4.Гормондар
5.Холестаз көріністеріне жол бермеу
1. 10 мг/кг/ тәулігіне дозасында урсодезоксихоль қышқылының препараты (урофальк) немесе хено және тауродезоксихоль қышқылдары (хенофальк, таурофальк).
2.Өт қышқылдарының адсорбенттері (холестирамин, билигнин) немесе энтеросорбенттер (полифепан және т.б)
3. Өттік криздің пайда болуынан кейін-гидорхолеретиктер және т.б өт айдаушы заттар, тюбаждар.
6.Гемостаз коррекциясы
Коагулогрмма көрсеткіштеріне сәйкес.
Приз
Грипп
Парагри
Аденовир
Возбуд
Вир гр: 3 серо- типа (А,В,С)
В парагр: 5 серотип
Аденовир 49 серотип
Нач забо
Острейшее
Острое
Острое
Бас.кл.синдр
Интоксик
Катарал
Катарал
Синд интокс
Сильно выражен, прод 2—5 дней
Умеренно или слабо выр, 3-5 д
Умеренно выражен, 5-14 дн
Темп
39° С и ↑
37—38° С
38—39° С
Катарал
синд
Умеренный, со 2—3-го дня болезни; экссудативный компонент выражен слабо
Выраженный, с первого дня болезни; экссудативный компонент умеренный
Сильно выражен, с первого дня болезни; типичным является экссудативный характер воспаления
Ринит
Заложенность носа, затруднение носового дыхания
Легкая заложенность носа, умеренное серозное отделяемое
Обильное слизисто-серозное отделяемое; носовое дыхание резко затруднено
Кашель
Сухой, мучительный, С болями за грудиной
Грубый «лающий»
Влажный
Изменения в зеве
Умеренная с синюшным оттенком гиперемия, зернистость задней стенки глотки; инъекция сосудов слизистой оболочки зева
Слабая или умеренная гиперемия, зернистость задней стенки глотки
Умеренная гиперемия, отечность слизистой оболочки глотки и небных миндалин с нежным белесоватым налетом; гиперплазия фолликулов задней стенки
Ведущий синдром поражения респираторного тракта
Трахеит
Ларингит
Назофарингит изолированный или в сочетании с тонзиллитом, конъюнктивитм