 |
|
АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология |
Жеке фармакология...............................................................................47І бөлім. Шеткі жүйке жүйесінің бөліміне әсер ететін дәрілер........48 3 Тарау. Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер...............48 3.1. Жергілікті жансыздандырушылар...................................................48 3.1.1. Беткейлік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер............51 3.1.2. Инфильтрациялық жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер.............................................................................54 3.1.3. Өткізгіштік жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер........56 3.1.4. Мидың өрмек қабықшасының астындағы кеңістікті жансыздандыру үшін қолданылатын дәрілер.....................57 3.1.5. Эпидуральды және каудальды жансыздандыру үшін Қолданылатын дәрілер............................................................................57 3.2. Тұтқыр, қаптағыш және сорғыш дәрілер.......................................57 3.2.1. Тұтқыр дәрілер..............................................................................58 3.2.2. Қармаушы дәрілер.......................................................................59 3.2.3. Сорғыш дәрілер...........................................................................59 3.2.4. Тітіркендіргіш дәрілер................................................................60 «Афференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар...............................................................62 4 Тарау. Эфференттік иннервацияға әсер ететін дәрілер. Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер (холинергиялық дәрілер)....................................................................66 4.1. Антихолинэстеразды дәрілер.........................................................74 4.2. М-холиномиметиктер......................................................................80 4.3. Н-холиномиметиктер.......................................................................82 4.4. М-холинотежегіштер.......................................................................84 4.5. Ганглиотежегіштер...........................................................................90 4.6. Миорелаксанттар..............................................................................92 «Холинорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар.................................................................97 5 Тарау. Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер (адренергиялық дәрілер)......................................................................103 5.1. Адреномиметиктер...........................................................................109 5.1.1. α және β – адреномиметиктер.......................................................110 5.1.2. α – адреномиметиктер...................................................................111 5.1.3. β – адреномиметиктер...................................................................112 5.2. Адренотежегіштер............................................................................115 5.2.1. α – адренотежегіштер....................................................................116 5.2.2. β – адренотежегіштер....................................................................119 5.3. Симпатомиметикалық және симпатолитикалық дәрілер.............124 5.3.1. Симпатомиметикалық дәрілер.....................................................125 5.3.2. Симпатолитикалық дәрілер..........................................................126 «Адренорецепторларға әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар.................................................................129 ІІ бөлім. Орталық жүйке жүйесіне әсер ететін дәрілер.................133 6 Тарау. Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер.................................137 6.1. Дофаминергиялық дәрілер.............................................................137 6.2. Серотонинергиялық дәрілер..........................................................145 6.3.Пуринергиялық дәрілер.................................................................148 «Жалпы медиаторлық әсерлі дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар...............................................................153 7 Тарау. Наркозға арналған дәрілер. Этил спирті........................157 7.1. Наркозға арналған дәрілер............................................................157 7.1.1. Тыныс арқылы берілетін наркозды дәрілер.............................157 7.1.2. Тыныс арқылы берілмейтін наркозды дәрілер........................159 7.2. Этил спирті...................................................................................168 «Наркозға арналған дәрілер мен этил спирті» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар............................................................172 8 Тарау. ГАМҚ (гамма-аминомайлы қышқылы) рецепторларына әсер ететін дәрілер.............................................................................176 8.1. Ұйықтататын дәрілер...................................................................178 8.1.1. ГАМҚ рецепторларының агонисттері (бензодиазепинмен ұқсастығы бар).....................................................................................180 8.1.2. Наркотикалық әсері бар ұйықтататын дәрілер.......................185 8.1.3. Әр түрлі топтағы ұйықтататын дәрілер..................................186 8.2. Қояншыққа қарсы дәрілер...........................................................187 8.2.1.Үлкен тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер...........190 8.2.2. Кіші тырысу ұстамаларында қолданылатын дәрілер.............197 8.2.3.Психомоторлы эквивалентте қолданылатын дәрілер..............199 8.2.4. Миаклонуста қолданылатын дәрілер.......................................200 8.2.5. Қояншық статусын шеттетуде қолданылатын дәрілер...........201 8.3. Паркинсонизмге қарсы дәрілер....................................................204 8.3.1. Холинергиялық дәрілер.............................................................205 8.3.2.Дофаминергиялық дәрілер.........................................................209 «ГАМҚ рецепторларына әсер ететін дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар..............................................................214 9 Тарау. Ауыруды басатын дәрілер................................................224 9.1. Орталыққа әсер ететін наркотикалық ауыруды басатын дәрілер..224 9.1.1. Опиоидты рецепторлардың толық агонисттері (табиғи ауыруды басатындар)..................................................................224 9.1.2. Опиоидты рецепторлардың толық агонисттері (жасанды ауыруды басатындар)...............................................................224 9.1.3. Опиодты рецепторлардың жартылай агонисттері мен агонист-антагонисттері......................................................................230 9.1.4. Наркотикалық ауыруды басатындардың антагонисттері............232 9.2. Орталыққа әсер ететін наркотикалық емес ауыруды басатын дәрілер.........................................................................233 9.2.1. Қызуды және ауыруды басатын ықпал әсері бар дәрілер...........234 9.2.2. Ауыруды басатын ықпал әсері бар әртүрлі топтағы дәрілер......238 9.2.3. Әсер ету механизмі аралас ауыруды басатын дәрілер.................238 9.3. Шетке әсер ететін ауыруды басатын дәрілер (стероидты емес қабынуға қарсы дәрілер)..........................................................................239 «Ауыруды басатын дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар..................................................................................239 ІІІ бөлім. Қабынуды тежейтін және иммунды үрдістерге әсер ететін дәрілер...................................................................................243 10 Тарау. Қабынуға қарсы дәрілер............................................................243 10.1. Стероидты қабынуға қарсы дәрілер.................................................253 10.1.1. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының табиғи гормондары...267 10.1.2. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының жасанды гормондары...................................................................................268 10.1.3. Бүйрек үсті безінің қыртысты қабатының фтордан тұратын гормондары....................................................................270 10.1.4. Ингаляциялық жолмен қолдануға арналған глюкокортиокоидты препараттар.............................................................272 10.1.5. Жергілікті қолдануға арналған глюкокортиокоидты препараттар..................................................................................................274 10.2.1. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдар тобының дәрілері........................................................................................276 10.2.1.1. Салицил қышқылының туындысы.............................................276 10.2.1.2. Пиразолидин туындысы..............................................................277 10.2.1.3. Индол сірке қышқылының туындысы.......................................277 10.2.1.4. Фенил сірке қышқылының туындысы.......................................279 10.2.1.5. Оксикам туындысы......................................................................280 10.2.1.6. Пропион қышқылының туындысы.............................................282 10.2.2. Стероидты емес қабынуға қарсы қышқылдық емес топтар........285 10.2.2.1. Алканон туындысы......................................................................285 10.2.2.2. Сульфонамид туындысы.............................................................285 10.3. Әр түрлі топтардағы қабынуға қарсы дәрілер................................286 10.3.1. Алтын препараттары......................................................................286 10.3.2. Жинақ түзеуші қосылыстар...........................................................287 10.3.3. Безгекке қарсы дәрілер..................................................................288 «Қабынуға қарсы дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар...288
11 Тарау. Иммунотропты дәрілер..........................................................292 11.1. Иммуносупрессорлы дәрілер............................................................293 11.1.1. Цитостатикалық дәрілер.................................................................293 11.1.2. Глюкокортикоидтар........................................................................294 11.1.3. Антибиотиктер................................................................................294 11.1.4. Антиденелер препараттары...........................................................295 11.2. Иммунды белсендіруші дәрілер.......................................................297 11.2.1. Эндогенді жолмен алынған полипептидтер және олардың үйлестері.......................................................................................297 11.2.2. Жасанды препараттар.....................................................................299 11.2.3. Микробтардан алынған препараттар және олардың үйлестері..300 11.2.4. Интерферондар................................................................................302 11.2.5. Интерферон индукторлары (интерфероногендер).......................304 11.2.6. Интерлейкиндер...............................................................................307 11.2.7. Иммуноглобулин препараттары.....................................................308 11.3. Аллергияға қарсы дәрілер..................................................................311 11.3.1. Гистаминге қарсы дәрілер....................................................................315 11.3.2. Месше жасушаның түйіршіксізденуіне кедергі жасайтын дәрілер..320 11.3.3. Глюкокортикоидтар..............................................................................322 11.3.4. Симптоматикалық және аллергияға қарсы дәрілер..........................322 «Иммунотропты дәрілер» тақырыбы бойынша тестік тапсырмалар..........323 Тестік тапсырмалар үшін жауап үлгі-нұсқа.............................................328 Әдебиеттер.......................................................................................................329 Пәндік көрсеткіш..........................................................................................330
Кіріспе «Фармакология» – медициналық жоғары оқу орындарындағы барлық мамандар үшін студенттердің оқуына қажетті пән, себебі бұл тірі ағза мен дәрілік заттардың арасындағы әрекеттесуді және әсерді зерттейтін ғылым және медицина пәндірінің ішіндегі ең қиыны болып саналады, себебі бұл салада он мыңға жуық химиялық қосылыстарды зерттейді. Солардың ішінде клиникада тек бірнеше онға жуық, жаңа, жоғары белсенді дәрілік препараттар қолданылады, олардың әсер ету механизмі, қолдану көрсеткіштері мен кері көрсеткіштері анықталуда, кеңейтілуді немесе өзгертілуді. Қазіргі кезде фармацевтикалық тәжірибеде (сонымен қатар дәрігерлік рецепт жазу кезінде) дәрілік препараттардың халықаралық патенттелмеген атауын (ХПА) қолдану шешілген, осыған қарамастан қолданыстағы фармакология оқулықтар саудалық атауын әлі күнге дейін қолдануда. Сонымен қатар, Қазақстанның медициналық жоғары оқу орындарында мемлекеттік тілде оқитын студенттер үшін, жалпы және рецептурасы бар жеке фармакология оқулықтары жетіспейді. Жоғарыда айтылғандарға сүйеніп, «Фармакология-1» Типтік бағдарламасына сәйкес, «Жалпы медицина» мамандарының 2 курс студенттері үшін, «Фармакология негіздері рецептурамен» атты оқулығы жасалды. Бұл кітап студенттерге осы пән бойынша дағдыны қалыптастыруға және әртүрлі аурулар кезінде препараттарды тиімді талдауды қамтамасыз ету икемділігі үшін және өзіндік жұмыстарды орындаудың оңтайландыруында, білім алуға көмектесуге бағытталған. ҚР медициналық жоғары оқу орындарында оқулық әдебиеттерінің басылымы мен дайындауды ұйымдастырудың Ережелеріне сәйкес, дәрілік препараттардың коммерциялық атауының ескерілуі ұсынылмайды, сондықтан барлық талаптарды ескеріп, оқулықта халықаралық патенттелмеген атаулары берілген. Бұл оқулықта жіктелудің жүйелік сипаттамасы және дәрілік препараттардың топтық мінездемесі, сонымен қатар әрбір дәрінің сипаттамасы, оның жиі кездесетін синонимдары, әсер ету механизмі, қолдану көрсеткіштері мен мөлшерленуі, кері көрсеткіштері, жанама әсерлері, дәрілік түрі, рецепт үлгісі берілген. Кейбір бөлімдерде мәліметтерді жеңіл ұғыну үшін, дәрілік препараттар топтарының жалпы сипаттамасымен кестелер мен әсер ету механизмі бойынша суреттер келтірілген. Қорытындылай келе айта кететін жәй, ақпараттар көлемінің үнемі өсуімен және дәрілер санының көбеюімен, оқулық қосымшамен және өзгерістермен қайта басылымға шығарылады.
1. «Фармакология» анықтамасы Фармакология - дегеніміз дәрі-дәрмектердің шипалы әсерімен әр түрлі ауруларға қарсы және аурулардың алдын алу мақсатымен қолданылатын заттар туралы ғылым. «Фармаки» сөзі көне заманынан келе жатқан араб тіліндегі «шипалы» деген мағынаны білдіретін, емдік ретінде қолданылатын заттар болып табылады. Содан бері келе жатқан ол грек тіліне сіңіп кеткен «фармакон» сөзі, яғни «дәрі» және «логос» - ғылым деген мағынаны білдіреді. Фармакологияның ең басты міндеттері жаңадан алынған тиімді және қауіпсіз дәрілік заттарды іздестіру болып табылады. Медицинада дәрі-дәрмектердің алатын орындары өте зор, ол ғылымдардың ішінде аралық қатынасқа ие, яғни тәжірбиелік және теориялық ғылым саласын байланыстырып, олардың дамуына ықпал етеді. Мысалы, теориялық ғылымдар саласын алсақ оған: физиология, биохимия, патологиялық физиология, органикалық және органикалық емес химиялар жатады, екінші жағынан клиникаға (хирургиялық, терапиялық т.б.) да қатысы бар. Дата добавления: 2015-12-16 | Просмотры: 1148 | Нарушение авторских прав |