АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Дифференциальды диагностикасы. Эпилепсияны белгілі бір нақты ауру кезінде бақыланатын эпилептиформды синдромнан ажырату қажет: ми iсiгi

Эпилепсияны белгілі бір нақты ауру кезінде бақыланатын эпилептиформды синдромнан ажырату қажет: ми iсiгi, ми мерезi, ми қантамырлық аурулары, энцефалиттер, истреиялық ұстамалармен жүретін невроздар және т.б.

Эпилепсияны дифференсцациялауды қажет ететін аурулар тобы өте көп - балалық шақтағы спазмофилиядан бастап кәрiлiк жастағы мидың атрофиялық және қантамырлық зақымдануларына дейiнгi аралықта. Эпилепсияны бұл аурулардан ажырату үшiн клиникалық суреттемесiн толықтай қарастыру қажет. Ұстамалардың шығу тегіндегі айырмашылықтар осы ауруды ерте анықтау мен сәйкес ем қолдану үшін маңызды. Әртүрлi аурулар кезіндегі эпилептиформды синдромдар бiрдей емес, клиникалық көріністері, жиiлiгi, дамуы, ұстама аралық жағдайлардың ерекшелiгiмен, басқа да клиникалық және параклиникалық белгiлерiмен ерекшеленеді.

Эпилепсияны бірінші кезекте ми iсiгi кезіндегі эпилептиформды синдромнан дифференцациялау керек. Бұл iсiктерге Джексондық ұстамалар тән (локальды, бұлшық еттер тобының тырысуларынан басталады, мысалы, сол қол немесе аяқтың, дененің басқа бұлшық ет топтарына таралмайды), бұлар эпилепсия кезiнде кездеспейді. Ми iсiктерiне фокальды пароксизмдер тән: дәм сезу және иiс сезу галлюцинациялары, афатикалық бұзылыстар, бiр жақты парестезиялар. Жалпы милық синдромдар, неврологиялық бұзылыстар ми iсiгiнiң клиникалық суреттемесiнен эпилепсиядан ажыратып тұрады.

Истериялық ұстама кезінде эпилепсиядан айырмашылығы сана толығымен жойылмайды, науқас қоршаған орта тітіркенгіштеріне жауап береді, және жиі науқастармен контактқа түсу мүмкін болады. Истериялық ұстамалар, ереже бойынша, психикалық жарақаттан кейiн пайда болады. Ұстамадан кейiн науқас санасы қалпына келедi, ал эпилепсиядан кейiн кома жағдайы, сопор немесе ұйқыға ауысатын есеңгіреу жағдайы дамиды.

Эпилепсия ұстамасы кезеңі жөнінде естеліктер толығымен жойылады, ал истериялық ұстамада олар сақталады. Эпилепсиялық ұстама кезіндегі фазалар ретті болып келеді, ал истериялықта бұл болмайды. Истериялық ұстама кезiнде науқастың көз қарашығының жарыққа әсерi сақталған, эпилепсиялық ұстама кезіндегідей патологиялық рефлекстер байқалмайды. Эпилепсия кезінде ЭЭГ-да эпилепсиялық белсенділік белгiлерi, ұстама кезінде – барлық әкетулерде жоғары амплитудалы жиi және баяу тербелiстер, пик тәрiздi толқындар болады. Ұстама аралық кезеңде өкпе гипервентиляциясы жағдайында жедел және баяу толқындар пайда болады.

Арахноидиттер мен энцефалиттер кезінде полиморфты белгiлермен күрделi фокальды ұстамалар байқалады. Вегетативтi және вестибулярлы бұзылыстар орын алады. Ұстамалар жиі дене қызуының жоғарылауымен тыныс алу бұзылуымен жүреді. Ұстамалар аса өзгермелі келедi. Психикалық бұзылыстар астениялық симптомдармен, жады төмендеуiмен, зейін әлсiреуiмен, аффективті бұзылыстармен көрініс береді.

Эпилепсияны бас миының цистицеркозынан ажырата бiлу керек, бұл аурудың үштен бір жағдайында эпилептиформды ұстамалар байқалады. Цистицеркоз кезіндегі пароксизмдердің клиникалық суреттемесi құрылымы мен ұстама басталуына қарай әртүрлi болып келеді, жиі фокальды ұстамалар кездеседi. Мұнымен қатар, ми цистицеркозасы кезінде эпидемиологиялық анализдiң, неврологиялық және офтальмологиялық зерттеулер мәлiметтерiнiң маңызы зор. Маңызды дифференциальды-диагностикалық критерий ликвордағы цистицеркоз антигенімен компелемент байанысу оң реакциясы, аурудың интермиттирлеуші ағымы болып табылады.

Этиологиясы және патогенезі

Ұзақ уақыттар бойы эпилепсияны тұқым қуалап берілетін ауру деп есептеген. Алкоголизмнiң патогендi әсерiне көп көңiл бөлiнген. Соңғы кезде эпилепсияның пайда болуында әртүрлi экзогендi факторларға (жоғары температурамен жүретін инфекциялар: қызылша, тұмау, пневмония, скарлатина, арахноидиттер, менингоэнцефалиттер, ревматизм, созылмалы тонзиллит және т.б.) және жоғары тырысулық дайындыққа, әртүрлі зияндылықтарға тырысулық және тырысусыз пароксизмдермен жауап беруге бейімділікке басты рөл беріледі. Эпилепсиялық ұстамаларға бейімділік генетикалық мәлiметтермен дәлелденеді.

Церебральды үрдістерге және ағзадағы жалпы соматикалық бұзылыстармен байланысты эпилепсияның патогенетикалық механизмдерi ажыратылады. Эпилепсияның церебральды механизмінде эпилептогендi ошаққа аса мән берiледi. Эпилептогендi ошақ дегеніміз қоршаған нейрондарда патологиялық қозу туыдартын бас миының локальды құрылымдық өзгерісін түсінеміз, нәтижесінде олар фокальдi эпилепсиялық разрядтар өндіреді. Тырысулық разрядтардың дамуы эпилепсиялық ошақтағы нейрондардың көп мөлшерінің бiр мезгiлде қозуымен байланысты (ошақтағы нейрондардың эпилептитзациясы). Эпилептизация ЭЭГ-ғы тән өзгерістермен көрінеді (пик-толқын кешені). Эпилептизацияның құрылымдық негiзi оксодендритикалық синапстардың активациясы болып табылады, ол синапстық контакттар зонасының ұлғаюымен байқалады: Эпилепсиямен науқастарда метоболизмнiң әртүрлi бұзылыстары байқалады: ағзада аммонийлық негiздердің жиналуымен белок-азоттық алмасу бұзылысы, қан сарысуындағы альбумин мен глобулин құрамының өзгеруiне байланысты тұз-су алмасуының бұзылуы, көмiрсу алмасуының бұзылуымен сипатталады. Ми метоболизмiнiң бұзылуы, серотонин мен норадреналин, гамма-аминомай қышқылы құрамының төмендеуiмен биогендi аминдер алмасуының бұзылысы анықталған. Ішкi секреция бездерi функциясының ауытқулары, соның ішінде ұстама алды кезеңде бүйрек үстi безi қыртысы қызметiнiң ауытқулары анықталған.

Эпилепсияның клиникалық көрiнiстерiнің алуан түрлiлігіне байланысты қолайлы формаларымен науқастардың барлығы психоневрологиялық диспансерлерге есепке тұрмайды.

Емі және сараптамасы

Эпилепсия еміндегі аса маңызды принциптерге мыналар жатады. Ем мүмкіндігінше ауру үдеуінің және мида қайтымсыз органикалық өзгерiстердің пайда болуының алдын-алу үшін ерте басталуы қажет. Емдi үздiксiз және ұзақ жүргiзу керек, өйткені тырысуға қарсы дәрiлiк заттарды қабылдау тоқтатылғанда немесе тәулiктiк дозасы күрт төмендетілгенде тырысулық дайындық жоғарылайды және пароксизмдер жиілеуі, ұстамалар сериясының және эпилептикалық күй дамуына дейінгі асқынуларға әкеп соғуы мүмкін. Ем кешенді, дертті үрдістің әртүрлі патогенетикалық звеноларына бағытталған болуы қажет. Терапия аса индивидуальды, әртүрлi симптомдарға, әр науқастағы ұстамалар жиiлiгiне, емдiк препараттарды көтеруiне байланысты жүргізілуі керек. Әртүрлi қосымша патогендi факторлардың пайда болуы мен әсерiнiң алдын-алу терапияның басты принципі болып табылады.

Эпилепсияны емдеуде әртүрлi тәсiлдер қолданылады, оларды кешенді қолданған дұрыс. Олардың iшiнде ең маңыздысы дәрiлiк терапия, диетоперапия, психотерапия, еңбек терапиясы болып табылады. Тырысулық дайындық жоғарылауын ескертетiн және науқас өмірі мен денсаулығы үшін қауіпті ситуациялардың пайда болуын мүмкін емес ететін өмір жағдайын қамтамасыз ету қажет.

Дәрiлiк терапия антипароксизмальды заттарды тағайындаудан тұрады. Көптеген эпилепсияға қарсы препараттарды үлкен тырысулық ұстамалар кезінде және оның эквиваленттерінде қолданылатын, және кіші ұстамалар және олардың эквиваленттерінде қолданылатын препараттар деп дифференцациялауға болады.

Үлкен тырысулық ұстама емінің ең ертеден келе жатқан түрі фенобарбиталмен (люминал) емдеу болып табылады. Бұл препарат жеке тағайындалады (тәулiгiне 0,1-ден 0,3-0,4г дейiн) немесе басқа препараттармен қосып беруге болады (кофеин, бром және т.б.).

Үлкен тырысулық ұстамалармен науқастарды емдеуге гексамидин (тәулiгiне 1,5-1,75г дейiн), бензонал (тәулiгiне 1г дейiн), дифенин (тәулiгiне 0,7-0,8г дейiн), финлепсин (тәулiгiне 1г дейiн) препараттары кеңiнен қолданылады. Сонымен қатар әртүрлі препараттардың комбинациясын қолданады.

Эпилепсиялық ұстамалар эквиваленттерінің терапиясы үшін триметин (тәулігіне 1,2 г дейін), этосуксимид (тәулiгiне 2г дейiн) және тағы басқа дәрiлiк заттар қолданылады.

Эпилепсиямен науқастардың ұзақ, үздіксіз терапиясы кезінде дегидратациялық терапия (әсiресе В тобының витаминдері), витаминотерапия тағайындалады. Науқастың қабылдайтын сұйықтық мөлшері тәулiгiне 1,5-2 литрге дейін шектеледі, ас тұзын қабылдау шектеледі, ащы, өткір тағамдар қабылдауға тиым салынады (бұрыш, қыша және т.б.). Сүт өсiмдiк диетасын тағайындау қажет.

Эпилепсиямен науқастардың психотерапиясы оларды өмiрге бейімдеуге, ауру дамуының тоқтауына және симптоматикасының регрессіне ықпал ететін барлық жағдайды жасауға бағытталған. Эпилепсияның әрқилы болып келетін клиникалық көрiнiсiндегі невроз және психопатия тәрiздi бұзылыстарды ескере отырып тұрақты рациональды психотерапия жүргізу жақсы нәтиже береді. Тынығу орта климаттық белдiкте ұсынылады.

Эпилептикалық күйді тоқтату. Эпилепсиялық статус дегенiмiз тырысулық ұстамалар бiрiнен соң бiрi жалғасып, олардың аралығында науқас санасы қалпына келмей коматозды күйде қалу жағдайы. Бұл адам өмiрi үшiн қауiптi, жиі өкпе, ми iсiнуі және науқас өлiміне алып келетін тыныс алу, жүрек-қантамыр қызметінің бұзылысы бақыланады. Сондықтан эпилепсиялық статуспен науқастың емі, ереже бойынша, реанимациялық бөлiмшеде жүргізіледі және ұстамаларды тоқтатуға және ағзаның өмiрлiк маңызды мүшелерінің функцияларын сүйемелдеуге бағытталған.

Үлкен тырысулық ұстаманы тоқтату үшiн тәулігіне 30 мг дейiн седуксен (бұлшық етке және көк тамырға), 2-4 мл-ге дейiн хлоралгидрат ерiтiндiсi (клизма түрінде) қолданылады. Бас iшiлiк қысымды төмендету үшiн жұлындық пункция жасап, 20-30 мл жұлын сұйықтығы алынады. Кей жағдайда басқарылып отыратын наркоз қолданылады. Ми iсiнуін қайтару үшiн дегидратациялық ем жүргiзiледi (лазикс, новурит, магний сульфаты).

Науқастың дерті мен жеке тұлғасының ерекшелiктерін, мамандығын ескере отырып еңбекке орналастыру аса маңызды болып табылады. Транспортта, қозғалғыш механизмдермен жұмыс, жоғары ауа температурасында, суда, отта және өкпенiң жоғары вентиляциясы бар жерлерде еңбек етуге тиым салынады.

Еңбектік, әскери сараптама ауру фактын және оның көріністерін анықтауға негiзделген. Ұстамалардың жиiлігіне, олардың сипатына, және де деменцияның айқындылық дәрежесіне байланысты науқастар еңбекке жарамды болып танылып, ал кейде сырттан күтім мен бақылауды қажет етуі мүмкін.

Тарау

КЕМАҚЫЛДЫҚ (олигофрения)

Олигофрения – (грек тiлiнен oligos – аз, phren –ақыл, аз ақылдық) клиникасында салыстырмалы түрде тұрақты интеллектуальды дамудың артта қалуымен көрінетін, әлеуметтік-еңбектік адаптацияның үлкен қиыншылықтарына алып келетін мидың экзогендiк зақымдануы, метаболизм бұзылыстары, туа пайда болған кемiстiктер, және де хромосомдық аномалияларға байланысты патологиялық жағдайлар.

«Олигофрен» терминi алғаш Э.Крепелин енгiзген.

Этиологиялық факторларына байланысты олигофренияларды үш топқа бөлемiз.

Бiрiншi топ - табиғаты) эндогендi олигофрениялар (ата-аналарының генеративтi жасушалардың толымсыздығымен байланысты), тұқым қуалаушылыққа байланысты (Даун ауруы, олигофренияның энзимопатиялық түрi, нағыз микрофацефалия және т.б.).

Екiншi топ – ұрыққа, құрсақтағы балаға әртүрлі зияндылықтардың әсерiнен пайда болған олигофрения (вирусты аурулар және интоксикациялар, сонымен қатар анасының алкоголизмi, токсоплазмоз), эмбриогенездiң ерте сатысында пайда болатын бас миы дамуындағы кемтарлықтармен және т.б.байланысты олигофрения

Үшiншi топ – асфиксиямен және босану кезіндегі жарақаттармен, ерте бас-ми ерте жарақаттарымен және нейроинфекциялармен байланысты олигофрениялар.

Қазіргі уақытта зат алмасудың тұқым қуалайтын дефектiне мысалыс, фенилкетонурияға көп көңiл бөлінуде.

Осы кезеңде олигофрения мәселелері әртүрлi бағытта қарқынды зерттелуде. Олигофренияның генетикалық аспекттері зерттелуде, алынған мәлiметтер нәтижесiнде этиологиясы мен патогенезiн анықтауға, және генетикалық аппаратқа әсер ету арқылы ақыл-ойдың жеткіліксіздігі дамуының алдын алуға мүмкiндiк туады.

Олигофрения кезiндегi психикалық бұзылыстар

Олигофрениялар кезiндегi психикалық бұзылыстар басым түрде интеллект жеткіліксіздігімен көрінетін психика дамуының жалпы артта қалуымен сипатталады. Олигофрениямен зардае шегетін балалар дамуы жағынан артта қалады, және олардың тiлi кеш шығады немесе мүлдем дамымайды, олар 3-5 жастан бастап кейде одан да кеш жүрудi бастайды, ал ауыр жағдайларда бұл қозғалыс дағдысын да игермейді. Олардың қозғалыстары жеткіліксіз координацияланған, мимикасы бiртекті. Сыртқы әлпеттері өздеріне тән және дене бiтiмiнің бұрыстығымен, пропорциональды еместiгiмен, бет сүйегінің, мускулатурасының ассиметриясымен, бас сүйегiнiң кiшкентай немесе аса үлкен болуымен ерекшеленеді.

Ойлау қабiлетi күрт бұзылған және оның бұзылысының айқындылығы олигофрения түрiне байланысты болады. Науқастарда аналитикалық, әсіресе синтездік ойлау қызметіне қабілет болмайды. Тек олигофренияның жеңiл түрiнде аса шектелген аналитикалық ойлау қабiлетi болады.

Эмоциональды сферада төменгі дәрежелі эмоциялар басым болады, аффектiлерi дифференцацияланбаған және толымсыз.

Еріктік үрдістер элементарлы әуестіктермен, мақсатты әрекеттерді орындауда қабiлетсiздiк немесе жеткiлiксiздiкпен көрінеді.

Олигофрения кезiндегi психикалық бұзылыстар өте тұрақты және өмiр бойы сақталып қалады.

Психикалық даму артта қалуының үш дәрежесiн ажыратады (психикалық бұзылыстардың тереңдiгi мен ауырлық дәрежесі бойынша) – идиотия, имбецильдiк және дебильдiк. Олигофренияның бұл формаларының барлығы адам қызметтері зақымданулары акцентімен - ойлау және адамзаттың филогенетикалық ежелгi инстинктивтi ерекшелiктерiнің салыстырмалы түрде сақталып қалуымен психикалық даму артта қалуының глобальды сипатымен бiрiгедi.

Идиотия ( грек тiлiнен idioteia - көргенсiздiк) - олигофренияның аса ауыр формасы, оларға қоршаған ортаға жеткіліксіз реакция тән (реакция болмайды, немесе адекватсыз, дифференцацияланбаған). Сөйлеу әдетте дамымайды, айналасындағылардың сөзі үлкен қиындықпен қабылданады, олардың мәнiн түсiнбейді, тек интонация қабылданады. Идиотиямен науқастар сырттан үнемі күтімді қажет етеді және олардың көмегiнсiз өмiр сүруге қабілетсіз. Олар қоршаған ортадағы жайттарға мүлдем қатыспайды, пассивтi және ашығу, тоңу тәрізді сезімдерге түсініксіз дыбыстармен элементарлы реакциялар танытуы мүмкін. Эмоциялары өте кедей және өздерін қалай сезінгендігіне, элементарлы қажеттіліктерінің қанағаттандырылуына байланысты болып келеді. Жиi ашу-ыза аффектi айқын болады, ол қоршаған адамдарға және өзiне деген агрессияға бейімділікпен қимылдық қозу жағдайымен көрініс береді. Олигофрендердiң әрекеттері /идиотия сатысында/ - инстинктивтi автоматты акттар немесе сыртқы тiтiркендiргiштерге элементарлы қимылдық реакциялар түрінде болады.

Бұл психикалық ерекшелiктер дөрекі физикалық дефектiлермен (айқын диспластика, бас сүйек және қаңқа деформациясы) бірге жүреді, неврологиялық симптомдар (салданулар, парездер, тырысулық пароксизмдер) бақыланады.

Идиотияның сипатталған көріністері өте тұрақты және терапиялық әсер тиімділігі төмен.

Имбецильдiк (латын тiлiнен imbecillus – әлсiз) - олигофренияның орташа дәрежесi. Идиотиямен зардап шегетін науқастармен салыстырғанда имбецильдiкпен науқастарда психикалық даму едәуір жоғары және қоршаған ортаға реакциясы әртүрлi және жанды болып келеді. Имбецилдер сөйлеу функциясын игереді, бiрақ олардың сөздiк қоры оншақты сөзбен шектеледi, кейде олар қысқа фазалар айтады, сөздері зат есiмдерден және етiстiктерден тұрады, аграмматикалы, тілдері мүкіс. Ойлау аса нақты, бірақ элементарлы бiрiктiру қабiлетi болады. Механикалық есте сақтауға шектелген қабiлеттілік болады, бiрнеше бiрлiктерден тұратын арифметикалық әрекеттер жасай алады (қосу және алу). Ұғымдары өте кедей, жекелігі жоқ – айналадағылардың iс-әрекетiн қайталайды, еліктейді. Имбецильдiкпен науқастар өзiн-өзi күтудің элементарлы дағдыларын игерген. Кейде оларды қарапайым еңбек процесстерiне икемдендiруге болады және олар жеке операцияларды игереді. Өз бетiмен өмiр сүруге қабілетсіз және үнемі қорғаныс пен күтiмді қажет етедi.

Имбецилдер эмоциясы төмен дифференцацияланған, бiрақ идиотиямен салыстырғанда қанық болып келеді. Аффективті қызмет аздап әрқилы. Элементарлы жағдайларда олар жиi абдырып, ұялады. Олар ренжiгiш, кек сақтағыш келедi, олардың кейбiрi ызқорлықпен және агрессивтiлікпен ерекшеленеді.

Имбецилдердiң психикалық ақаулары физикалық және неврологиялық бұзылыстармен бiрге жүреді.

23 жастағы науқаста психикалық аурулармен тұқым қуалау ауырлығы жоқ. Ата-анасының дені сау. Анасының жүктiлiгi асқынусыз өткен. Асфиксия жағдайында босанған. Өмiрiнiң алғашқы күндерінен-ақ дамуы жағынан артта қалған, 2 жасында жүрген, 7 жасында сөйлеген. Балалар инфекциясынан қызылша, қызамықпен ауырған. 8 жасқа дейiн түнгi энурез байқалған. Науқасты жазуға және оқуға үйреткен, бiрақ нәтижесiз болған. Сүйемелдеуші мектеп бағдарламасы бойынша да оқи алмаған. Үйiнде өзiн-өзi күтудің элементарлы тәсілдерін орындайды, ата-анасының бақылауымен қарапайым еңбек процестерiн орындаған. 16 жасынан 1-топ мүгедегi. Осы уақытқа дейiн сабырлы, болбыр, аз қозғалатын болып өскен. Пубертатты кезең басынан бастап айқын психомоторлы қозу жағдайлары бақыланған, ызалы, агрессивтi күйлерге түсетін болған, анасына қатысты оғаш эротикалық қозу күйлері болған. Психиатриялық ауруханаға бiрнеше рет орналастырылып, аминазин, неулептил қабылдаған. Дегенмен шыққаннан кейін үйінде ұзақ тұрақталмаған.

Соматикалық жағдайы: орта бойлы, артық салмақты. Терiсi таза, түсі қалыпты. Ішкi мүшелерi өзгерiссiз.

Неврологиялық жағдайы: көз қарашықтары бiр деңгейде, жарыққа реакциясы сақталған, сiңiрлiк және периостальды рефлекстерi екi жақты күшейген, бiртекті емес. Науқасты Ромберг позасына тұрғызу мүмкін емес.

Психикалық жағдайы: iшiн алға қампайтып айрықша позада тұр; қолдары бүгiлген, қолдарымен және саусақтарымен іртекті қимылдар жасайды. Тек қарапайым инструкциялырды қиындықпен орындайды. Госпитализациялануын еш ауырсынбайды. Сабырлы, аздап бейғам. Элементарлы сұрақтарға бiртектi жауап қайырады, Өзi жайлы ештеңе айта алмайды. Ешқандай сұраныс, шағымдар айтпайды, сөзі олигофазалы, ойлауы нақты. Науқас элементарлы ұғымдардың өзін біріктіре алмайды. Оқып, жаза алмайды, онға дейін санай алады, оның өзінде қателеседі. Ағымдағы күнді білмейді, уақытты бағдарлай алмайды. Күндер мен айларды есiне сақтай алмайды. Қызығушылықтары аса шектелген. Бөлiмшедегi тәртiбi бiрқалыпты, режимге пассивтi бағынады; қорғансыз, қасықты дұрыс ұстай алмағандықтан медицина қызметкерлерi тамақтандырады. Басқа науқастармен қатынаспайды, ұқыпсыз, лас, бөлектеніп жүреді. Палатада өзiнiң кереуетiн таниды. Өзiнiң аты-жөнiн дұрыс айтады, жасын бiлмейдi. Туыстарының келгендерiне немқұрайлы, тек әкелген тағамдарға қуанады. Бөлiмше жағдайын ауырсынбайды.

Диагноз: имбецильділік дәрежесiндегi олигофрения.

Дебилдiк ( латынша dibilis - әлсiз, әлжуаз) - олигофренияның жеңiл дәрежесi, ойлау рутинділігімен (қрапайымдылығымен), абстрактылы ойлау қабiлетiнің болмауымен көрінетін интеллектуальды жеткіліксіздіктің өзіне тән сипатымен ерекшеленеді.

Дебильдiк жағдайын анықтау қиын, өйткені бұл дәрежеде имбецильдік кезіндегідей дөрекі бұзылыстар болмайды. Науқастың сөздік қоры жеткілікті, механикалық жадысы жақсы болған жағдайда кемақылдықты анықтау қиындай түседі.

Дебилдер қарапайым ұғымдарды біріктіре алады, бірақ абстрактылы түсiніктердің жоғары деңгейiне қабілетсіз. Дебилдердің сөз қоры жеткілікті жоғары мөлшерде болуы мүмкін, бірақ олардың сөздері біртекті, кедей, ойлау өнімділігі төмен. Кейде олар қарапайым, әсіресе тұрмыстық өмiрде жақсы бағытталады, жеке өмір сүруге қабілетті. Олар бастауыш немесе көмекшi мектептерді аяқтайды қарапайым қызмет түріне орналаса алады және неке құра алады.

Дебильдік дәрежесіндегі тұлғаның эмоциональды және еріктік ерекшелiктері имбецильдікпен салыстырғанда жақсырақ дамыған, олардың характерологиялық ерекшеліктері әрқилы, дегенмен ортақ белгілері де бар - өзін-өзі ұстау, әуестіктерін басуға жеткіліксіз қабілет, аса сенгіштік, сондықтан мұндай науқастар өзгелердің ықпалына жеңіл түседі. Дебилдердiң қозғалыс сферасы едәуір жетілген, бiрақ қозғалыстары икемсiз, сілтемелі болып келеді.

Олигофренияның басқа да формаларындағыдай дебилдерде физикалық даму ақаулары, неврологиялық бұзылыстар бақыланады. Олигофренияның жеңiл түрi - дебильдiкті шекаралық ақыл кемдігінің жеңіл формаларынан ажырату қажет. Интеллектуальды жеткіліксіздіктің шекаралық формаларымен балалар тұлғалық дамудың артта қалуымен ерекшеленеді: сенгіш, жеткіліксіз критика, таным қызметiнiң төмендеуi, эмоциялардың дифференцацяланбауымен. Мақсатты әрекет етуі бұзылған, міндеттер құруға және орындауға қабілетсіз балалар ерекше топты құрайды. Оларға қозғалыстық тежеусіздену, мақсатты қызмет бұзылысы, зейін шашырандылығы, концентрациясының бұзылысы тән, олар фантазиялауға бейім келеді.

Олигофренияның әртүрлi дәрежелерінің өзіне тән ерекшеліктері болғанымен олардың арасында нақты шекара жоқ. Олигофренияның барлық дәрежелеріне даму тежелуінің глобальдылығы және неғұрлым «балғын» психикалық функциялардың жетiлмеуi тән.

Соңғы жылдарда олигофренияларды динамикалық зерттеу қолданылуда. Әлеуметтiк-еңбектік реабилитация жүркізу арқылы психикалық ақауды компенсациялау мүмкiндігі пайда болды.

Қолайсыз факторлар әсерiнен (психикалық жарақаттар, соматикалық инфекциялық аурулар, жыныстық метаморфоз, қартаю, алкоголизация және т.б.) декомпенсация жағдайы пайда болуы мүмкiн. Декомпенсацияның клиникалық көрiністері невроз тәрiздi және психопатия тәрiздi бұзылыстармен, сонымен қатар пубертат алды және пубертатты кезеңдерде өзгерген сана фонында аффективті және қозғалыстық бұзылыстармен, егде жас кезеңінде галлюцинаторлы және сандырақтық феномендермен - психоз жағдайларымен көрiнедi. Психоз құрылымы мазмұнының элементарлылығымен ерекшеленеді.

Олигофрения синдромдары аса стабильдi, сондықтан емдеу кезiнде айтарлықтай тиімді әсерге қол жеткізу мүмкiн емес. Бұған қарамастан медико-педагогикалық шаралар комплексін өткізу науқастардың өмірлік жағдайларға адаптациялануына оң ықпал көрсетуі мүмкін.

Дата добавления: 2015-10-20 | Просмотры: 1372 | Нарушение авторских прав