АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Темекі тарту ерекшеліктері

Темекі түтінінің өнімі

Темекі құрамына келесі компоненттер кіреді (%)

Активті және пассивті тарту кезіндегі темекі түтінінің әртүрлі ингредиенттерінің деммен алынған дозасы

(Rose G., 1982)

Темекіге тәуелділік бұл феноменология тарапынан ойлау сферасында «МЕН»-ді, еске алулар мен көз алдына келтірулердің пайда болуын бақылауды жоғалтумен, темекі тартуға патологиялық әуестік синдромы, тоқтату синдромы, ремиссиялар мен рецидивтердің бір кезеңде дамуымен темекіні қайталап тартуға ниеттенумен сипатталатын патобиологиялық үрдістің клиникалық формасы.

Темекіге тәуелділік класы бойынша V ХАЖ-10 бөліміне енгізілген (F 10- F 19) «Психоактивті заттарды қолдануға байланысты психикалық бұзылыстар және жүріс-тұрыс бұзылыстары» (F 1х.2) айдарында «Тәуелділік синдромы», (F 17.3х) айдарында «Темекіні тастау синдромы» (F 17.0х) «Темекіні қолдануға байланысты туындаған жедел интоксикация (жедел никотиндік интоксикация)».

Темекі «ҚР-да бақылауға жататын наркотикалық заттар, психотропты заттар және олардың прекурсорлары тізіміне (тізімдер I, II, III)» жатпайды (ҚР үкіметінің жарлығы от….за №…), ал темекіге тәуелділік клиникасында психоорганикалық дефицитарлы симптоматиканың және темекі тартуға байланысты туындаған тұлға өзгерісінің болмауы, темекіге тәуелділіктің әуестік бұзылыстары қатарында ерекше орын алатынын көрсетеді.

Темекі тартуға әдеттену психосоматикалық диссоциацияның, темекі тартуға патологиялық әуестіктің болмауымен және тоқтату синдромының дамуымен сипатталады. Темекіге әдеттенген адамдар темекі тартуды өздігімен тастай алады.

Темекіге тәуелділік темекі тартуға патологиялық әуестіктің, тоқтату синдромының, ремиссия және рецидивтің дамуымен сипатталады.

Бастапқыда темекі тартушыда темекі түтінімен демалуға жауап ретінде теріс реакциямен көрінетін– жүрек айнумен, бас айналумен, ауыздағы жағымсыз сезіммен, тері жабындысының бозаруымен (реагирования соматикалық формасы) психосоматикалық диссоциация симптомдары дамиды. Осы уақытта оң, темекі тартудан ләззат алу жағдайы сияқты (психикалық формасы реагирования) реакция да пайда болады. Эпизодты тартудан жүйеліге ауысу кезінде темекіге патологиялық әуестік синдромы дами бастайды.

Темекігепатологиялық әуестік синдромы бірнеше сатыда түзіледі және ағзаның темекі түтініне конституциональді реакциясына және әлеуметтік ортаның әсеріне тәуелді (Смирнов В.К.,).

Темекіге патологиялық әуестік компоненттерінің варианттары

(Смирнов В.К.)

Темекіге патологиялық әуестік ағымының типтері

(Смирнов В.К.)

Тоқтату синдромы темекіге түзілген тәуелділікпен темекі тартушыда бағдарланған. Кезеңмен ол адамда шылымды тастауға ниет пайда болады немесе қандай-да бір жағдайларда ұзақ уақыт аралығында темекі тарта алмайды. Тоқтату синдромы 36-48 сағат бойында темекі тартудан ұстану кезінде түзіледі және невроз тәрізді бұзылыстармен (сенситивтіліктің өткірленуі, ментизмнің және үрейлі жағдайлардың пайда болуы), аффективті көріністермен көрінеді (тітіркенгіштік, қызбалылық, үрей, мазасыздық және т.б.). осындай жағдайды темекі тартушы өздігімен жеңуге шамасы келмейді, шылым тартуға қайта айналып келеді, және шылым тарту невроз тәрізді бұзылыстар симптоматикасының көріністерін азайтады. Әдетте, темекі тартуға өзіне тыйым салу рецидивке алып келеді.

Никотиндік синдром дамуының клиникалық көріністері мен даму сатылары

(Бабаян Э.А., Гонопольский М.Х., 1987)

Темекіге тәуелділіктің клиникалық формалары

(Смирнов В.К.)

ҰШҚЫШ ЕРІТКІШТЕРДІ ҚОЛДАНУ НӘТИЖЕСІНДЕГІ ПСИХИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЖҮРІС-ТҰРЫСТЫҚ БҰЗЫЛЫСТАР (ИНГАЛЯНТТАРДЫ –F 18)

Ұшқыш еріткіштерді қолдануға байланысты туындаған токсикомания (ҰЕ), басымырақ балалар мен жасөспірімдер арасында кең таралған, әсіресе 12-15 жас аралығында. Токсикомания ҰЕ-ң дәмін татқан адамдардың аз бөлігінде дамиды. Бұл заттарды үнемі қабылдау ҰЕ-тер рахат сезімін шақырған жағдайда басталады. Жүйелі қабылдауға ауысу ҰЕ-мен 4-5 рет қайталамалы дем алғаннан кейін бақыланады. Тәуелділік синдромы наркотизацияға айқын әуестікпен көрінеді.

Ұшқыш еріткіштермен (ҰЕ) улану кезіндегі клиникалық көріністер мен фазалылық

(И.Н.Пятницкая, 1994)

Абстинентті синдром ҰЕ-ді жүйелі қолданудың 3-6 айларында түзіледі.

Ұшқыш еріткіштерді (ҰЕ) шектен тыс қолдану кезіндегі абстинентті синдромның клиникалық көріністері мен фазалылығы

(И.Н.Пятницкая, 1994)

Интоксикациялық токсикомания түзілуі (ИТ)

(Садуақасова Қ.З., 2005)

Бұл дерт жоғары үдемелі. Үлкен наркоманиялық синдром әдетте ҰЕ-ді шектен тыс қолданудың бірінші жартыжылдығының соңына қарай түзіледі. Токсикоманияның қатерлі түрлері 1,5-2 жылда науқастарды мүгедектікке алып келетін айқын психоорганикалық синдромның дамуымен сипатталады. Басым көпшілік жағдайларда токсикомания ағымы ремиссиясыз. ҰЕ-ді 2-3 жыл бойы қолданбаған жағдайда токсикалық энцефалопатия көріністері әлсірейді, бірақ толық жоғалмайды. Толуолды және тұтатқыштарға арналған этилденген бензинді шектен тыс қолдану кезіндегі токсикомания ағымы қатерлірек, ол тетраэтилқорғасынмен улану клиникасының көрінісіне сәйкес (Шабанов П.Д., 2002).

ӘДЕТТЕР МЕН ӘУЕСТІК БҰЗЫЛЫСТАРЫ НӘТИЖЕСІНДЕГІ ПСИХИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЖҮРІС-ТҰРЫСТЫҚ БҰЗЫЛЫСТАР

– F 60.0

Құмар ойындарына патологиялық әуестік (лудомания) – күрделі, созылмалы ағымды психикалық бұзылыс. Оған құмар ойындарына қайталанатын әуестік эпизодтары тән, әлеуметтік, еңбектік, құндылықтар мен міндеттер теріске шығарылатындай дәрежеде тұлға өмірін жаулап алады.

Құмар ойындарына патологиялық әуестік жөніндегі алғашқылардың бірі болған ғылыми жұмыс 1914 жылы психоаналитик Von Hattingberg-пен жарияланды.

Құмарлық – бұл көпжүйелі және тек белгілі бір осыған бейім адамдар үшін ғана патологиялық әсер көрсететін фактор.

Патологиялық ойыншылардың саны ересектер арасында 0,4% дан 3,4% дейін, ал кейбір аймақтарда 7%-ға жетуі мүмкін. Патологиялық ойыншылардың жасөспірімдер арасындағы саны 2,8% - 8%-ды құрайды.

Құмар ойындарына патологиялық әуестік (F 63.0)

(Скокаускас Н., Саткявичюте Р., Бурба Б., 2004)

Ойынқұмарлық кезіндегі нейротрансмиттерлер синтезінің бұзылысы

ПСИХОАКТИВТІ ЗАТТАРҒА ТӘУЕЛДІЛІККЕ БАЙЛАНЫСТЫ АУРУЛАРДЫҢ ПАТОГЕНЕЗІ (ПАЗ)

Психоактивті заттарға тәуелділікке байланысты аурулардың патогенезі (ПАЗ), зерттеудің осы бағытында айтарлықтай күш жұмсалып жатқанына қарамастан соңына дейін зерттелмеген жағдайда қалады. Осы уақытқа дейін алкоголизмнің, наркоманияның және токсикоманияның патогенезінің біріккен концепциясы жоқ.

ПАЗ-ға тәуелділік түзілуі кезінде орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) құрылымдарының реті және функционалды түзілістері қатысатыны анықталды. Осы кезде жаңа патологиялық жүріс-тұрыстық гомеостаз түзілуіне алып келетін жоғары ми қызметін қамтамасыз ететін нейрохимиялық та, және нейрофизиологиялық механизмдерде де айтарлықтай және тұрақты өзгерістер болады (Бехтерева Н.П., 1980; 1988). И.П. Анохинаның және т.б. көзқарастары бойынша (1990; 1999), наркотиктерге тәуелділікті ұрпақты жалғастыруға жауапты когнитивті функцияларды, субъекттің эмоциональды және әлеуметтік жүріс-тұрысын басқаратын және қалыптастыратын механизмдердің бұзылуына алып келетін бас миының ауруы ретінде қарастыруға болады. ПАЗ-ға тәуелділік дамуының нейрофизиологиялық механизмдері мидың оң бекініс жүйесі орналасқан аумақтардың бағаналы және лимбикалық құрылымына негізделеді. Бұл жүйе эмоциональды жағдайдың, көңіл-күйдің, мотивациялық сфераның, психофизикалық тонустың, адамның толығымен жүріс-тұрысының және оның қоршаған ортада адаптациясының реттелуіне қатысады. Әртүрлі ПАЗ әсері механизмдерін зерттеу, олардың жалпы звеносы болып өзіне тән дофаминергиялық, ГАМҚ-ергиялық, опиатты, жасушалық аденилатциклазды және мидың басқа да жүйелерінің қатарына фармакологиялық әсері болып табылатынын көрсетті. Бірақ барлық ПАЗ-ға жалпы әсер ету заңдылықтарынан басқа өздерінің ерекше, әр препараттың жеке фармакологиялық әсерлері болады. Олардың жиынтығы наркоманияның әр формасына тән клиникалық көріністің арнайылығын көрсетеді.

Психоактивті заттардың мидың әртүрлі нейрохимиялық жүйелеріне әсерінің жалпы заңдылықтары

(Морозов Г.В., 1981; Анохина И.П., 2001; Шабанов П.Д., 2002)

Психоактивті заттардың нейрорецепторлық әсерлері

АЛКОГОЛИЗМНІҢ, НАРКОМАНИЯЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ТОКСИКОМАНИЯЛАРДЫҢ ЕМІ

Наркологиялық ауруларды емдеудің негізгі принциптері:

Наркологиялық ауруларды ұсынылған диагностикалау әдістері мен емдеу схемаларында аурудың нозологиялық түрлері және ауырлық дәрежелері ескеріледі, бұл кезде препараттар топтар бойынша жүйелендірілген және олар тағайындалу реті бойынша орналастырылған. Сіз берілген тізім ішінен нақты клиникалық ситуацияда адекватты, тиімдірек бір немесе бірнеше препарат таңдау керектігін ескеруіңіз қажет.

Инфузионды терапия жүргізгенде келесі принципті ұстанған дұрыс: электролиттердің сулы ерітінділерінің, қанттың, плазма алмастырушы ерітінділер арақатынасы 2:2:1 пропорциясында болуы керек (Иванец Н.Н. және т.б., 2000ж.). Инфузия мөлшерін анықтауда дегидратация айқындылығы дәрежесін, диурез кезіндегі жоғалтқан сұйықтық, тыныс алудағы тері арқылы шыққан және ішілген сұйықтық мөлшерін ескеру керек. Сұйықтық дефицитін есептеуді мына формула бойынша іске асыруға болады (Рябов Г.А., 1976):

D = (1 - 40 \ H) x 0,2 P,

D – литрмен өлшенетін сұйықтық дефициті, Н –гематокрит көрсеткіші, Р – науқас денсінің массасы. Инфузияның орташа тәуліктік мөлшері әртүрлі жағдайларда тәулігіне 0,8 литрден 6 литрге дейін болуы мүмкін. Дене температурасы көтерілгенде, әр 37 *С –ден жоғары градусқа байланысты сұйықтыққа қажеттілік тәулігіне 400мл-ге өседі (Цыбуляк Г.И., 1975).

Витаминотерапия өткізгенде келесі принциптерді ұстану керек (Сосин Н.К., 1986):

1) әртүрлі витаминдерді қолданудың кешенділігі, өйткені бір витаминдердің жоғары дозасын енгізу басқаларының дисбалансына соқтыруы мүмкін;

2) витаминдердің жоғары дозаларын қолданудың қажеттілігі;

3) «В» тобы витаминдерінің үйлесімсіздігін естен шығармау керек, атап айтқанда В1, В6, В12 бір шприцте.

Наркологияда сәйкес медикаментозды терапияны таңдау күрделі мәселе болып табылады. Атипті антипсихотикалық заттардың енгізілуі ПАЗ-ға тәуелділік емінің шеңберін айтарлықтай кеңейтті. Осындай жаңа қазіргі уақыттағы препараттардың бірі жедел алкогольды психоздар кезінде тәулігіне 400-800мг дозасында тағайындалатын солиан (амисульприд) болып табылады. Егер үреймен, мазасыздықпен, қозумен сандырақтық симптоматика қосылса, дозаны біртіндеп тәулігіне 200 мг-нан қоса отырып тәулігіне 1200 мг-ға дейін көбейтуге болады.

Солиан (амисульприд) тәулігіне 200-600мг дозада алкогольді және апиындық абстинентті синдромды басуда тиімді. Берілген препарат психоактивті заттарға патологиялық әуестікті емдеуге көрсетілген.

ПАЗ-ға тәуелділікпен науқастарды емдеу тиімділігі көптеген факторларға және, бірінші кезекте, науқастың өзінің мақсатына байланысты. Тәуелділікті ол өзі, тек дәрігердің көмегімен, оған көп ерік-күшін жұмсап жеңуге тырысуы керек. Сондықтан ПАЗ-ға тәуелділікпен науқастарды емдеуде психотерапияға басты рөл берілуі қажет (Энтин Г.М. және т.б., 2002).

I. АЛКОГОЛЬДІ ТӘУЕЛДІЛІКТІҢ ЕМІ

Дата добавления: 2015-02-05 | Просмотры: 2248 | Нарушение авторских прав