АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Тест тапсырмалары

1. Балалардың физикалық өсіп – дамуын өлшейтін әдіс:

А) Соматометрия.

В) Соматоскопия.

С) Физиология.

D) Антропометрия.

Е) Геронтология.

2. Қан қысымын қандай құралмен өлшейді:

А) Периметр.

В) Тахометр.

С) Пульсометр.

D) Тонометр.

Е) Спирометр.

3. Аста А дәруменнің жетіпеуінен туындайтын ауру:

А) Цинга.

В) Ақшам соқыр.

С) Бери-бери.

D) Пеллагра.

Е) Анемия.

4. Қандай дәруменнің жетіспеуінен цинга ауруы пайда болады:

А) Д

В) С

С) К

D) А

Е) В

5. Қалқанша безінің жұмысының бұзылуынан пайда болатын ауру:

А) Лейкоз.

В) Дальтонизм.

С) Қант диабеті.

D) Базедов ауруы.

Е) Гипертония.

6. Жас кезеңнің критерилері:

А) Бойы және дене салмағы, өзін реттеу деңгейі.

В) Ойлау және сезу деңгейінің көрсеткіші.

С) Ішкі мүшелердің даму деңгейінің көрсеткіші.

D) Дене және мүшелердің көлемі, салмағы, қаңқаның сүйектенуі.

Е) Дене және мүшелердің көлемі, салмағы, сүйектің сүйектенуі, тістің өсуі, қаңқа бұлшықеттері және ішкі секреция бездерінің дамуы.

7. Қыз баланың жыныстық жетілуі қай жаста басталады:

А) 9-10 жаста.

В) 11-12 жаста.

С) 12-13 жаста.

D) 15-16 жаста.

Е) 17-18 жаста.

8. Бинокулярлы көру – бұл:

А) Екі көзбен затты бір уақытта қарау.

В) Екі көзбен затты біртіндеп көру.

С) Затты қарағанда көру осінің конвергенциялануы.

D) Затты қарағанда көздің көру осінің дивергенциясы.

Е) Затты көлемді көру.

9. Шарты рефлекстерді тез және мықты меңгеру қабілеті кімде байқалады:

А) Холериктерде.

В) Меланхолик.

С) Флегматик.

D) Санигвиник.

Е) Астеник.

10. Әр түрлі қашықтықта көздің жақсы көру қабілеті:

А) Көру өткірлігі.

В) Көздің сындыру күші.

С) Алыстан көргіштік.

D) Аккомадация.

Е) Жақыннан көргіштік.

11. 70 кг салмақтағы адамда қанша литр қан болады:

А) 7л.

В) 7,5л.

С) 7,8л.

D) 6,5л.

Е)5-5,5л.

12. Универсалды донор қанның қандай тобы:

А) 1 және 2.

В) 3 және 4.

С) 2 және 5.

D) 2 және 4.

Е) 1.

13. Қарын сөліндегі тұз қышқылының қабілеті:

А) Ферментті.

В) Антибактериалды.

С) Гормонды.

D) Ішектік.

Е) Қарын.

14. Бас миының бөлімдері:

А) Рефлекторлы және өткізгіш.

В) Артқы, ортаңғы ми, мишық, ми бағанасы және алдыңғы ми.

С) Сопақша ми, Варолиев көпірі, артқы ми, ортаңғы ми, мишық, аралық ми, артқы ми.

D) Сопақша ми, артқы ми (көпір, мишық), ортаңғы ми, аралық ми, шеткі ми.

Е) Сопақша, ортаңғы, аралық, алдыңғы ми және үлкен ми шарлары, лимбиялық жүйе.

15. Үлкен ми сыңарларының қай бөлігінде естудің сенсорлы аймағы шоғырланған:

А) Маңдай.

В) Төбе.

С) Самай.

D) Шүйде.

Е) Инсулярлы.

16. Бас миы неше бөліктен тұрады:

А) 5

В) 6

С) 4

D) 2

Е) 3

17. Без қызметінің күшеюі:

А) Гипофункция.

В) Гиперфункция.

С) Гипертрофия.

D) Атрофия.

Е) Гипокинезия.

18. Дені сау адамның 1 мм куб қанында эритроциттер саны қанша:

А) 4,5 млн.

В) 3 млн.

С) 4 млн.

D) 5млн.

Е) 5,5 млн.

19. Қорғану және қоректену рефлекстері рефлекстің қай түріне жатады:

А) Шартсыз.

В) Шартты.

С) Рефлекторлы.

D) Шартты-рефлекторлы.

Е) Шартсыз-рефлекторлы.

20. Бас миы мен жұлын құрамына:

А) Ақ зат.

В) Сұр зат.

С) Сұр және ақ зат.

D) Жүйке түйіндері.

Е) Постсинаптикалы мембрана.

21. Жүйке клеткаларының негізгі бөліктері:

А) Дене және аяшықтары.

В) Қабығы, ядро, протоплазма.

С) Сома, дендрит, аксон.

D) Қабық, ядро, митохондрии, аксон, дендрит.

Е) Ақ зат және сұр зат.

22. Иммунитеттің гуморалды механизмін реттейтін зат:

А) Антиген.

В) Антидене.

С) Антогонист.

D) Адреналин.

Е) Ацетилхолин.

23. Күшті жүйке процесі ұшқалақ бала:

А) Меланхолик.

В) Сангвиник.

С) Флегматик.

D) Ретардант.

Е) Холерик.

24. Биологиялық католизатор – бұл:

А) Фибриноген.

В) Ферменттер.

С) Гемоглобин.

D) Гормон.

Е) Дәрумендер.

25. Ұйқы безінің гормоны – инсулин:

А) Су мен минералдың алмасуына әсер етеді.

В) Белок алмасуына әсер етеді.

С) Май алмасуына әсер етеді.

D) Көмірсулардың алмасуына әсер етеді.

Е) Энергия алмасуына әсер етеді.

26. Оттегінің тасымалдануы ненің арақасында жүзеге асады:

А) Гемоглобин.

В) Окситоцин.

С) Лейкин.

D) Амилаза.

Е) Инсулин.

27. Лейкоциттің негізгі қызметі:

А) Гуморалды.

В) Трофикалық.

С) Жиырылғыштық.

D) Жүйкелік.

Е) Қорғаныштық.

28. Қарын сөлінің химиялық құрамы:

А) Сулы.

В) Амилаза ферменті.

С) Липаза.

D) Гормондар.

Е) Тұз қышқылы және сөл.

29. Организмнен суды шығаратын негізгі мүшелер:

А) Бүйрек, тері бездері.

В) Ұйқы безі, тері бездері.

С) Айырықша бездері, тері бездері.

D) Айырықша без, бауыр.

Е) Жүрек, өкпе, бауыр.

30. Тіршілікті қамтамасыз ететін жүйелердің бұзылуымен ұзақ уақытқа жұмыс қабілетінің төмендеуін қалай атайды:

А) Қажу.

В) Шаршау;

С) Қажу;

D) Стресс;

Е) Дистресс.

31. Аккомодация – бұл:

А) Қараңғыда және жарықта әр түрлі заттарды анық көруге бейімделуі.

В) Түрлі қашықтықта заттарды анық көруге бейімделу қабілеті.

С) Көлемі әр түрлі заттарды анық көруге көздің бейімделу қабілеті.

D) Жарықта заттарды анық көруге көздің бейімделуі.

Е) Түрлі жағдайларда көздің заттарды анық көруге бейімделу қабілеті.

32. Нейрон дегеніміз не?

А) Жүйке талшықтары.

В) Жүйке клеткасы.

С) Жүйке клеткасының денесі.

D) Аксон және дендриттің қосылуы.

Е) Жүйке.

33. Инсулин жетіспеуіне болатын ауру:

А) Тиреотоксикоз.

В) Алыптық.

С) Ергежейлік.

D) Скалиоз.

Е) Қант диабеті.

34. Ішкі құлақ құрамына кіреді:

А) Перилимфа және эндолимфа.

В) Ұлу.

С) Алды және жартылай шеңбер каналы.

D) Сүйекті және жарғақты лабиринт.

Е) Алды, иірім, жартылай шеберлі каналдар.

35. Көмірсулар қандай заттарға ыдырайды:

А) Пептидті заттарға дейін.

В) Май қышқылымен глицеринге.

С) Моносахаридке.

D) Амин қышқылына.

Е) Май қышқылына.

36. Омыртқа жотасы қанша омыртқа сүйектерінен тұрады:

А) 33-34.

В) 37.

С) 41.

D) 28-29.

Е) 36.

37. Сүт тістердің тұрақты тістерге толық ауысатын жас:

А) 13-14.

В) 8-9.

С) 16-17.

D) 20-21.

Е) 19-20.

38. Организманің ішкі ортасының физико-химиялық тұрақтылығын сақтау:

А) Адаптация.

В) Гемостаз.

С) Гомеостаз.

D) Гомепатия.

Е) Резистенттілік.

39. Гуморалды регуляция дегеніміз не?

А) Сулы ортаның көмегімен организм қызметін реттеу.

В) Организмнің сұйық ортасы арқылы қызметін реттеудің бір механизмі.

С) Ішкі ортадағы микроэлементтердің көмегімен организмнің қызметін реттеу.

D) Ішкі мүшелердің көмегімен организмнің қызметтерін реттеу.

Е) Ферменттердің көмегімен организмнің қызметтерін реттеу.

40. Шаршауды жою және жұмыс қабілетін жоғарлату мақсатында пайдаланбайды:

А) Музыкалық терапия.

В) Вокалдық терапия.

С) Гомеопатия.

D) Анаболикалық және есірткі заттар.

Е) Өзіндік басқару әдісі.

41. Қан элеметтері қай жерде түзіледі:

А) Қарында.

В) Ащы ішекте.

С) Жүректе.

D) Сүйектің қызыл майында.

Е) Өкпеде.

42. Рекреация дегеніміз не?

А) Дем алатын орын.

В) Тамақтанатын орын.

С) Кітапхана.

D) Мұғалім бөлмесі.

Е) Акт залы.

43. Жоғарғы жүйке әрекеттерінің типтері – ол:

А) Мінезін анықтайтын туған қасиеттерінің комплексі.

В) Жүйке жүйесінің қасиетерінің жиынтығы.

С) Туа және жүре пайда болған себептерінің ерекшеліктері жүйке жүйесінің жеке қасиеттерінің жиынтығы.

D) Өмір тәжірбиесінен қаланған индивидтің қасиеттерінің комплексі.

Е) Жеке өмірінде жиналған шарты және шартсыз рефлекстердің комплексі.

44. Гипофиздің артқы бөлігінен бөлінетін гормондар:

А) Өсу гормоны, вазопрессин.

В) Вазопрессин, окситоцин.

С) Антидеуретин, вазопрессин, альдостерон.

D) Пепсин, парапепсин, окситоцин.

Е) Кордикостерон, альдостерон.

45. Темпераменттің сангвиник типіне тән қасиет:

А) Сергек, жігерлі, көңілді.

В) Тез ашуланшақ, агрессивті.

С) Сабырлы, аз қозғалатын, тұлғалы.

D) Ін-жұрғасы түскен, көңілсіз.

Е) Салмақты.

46. Қыздарда жыныстық жетілу ненің әсерінен жүреді:

А) Тироксин.

В) Инсулин.

С) Эстроген.

D) Тестостерон.

Е) Альдостерон.

47. Жүрек жұмысын тежейтін химиялық зат:

А) Адреналин, кальций ионы.

В) Адреналин, калий ионы.

С) Ацетилхолин, кальций ионы.

D) Ацетилхолин, калий ионы.

Е) АТФ, АДФ, АМФ қосылыстары, инсулин.

48. Вегетативті жүйке жүйесі қандай қызмет атқарады:

А) Зат алмасу, ішкі мүшелердің жұмысын реттейді.

В) Қаңқа бұлшықеттерінің жұмысын реттейді.

С) Тірек-қимыл аппаратының жұмысын басқарады.

D) Сенсорлы жүйенің жұмысын реттейді.

Е) Эмоция мен мотивацияны реттейді.

49. Тыныс алу процесіндегі мұрын қуысының маңызы қандай:

А) Газ алмасуға қатысады.

В) Зат алмасуға қатысады.

С) Өкпені оттегімен қамтамасыз етеді.

D) Дем алғанда ауа жылынады, шаңнан тазартылады, ылғалданады.

Е) Жүрек жұмысын жақсартады.

50.Шартсыз рефлекстердің пайда болу мерзімі:

А) Туғанда пайда болады.

В) Жүре пайда болады.

С) Тұқым қуаламайды.

D) Белгілі бір себептерге байланысты.

Е) Уақытымен.

51. Көз алмасы қандай қабықтардар тұрады:

А) Қасаң қабық, көз бұршағы, тор қабық.

В) Сыртқы, ақ, ортаңғы нұрлы және ішкі.

С) Ақ, тамырлы, торлы қабық.

D) Склера, ішкі ақ, тамырлы және торлы қабық.

Е) Ақ, нұрлы және рецепторлы қабық.

52. Жаңа туған баланың дене мүшелерінің пропорция ерекшеліктері:

А) Дене тұлғасына қарағанда ұзын аяқтар.

В) Дене тұлғасына қарағанда қысқа аяқтар.

С) Дене тұлғасына қарағанда аяқ-қолдары қысқа және үлкен бас.

D) Дене тұлғасына қарағанда қысқа қолдар.

Е) Дене тұлғасына қарағанда ұзын қолдар және үлкен бас.

53. Жүйке жүйесінің қатысуымен организмнің тітіркендіргішке жауап реакциясы:

А) Қозғыштық.

В) Иррадиация.

С) Рефлекс.

D) Тежелу.

Е) Индукция.

54. Артериялық қан қысымының қайсысы қалыптыға жақын:

А) 90/50.

В) 120/80.

С) 140/90.

D) 200/100.

Е) 150/50.

55. Әлсіз жүйке процесі бар бала:

А) Холерик.

В) Меланхолик.

С) Флегматик.

D) Сангвиник.

Е) Ретандарт.

56. Ақшам соқыр ауруы қандай дәруменнің жетіспеуінен болады:

А) В

В) С

С) К

D) Д

Е) Е

57. Гипофиз бездерінің алдығы бөлігінен бөлінетін гормон:

А) Соматотропин, тиронин, эффекторлы, тропты.

В) Соматотропин, тиретропин, адренокортикотропин, гонадотропин.

С) Соматотропин, инсулин,гонадотропин.

D) Тиреоидин, меланотропин, гонадотропин.

Е) Соматотропин, меланотропин, альдостерон, тироксин.

58. Өсу гормоны артық бөлінгенде организмде қандай өзгеріс пайда болады:

А) Ергежейлік.

В) Семіру.

С) Эндемикалық зоб.

D) Гигантизм.

Е) Теріде пигменттің жетіспеуі.

59. Холерик типтегі адамның мінезі:

А) Салмақты.

В) Тез ашуланшақ, агрессивті.

С) Салмақты, жігерлі, тұлғалы.

D) Көңілсіз, ін –жұрғасы түскен.

Е) Сергек, көңілді, пысық.

60. Антропометрия – бұл:

А) Мектеп жиһазын өлшеу.

В) Өсу процессін зерттеу.

С) Сынықтың өсуі.

D) Көз өткірлігін зерттеу.

Е) Қозғалу активтігін

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Семей мемлекеттік педагогикалық институты

Жаратылыстық ғылымдар факультеті

Жалпы биология кафедрасы

Мамандығы: 050102 «Бастауыш сыныпты оқыту әдістемесі және педагогикасы», 050120 «Кәсіптік оқыту» мамандықтарында оқитын 1 курс студенттеріне арналған «Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы» пәнінің силлабусы.

Семей 2008

Пәннің оқу бағдарламасы – (Syllabus)

1.1. Оқытушы туралы деректер.

Оқытушының аты-жөні: Құнанбаева Нұргүл Сериковна

Мекен - жайы: Жалпы биология кафедрасы, 3-ші ғимарат, Екебай Қашаған көшесі 1, 2 қабат 227 аудитория.

Байланыс телефоны: 52-38-15.

Пән: Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы.

Кредиттер: 2

Өту орны: 3 ғимарат, 228 аудитория.

Оқу жоспарынан үзінді:

Осы пәнді игеру үшін қажет білім:

1. Адам анатомиясы мен физиологиясы.

2. Тірек-қимыл аппараты

3. Қан. Қан айналу және лимфа жүйесі.

4. Тыныс алу жүйесі.

5. Ас қорыту жүйесі. Зат және энергия алмасу.

6. Несеп-жыныс жүйесі.

7. Тері құрылысы.

8. Ішкі скрециялық бездер.

9. Жүйке жүйес және сезім мүшелері.

10. Организм біртұтас жүйе. Организмнің маңызды қорғаныс реакциялары.

1.4. Осы пәнмен байланысты пәндер:

1. Адам анатомиясы

2.Адам физиологиясы.

3. Педагогика

4. Психология.

5. Жалпы гигиена.

Пәннің мақсаты мен міндеттері:

Жасерекшелік физиологиясы организм функцияларының қалыптасуы мен даму заңдылықтарын зерттейтін. Ол жалпы гигиена, педагогика және психология пәндерімен тығыз байланысты. Мектеп гигиенасы балалар мен жасөспірімдердің организмінің функционалдық мүмкіндіктерін жетілдіруге, үйлесімді дамуына, денсаулық сақтау, нығайтуға бағытталған гигиеналық нормативтер мен талаптарды жасау мақсатында бала организмінің сыртқы ортамен өзара әсерін оқытатын ғылым.

Курсты оқыту міндеттері: Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы болашақ өсіп келе жатқан оқушылардың денсаулығын сақтау және нығайту, олардың оқу және дене процесстерін жақсарту. Студенттерге қоршаған ортаның абиотикалық және биотикалық факторлар әсері туралы ғылыми деректер негізінде жағдай мен өз денсаулығының қиындығын бағалауға мүмкіндік беру. Курста балалар мен жасөспірімдердің организміндегі тіршілік әрекеттерінің сандық және сапалық белгілері қарастырылады. Бұл пәннің негізгі міндеті өсіп отыратын организмнің тіршілік әрекетері процестерінің қалыпты өтуін қамтамасыз ететін жағдайлар мен ауруларды болдырмауға бағытталған гигиеналық шараларды алдын ала жасау. Сонымен қатар зиянды әсер ететін факторларды жою немесе әлсірету және еңбек, оқу, өмір жағдайларын жақсарту, денсаулықты нығайту жөнінде ұсыныстар қарастырылады.

Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы курсының міндеттеріне студенттерді болашақ мұғалімдер мен тәрбиешілерді дамып келе жатқан организмнің жасқа байланысты ерекшеліктері туралы мәліметермен қаруландыру. Ал бұл оқушылардың денсаулығын сақтау және нығайтудың, олардың түрлі оқу мен еңбек әрекеті кезінде жұмысқа қабілеттілігінің жоғары болуына негіз болып табылады

1.5. Әдебиеттер тізімі:

Негізгі әдебиеттер:

1.А.Г.Хрипкова. Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990.

2.Ю.А.Ермолаева. Возрастная физиология. М.,1985.

3.Н.Н.Леонтева, К.Б.Маринова. анатомия и физиология детского организма. М.,1986.

4.С.Жұмабаев. жасеркшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы. А., 1991.

5.Белицкая В. И., Громова З. П., Егорова Т. И. Школьная гигиена. М. Медицина, 1983.

6.Советов С. Е. Школьная гигиена А., 1988.

7.Антропова М. В. Гигиена детей и подростков. М., 1982.

8.Антропова М. В. Основы гигиены учащихся.

9.Антропова М. В. Школьная гигиена. М., 1970.

10.Габович Р. Д. Гигиена М., 1977.

11.Куценко Г. И., Жажкова И. А. Основы гигиены. М.,1980.

12.Сапожникова Р. Г. Гигиена обучения в школе. М., 1974.

13.Матюшонок М.Т. “Физиология и гигиена детей и подростков”, Минск “Высш.шк”,1980г

Қосымша:

14.Н.В.Зимкин. Физиология человека.М., 1975.

15.Я.М.Коциский. Физиология человека. М.,1982.

16.Л.г.Воронин. Физиология высшей нервной деятельности.М.,1979.

17.Ф.А.Имагулова, Н.И.Төлепбекова. Адам физиологиясы.А., 1985.

18.А.Кузембаева. Адам анатомиясы. А.,2002.

19.Е.Б.Керимбеков. Адам анатомиясы. А.,1992.

1.6. Білімді бағалау бойынша ақпарат:

1.7. Курстың саясаты мен реті:

1. Сабаққа кешікпей келу.

2..Босатылған дәрісті келесі сабаққа дейін өздігінен оқу.

3. Тапсырманы уақытында орындап отыру керек.

4. Семинар сабағын босатқан жағдайда келесі сабаққа дейін тапсыру қажет.

5. Емтиханға кешікпей келу керек.

2. Оқу-әдістемелік кешенінің тізбесі мен мазмұны

2.1. Курстың тақырыптық жоспары

Барлығы (кредиттер): 1

2.2. Дәріс сабақтарының жоспары.

Тақырып 1. Кіріспе. Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы.

1.Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәні және басқа ғылымдармен байланысы.

2.Балалар мен жасөспірімдер организмінің осу және даму заңдылықтары туралы түсінік. Акселерация.

Тақырып 2. Жүйке жүйесінің физиологиясы.

1. Жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі.

2.Жүйке жүйесінің қозу өткізу заңдары.

3.Рефлекс, оның түрлері.

4.Орталық жүйке жүйесінің бөлімдерінің функционалдық маңызы.

5.Вегетативті жүйке жүйесі

Тақырып 3. Жоғарғы жәрежелі жүйке жүйесі.

1.Жоғарғы дәрежелі жүйке қызметі іліміндегі И. И. Сеченов пен И.. Павлов еңбектерінің маңызы.

2.Шарты және шартсыз рефлекстер.

3.Шартты рефлекстегі тежелу түрлері.

4.Баланың жоғарғы ждәрежелі жүйке қызметі және типтік ерекшеліктері.

Тақырып 4. Анализаторлар, олардың жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Анализаторлар туралы түсінік И. П. Павлов ілімі.

2.Анлизаторлардың құрылысы мен қызметі.

3.Балалар мен жасөспірімдердің көру қабілетінің бұзылмауын және естімеушілікті болдырмау.

Тақырып 5.Мектептегі оқыту және тәрбие процесінің гигиенасы.

1.Сабақ пен үзілісті ұйымдастырудың гигиенасы.

2.Мектеп режиміне қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Сабақ кестесіне қойылатын гигиеналық талаптар.

4.Оқу және жазу гигиенасы.

5.емтихан және бақылау жұмыстарын өткізуге қойылатын гигиеналық талаптар.

Тақырып 6. Тірек-қимыл аппараты, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1. Тірек-қимыл аппаратының құрылысы мен қызметі.

2. Балалар қаңқасының өсу ерекшеліктері.

3. Бұлшық ет жүйесінің жасқа байланысты ерекшеліктері.

4. Сүйек-ет системасының гигиенасы.

Тақырып 7. Қан және қан айналу жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Қан құрамы және топтары.

2.Жүректің құрылысы мен қызметі.

3.Қан айналу жолдары.

4.Жүрек-тамыр жүйесінің гигиенасы.

Тақырып 8. Тыныс алу жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Балалар мен жасөспірімдердің тыны салу органдарының құрылысы мен қызметінің ерекшеліктері.

2.Тыныс алу қозғалысы жиілігі мен тереңдігінің, өкпенің тіршілк сиымдылығының, тыныс алудың минуттық көлемінің жасқа сай өзгерістері.

3.Тыныслу мүшелдері мен дауыс аппаратының гигиенасы.

Тақырып 9. Асқорыту жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Асқорыту мүшелерінің құрылысы мен қызметі.

2.Тістер. Тістің алмасуы.

3.Зат және энергия алмасу.

4.Тамақтану гигиенасы.

Тақырып 10. Зәр шығару жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Зәр шығару мүшелерінің құрылысы мен қызметі.

2.Зәр шығару жүйесін аурудан сақатандырудағы жеке бастың гигиенасының ролі.

Тақырып 11. Ішкі секреция бездерінің физиологиясы.

1.Ішкі секреция бездері туралы түсінік.

2.Гормондар гумарльдық реттелудің факторы.

3.Жыныстық жетілу кезеңінің ерекшеліктері және бұл кезеңнің гигиенасы.

Тақырып 12. Мектеп ғимараты мен ондағы санитарлық-техникалық тетіктеріне қойылатын гигиеналық талаптар.

1.Мектеп ғимаратты салатын орынды таңдау.

2.Жылыту және жылу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Мектептегі жарық режимі, желдетуге қойылатын гигиеналық талаптар.

Тақырып 13. Мектеп оқу жабдықтары мен оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

1.Оқу жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Оқу партасы мен орындықтарын дұрыс таңдау және оны дұрыс орналастыру.

3.Оқулықтар, қалам, қарандаш, көрнекі қралдар гигиенасы.

Тақырып 14. Күн тәртібінің гигиенасы. Жеке бас гигиенасы.

1.Күн тәртібі.

2.Дене күтімі.

3.Киім мен аяқ киімге қойылатын гигиеналық талаптар.

Тақырып 15. Кәсіптік оқыту мен еңбек гигиенасы.

1.Еңбек сабақтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Еңбек сабағы жүргізілетін бөлменің жарықталуы, желдету, жылытуы, құрал жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Оқушылардың еңбек әрекетін ұйымдастыру.

4.Мектеп жанындағы оқу-тәжірибелі үлескесінде жұмыстарын ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.

2.3. Практикалық сабақтарының жоспары.

Тақырып 1. Кіріспе. Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы.

1.Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәні және басқа ғылымдармен байланысы.

2.Балалар мен жасөспірімдер организмінің осу және даму заңдылықтары туралы түсінік. Акселерация.

Тақырып 2. Жүйке жүйесінің физиологиясы.

1. Жүйке жүйесінің құрылысы, қызметі.

2.Жүйке жүйесінің қозу өткізу заңдары.

3.Рефлекс, оның түрлері.

4.Орталық жүйке жүйесінің бөлімдерінің функционалдық маңызы.

5.Вегетативті жүйке жүйесі

Тақырып 3. Жоғарғы жәрежелі жүйке жүйесі.

1.Жоғарғы дәрежелі жүйке қызметі іліміндегі И. И. Сеченов пен И.. Павлов еңбектерінің маңызы.

2.Шарты және шартсыз рефлекстер.

3.Шартты рефлекстегі тежелу түрлері.

4.Баланың жоғарғы ждәрежелі жүйке қызметі және типтік ерекшеліктері.

Тақырып 4. Анализаторлар, олардың жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Анализаторлар туралы түсінік И. П. Павлов ілімі.

2.Анлизаторлардың құрылысы мен қызметі.

3.Балалар мен жасөспірімдердің көру қабілетінің бұзылмауын және естімеушілікті болдырмау.

Тақырып 5.Мектептегі оқыту және тәрбие процесінің гигиенасы.

1.Сабақ пен үзілісті ұйымдастырудың гигиенасы.

2.Мектеп режиміне қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Сабақ кестесіне қойылатын гигиеналық талаптар.

4.Оқу және жазу гигиенасы.

5.емтихан және бақылау жұмыстарын өткізуге қойылатын гигиеналық талаптар.

Тақырып 6. Тірек-қимыл аппараты, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Тірек-қимыл аппаратының құрылысы мен қызметі.

2.Балалар қаңқасының өсу ерекшеліктері.

3.Бұлшық ет жүйесінің жасқа байланысты ерекшеліктері.

4.Сүйек-ет системасының гигиенасы.

Тақырып 7. Қан және қан айналу жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Қан құрамы және топтары.

2.Жүректің құрылысы мен қызметі.

3.Қан айналу жолдары.

4.Жүрек-тамыр жүйесінің гигиенасы.

Тақырып 8. Тыныс алу жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Балалар мен жасөспірімдердің тыны салу органдарының құрылысы мен қызметінің ерекшеліктері.

2.Тыныс алу қозғалысы жиілігі мен тереңдігінің, өкпенің тіршілк сиымдылығының, тыныс алудың минуттық көлемінің жасқа сай өзгерістері.

3.Тыныслу мүшелдері мен дауыс аппаратының гигиенасы.

Тақырып 9. Асқорыту жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Асқорыту мүшелерінің құрылысы мен қызметі.

2.Тістер. Тістің алмасуы.

3.Зат және энергия алмасу.

4.Тамақтану гигиенасы.

Тақырып 10. Зәр шығару жүйесі, оның жасқа байланысты ерекшеліктері.

1.Зәр шығару мүшелерінің құрылысы мен қызметі.

2.Зәр шығару жүйесін аурудан сақатандырудағы жеке бастың гигиенасының ролі.

Тақырып 11. Ішкі секреция бездерінің физиологиясы.

1.Ішкі секреция бездері туралы түсінік.

2.Гормондар гумарльдық реттелудің факторы.

3.Жыныстық жетілу кезеңінің ерекшеліктері және бұл кезеңнің гигиенасы.

Тақырып 12. Мектеп ғимараты мен ондағы санитарлық-техникалық тетіктеріне қойылатын гигиеналық талаптар.

1.Мектеп ғимаратты салатын орынды таңдау.

2.Жылыту және жылу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Мектептегі жарық режимі, желдетуге қойылатын гигиеналық талаптар.

Тақырып 13. Мектеп оқу жабдықтары мен оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

1.Оқу жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Оқу партасы мен орындықтарын дұрыс таңдау және оны дұрыс орналастыру.

3.Оқулықтар, қалам, қарандаш, көрнекі қралдар гигиенасы.

Тақырып 14. Күн тәртібінің гигиенасы. Жеке бас гигиенасы.

1.Күн тәртібі.

2.Дене күтімі.

3.Киім мен аяқ киімге қойылатын гигиеналық талаптар.

Тақырып 15. Кәсіптік оқыту мен еңбек гигиенасы.

1.Еңбек сабақтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

2.Еңбек сабағы жүргізілетін бөлменің жарықталуы, желдету, жылытуы, құрал жабдықтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Оқушылардың еңбек әрекетін ұйымдастыру.

4.Мектеп жанындағы оқу-тәжірибелі үлескесінде жұмыстарын ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.

3.Студенттердің өз бетімен оқытушының басшылығымен орындайтын жұмыстарының жоспары.

4.Студенттердің өздік жұмыстары.

«Жас ерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы» пәні бойынша келесі бағалау жүйесі қолданылады.

5. Курстың емтихандық сұрақтары:

1. Жас ерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасының міндеті мен маңызы.

2. Даму және өсу туралы ұғым.

3. Балалардың денесінің өсіп жетілуінің негізгі көрсеткіштерін анықтау.

4. Даму акселерациясы туралы ұғым.

5. Балаларды тамақтандыру режимі. Азық-түлік нормалары.

6. Тері мен шаш гигиенасы.

7. Мектеп режиміне қойылатын гигиеналық талаптар.

8. Мектеп жабдығына және оқу құралдарына қойылатын гигиеналық талаптар.

9. Сыртқы орта табиғат факторларының гигиеналық маңызы.

10. Емтихандарды ұйымдастыруға және өткізуге байланысты қойылатын гигиеналық талаптар.

11. Мектеп үйіндегі ауа режимі.

12. Мектеп үйіндегі жарық режимі.

13. Мектепті сумен жабдықтау.

14. Мектепті жылыту.

15. Оқу және жазу гигиенасы.

16. Сурет және сызу сабақтарының гигиенасы.

17. Сабақ кестесін қойылатын гигиеналық талаптар.

18. Тамақтан улану мен оларды алдын алу жолдары.

19. Мектеп және сыныптан тыс жұмыстар гигиенасы.

20. Орта кластардағы еңбек сабақтарына қойылатын гигиеналық талаптар.

21. Мектеп оқушыларын шынықтыру.

22. Балалар киімі мен аяқ киімдеріне қойылатын гигиеналық талаптар.

Дата добавления: 2015-09-27 | Просмотры: 6287 | Нарушение авторских прав