 |
|
АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология |
Кома. Этиопатогенезі.
Кома – бұл сыртқы тітіркендіргіштерге реакциялары болмайтын ессіз жағдай.ОЖЖ-ң координациялық қызметінің бұзылысымен, тұтас ағза деңгейінде өздігінен реттелуге және гомеостазды ұстап тұруға мүмкіншілігін жоғалтқан жеке жүйелердің автономды қызмет етуімен сипатталатын ОЖЖ-ң жеткіліксіздік жағдайы; естің тануымен, қозғалыс, сезімтал және соматикалық, оның ішінде өмірлік маңызды қызметтердің бұзылысымен көрінеді. Этиология: команың пайда болу себебі біріншілік, екіншілік кома түрлерін ажыратыды. Біріншілік:бас ми жарақаты(соққы алу, бас ішілік гематома) цереброваскулярлы аурулар(ми ішілік, субарахноидальды қан құйылу, ми инфаркті), ОНЖ инфекциялары (менингит,энцефалит), ісіктер, қояншық ұстамалар. Екіншілік: метаболикалық бұзылыс(гипогликемиялық диабеттік кетоацидоз, кетоздық емес гипергликемиялық жағдай, уремия, бауыр жетіспеушілігі) гипоксия(өкпе аурулары,анемия,шок,Моргани-Адамс-Стокс синдромы,миокард инфаркті). Сыртқы әсер: уланулар(алкогольмен,этиленгликольмен,иісті газбен, дәрілік заттармен). 18.Команың клиникалық көрінісі. Естің бұзылу дәрежесіне байланысты келесі түрлерін ажыратамыз: есеңгіреу (беткей және терең), сопор, комалар (I-III сатысы). Естің бұзылу дәрежесін Глазго клиникалық кестесі арқылыанықтаймыз. Есеңгіреу – (Глазго шкаласы бойынша 13-14 балл) ес бұзылуының бастапқы фазасы, ми қыртысы қорғанысының тежелуіне байланысты. Немқұрайлық, ұйқышылдық психикалық және қозғалыс белсенділігінің төмендеуі, сөйлеу қабілеті бұзылысының болуы мүмкін. айқын емес бір буынды жауап береді.Сопор (Глазго шкаласы бойынша 9—12 балл) — есі төмендеген, бірақ мимикалық реакция түрінде күшті дыбыстарға, жарық және аурулық тітіркендіргіштерге реакциясы сақталған, сұрақтарға айқын емес бір буынды жауап береді. Қарашық, түбірлік, жұтатын рефлекстер сақталған, сіңірлік рефлекстері жоғары, тері рефлекстері төмендеген, еріксіз зәр шығару. Беткей кома (I сатысы, Глазго шкаласы бойынша 7-8 балл): науқасты ояту мүмкін емес, бірақ аурулық тітіркендіргіштерге реакциясы қарапайым ретсіз қимылдар түрінде сақталған. Терең кома (II сатысы, Глазго шкаласы бойынша 5—6 балл): науқас аурырсынулық тітіркендіргіштерге қимыл қозғалыспен жауап береді. Атониялық кома (III сатысы, Глазго шкаласы бойынша 3-4 балл):өте ауыр аурулық тітіркендіргіштерге реакциясының толығымен жойылуы. Атония, арефлексия, тынысалудың бұзылысы немесе жойылуы, жүрек қызметінің жоғалуы. 19.Гипергликемиялық кетоацидотикалық, гипергликемялық некетоацидотикалық, гипогликемиялық команың клиникалық көрінісінің ерекшелігі.. Қант диабеті бар науқастарында-емдәм бұзылысында,инсулин тоқтатуында,қосымша аурулары болғанда дамиды.Команың алдында кома алды жағдайы болады,шөлдеу күшейеді,диурез жоғарылайды,әлсіздік,бас ауру,ішіндегі ауру сезімі,құсу,шулы дем,тері мен шырышты қабаттардың құрғақтығыкөрінеді,"диабеттікбеттің шырайы"симптомы тән,тахикардия,АҚҚ төмендеген,ауыз қуысынан ацетон иісі шығады,қарашықтар тарылған.Гипергликемиялық команың түрлері:кетоацидозды кома,біртіндеп дамиды,қанда қант жоғары (19ммоль/л және көбірек),гиперосмолярлы кома сусыздану айқын,қандағы қант өте жоғары (80ммоль/л және жоғары),гипернатриемия,гиперазотемия,церебоспинальді сұйықтықтың осмотикалық қысымы төмендейді,ми ісінуі дамиды,кома мен тырысу жылдам үдейді.лактацидемиялық кома ересектерде 2-типті қантты диабетті инсулин тәуелсіз бигуанидтермен емдеу кезінде жиірек кездеседі,клиникасында тамырлық коллапс басым болады. Гипогликемиялық кома----қорқыныш,үрей.-аштықты сезіну-басының айналуы-лоқсу-тершеңдік-күрт әлсіздік-психомоторлы қозу-ошақты неврологиялық симптомдардың пайда болуы:көз дивергенциясы,патологиялық табан белгілерінің оң болуы,тырысулар-коматозды күйлерде;гипотония,брадикардия,тыныс бұзылыстары дамиды. 20.Алкогольдік және улану комасының клиникалық көрінісінің ерекшелігі. Уланудың клиникалық ағымында екі кезеңді ажыратады. Токсикогенді кезең (ағзада арнайы токсикалық эффект тудыратын әсер етуші заттың белгілі бір мөлшерде болуы). Соматогенді кезең (токсикалық агентті бұзу немесе жоюдан кейін пайда болып, мүшелер мен жүйелердің құрылымдарымен функцияларының бұзылыстарымен көрінеді). Әртүрлі дәрежедегі, яғни есінен танудан комаға дейінгі мастық жағдайлар кездеседі. Бет тері жамылғысы гиперемирленген, дене қызуы төмендеген болады. Құсу, еріксіз дәреттін бұзылуы байқалады. Қарашықтары аздап тарылған, ал гипоксия кезінде олар кеңейген болады.Тыныс алу бұзылысының аспирациялы-обтурациялық түрін анықтайды,кейде механикалық асфиксия болуы мүмкін. Пульс жиі, бірақ әлсіз болады. Алкоголді заттарға гидролизді және сульфитті спирттерді, денатураттарды, одеколондар мен лосьондарды, политураларды, желімдерді жатқызады.Олардың құрамында этил спирті жәнеде т.б. токсикалық заттар: метил спирті,альдегидтер, эфир майы, ацетон, фенолформальдегидті шайыр, бутил және амил спиртері кіреді. 21.Жарақаттық және церебральді команың клиникалық көрінісінің ерекшелігі. Церебральді кома-апоплекциялық кома,бассүйек-ми жарақаттарымен,ми ісігімен шақырылған комалар.Соматогенді кома-туыт жарақаты,инфекциялық аурулар,мидыңжәне оның қабықтарының қабынулары,эндокринді аурулар,уланулар,термиялық зақымдар,метоболикалық бұзылыстар,бауыр,бүйрек,ұйқы безінің ауыр зақымданулар нәтижесінде дамиды.Балаларда коматозды жағдайлар жарақат,ми ісіктері, қантты диабет,эпилепсия,менингоэнцефалит,жедел бауыр,бүйрек жетіспеушілігінде,интоксикацияларда,миға қан құйылуы кезде,су-электролиттік алмасу бұзылған кезде пайда болуы мүмкін. ■Жарақаттық кома.әртүрлі жарақаттар әсерінен пайда болған: бастың ауруы,лоқсу, құсу, психомоторлы қозу.Жалпы милық симптоматика менингеальды белгілер бас ми ісіктері кезінде беруіде мүмкін.Брадикардия және сирек тыныстың кеш стадиясындағы тахикардия мен тахипноэ. 22.Кома кезіндегі шұғыл көмек көрсетудің принциптері. 1.Тыныс жолдардың өткізгіштігін қамтамасыз ету,аспирацияның алдын-алу,жеткілікті оттегін беру интубация арқылы. 2.Пульсті,АҚҚ бақылау,ЭКГмониторингі 3.Қан тамыр ішілік құюүшін система орнату. 4.Гипогликемияны жоққа шығара алмасақ 40-60мл глюкоза-40%+2мл В1 5%витамин көк тамырға 5.Асқазанды тазарту және жуу қажеттілік болса. 6.Су-электролиттік және қышқыл-тұзды тепе-теңдікті сақтау.Ми ісінуі жоқ болса 0,9% натрий хлоридін 35мл/кг 7.Зәр бөлінуін бақылау,катетеризация,антисептиктерді енгізуі. 8.БІГ кезінде бас ішілік қысымды төмендету. 9.Қызбада,гипертермияда:сыртқы салқындатқыштар,анальгетиктер,ҚКСЕП+вазодиляторлар,дроперидол,антибиотиктер көрсеткіш бойынша. 10.Тырыспаларда т/і реланиум 10мг,психоматорлық қозуларда-бензодиазепиндер,натрий оксибутираты,нейролептиктер аз мөлшерде. 11.Интоксикацияда-уға қарсы дәрілер:есірткелерді көп пайдаланғанда 0,5мг налоксон көктамырға.Токсикологиялық бөлімге жатқызу керек. 23.Госпитализацияға дейінгі шұғыл көмек бас-ми жарақатының диагностикалық алгоритмі. Мидың шайқалуы -жедел жәрдемді қажет етпейді -науқаста қозу болса:2мл 0,5%седуксен (реланиум,сибазон)ерітіндісі енгізіледі -аурухананың неврологиялық бөліміне тасымалдау. Мидың жаншылуы мен соғылуы -көктамырды табу -терминалды күйлер дамығанда жүрек реанимациясын жүргізу -қанайналым декомпенсациясында реополиглюкин,кристалды ерітінділерді к/т тамшылату;қажет болғанда:5мл 0,5%допаминді изотоникалық ерітіндіге араластырып к/т тамшылату,АҚ120-140мм.с.б. ұстап тұру. -ГКС:дексаметазон 8-12мг немесе преднизолон 90-150мг к/т Ес-түссіз күйлерде:-ауыз қуысын қарап,тазалау керек-мойын омыртқасын қатты шалқайтпау-кеңрдек интубациясы-психомоторлы қозуларда,тырысуларда 0,5-1,0 1%атропин тері астында,2-4мл 0,5%седуксен немесе 15-20мл натрий оксибутираты к/т----тасымалдағанда тынысын бақылап отыру керек Бассүйек ішілік қысымның көтерілу синдромында—2-4мл 1%фурасемид (лазикс) к/т (көп қан жоғалтқанда енгізілмейді)—ӨЖЖ—ауыру синдромында:2-4мл 50%анальгин немесе 2-4мл 0,5%трамал ерітінділері енгізіледі; 24.Бассүйек-ми жарақаттық кезіндегі шұғыл көмектің диагностикалық алгоритмі. Бастың соғылуы кезінде оқиға болған жерде қан тоқтатқыш "гиппократ тақиясын"немесе "тұмақ"таңғышын салып науқасты травматологиялық бөлімшеге шұыл түрде жеткізу қажет.Жабық,ашық және қосарласқан бассүйек-ми жарақатында жедел жәрдемді оқиға болған жерден бастап көрсетеді.Ашық және енген жарақаттарды гемостатикалық губкамен жауып,асептикалық таңғыш саламыз.Науқасты травматологиялық бөлімшеге жеткізу қажет.Егер науқастың есі анық болса зембілмен жастықсыз арқасына жатқызып тасымалдау қажет.Егер есі болмаса құсықпен аспирация болмас үшін науқастың басын бір бүйіріне қаратып тасымалдау қажет.БМЖ кезіндегі реанимациялық шараларды ауруханаға дейін бастау керек.Ол жарақат әсерінен болған өмірге қажетті мүшелердің қызметінің бұзылыстарын қалпына келтіруге бағытталады.Онда тыныс жолдарының бітелуі,қан жоғалту және гемодинамикалық ауыр бұзылыстардың әсерінен болған ми ишемиясы мен гт\ипоксиясының алдын алу қажет.Газ алмасуды қалпына келтіру үшін тыныс жолдарын тазалап,ауа өткізгіш түтікшелер қою немесе жасанды тыныс беру қажет. 25.Жұлын жарақаты кезіндегі шұғыл көмек және диагностикалық алгоритмі. Омырқа мен жұлын ми жарақаты кезіндегі ЖМК көрсету алгоритмі. · Өмірге қауіпті қосарланып келген жарақаттарды емдеу, тыныс алуын қалпына келтіру, ал жедел тыныс алу жетіспеушілігі кезінде - өкпенің жасанды желдеткіші. · Науқасты отырғызуға болмайды, өйткені спиналды шок кезінде дилатирленген перифериялық тамырлардағы қанның жылжуы және депонирленуі арқылы коллапс дамуы мүмкін. · Жансыздандыру,иммобилизациялау,төменгі перифериялық тамырлардың тонусын ұстау,ерте глюкокортикоидты терапияны метилпреднизолонмен бастайды.Омыртқа жарақаты жұлын мидың зақымдалуынсыз.Жедел көмек:кеторолак 30 мл-1,0 тамыр ішіне немесе бұлшықетке;азоттың оттегімен шала тотығы 2:1 қатынаста наркоздық маска аппараты арқылы;мойындық жаға (омыртқа деңгейінің зақымдалуына байланысты емес); науқасты носилкаға ақырындап жатқызып (оны 3-5 кісі жасау керек:біреуі науқастың иегі мен шүйдесінен ұстап, омыртқаны шамалы жазып тракцияны орындайды,екіншісі жіліншігінен ұстап солай тракцияны жасайды,үшіншісі иықпен санын ұстап тұрып,омыртқаны жазғыш қалпын келтіреді);травматологиялық және нейрохирургиялық бөлімге тасымалдау. Омыртқа жарақаты жұлын ми зақымдалуымен:қосарланған жарақатты жоққа шығару (кернеулі гемоторакс,пневмоторакс,сыртқы және ішкі қан кету).Омыртқаның мойын бөлімінің жарақаты кезінде эндротрахеалды интубацияны аса ақырындап жасайды, науқастың басын артқа бүкпей-ақ.Бұл жағдайда коникотомия жасаған дұрыс,арнайы коникотомды қолдану арқылы.Тыныс алу өткізгіштігін қалпына келтілгеннен кейін жедел тыныс жетіспеушілігі болса және ТАЖ 1 минутта 40-50 рет немесе 1 минутта 10 реттен кем болса ӨЖВ көрсетіледі. Кислород 2-4л/мин лорноксикам 8-16мг в/в 0,9%натрий хлориді 1000-1500 в/в тамшылатып 26.Жұлындық шок.Клиникалық көрінісі. Жұлындық шок - бұл орталық жəне сопақша ми жағынан супраспинальдық əсерден айырылғанда, жұлынның жарақаттық тітіркену əсерінен пайда болады. Арқа жарақаты кезінде сүйекті байламды аппарат, жұлын жəне жұлынның тамыры мен түбірлері зақымдануы мүмкін. Осы айтылған құрылымдарының қосарлана зақымдануы жиі кездеседі. Жұлын миы қызметінің бұзылысының қайтымсыз жарақаты кезінде сүйек ығысуы ықтималдылығы жоғары болуын қамтамасыз етеді. Бостау кеңістігі омыртқа өзегінің көкірек бөлімінде орналасады, сондықтан осы жердегі сүйек «футлярының» зақымдалуы жұлын миы жарақатына көп алып келеді. Көбінесе мойын (С5-С7) кеуде – бел (Th 10-L2) омыртқаларының бөлігі жарақаттанады. Омыртқа өзегі краниовертебральді жəне люмбосакральды бос кеңістік болып орналасады. Клиникада жұлынның толық көлденең зақымдалуымен көрінеді. Жұлынның ерте қысылуы қабықтық немесе ми ішілік гематоманың (біртіндеп дамиды) түзілуінің салдарынан болмаса сүйек сынықтарының екіншілік ығысуынан (тез дамиды) болады. Жұлынның кеш қысылуы - тыртықты-спайкалы үрдістің жəне екіншілік жұлынды қан айналымының бұзылысының нəтижесі. 27.Миастениялық криз кезіндегі шұғыл көмек және диагностикалық алгоритмі. • Дисфагия немесе тыныс жетіспеушілігінің бірінші белгілері пайда болғаннан кейін—трахеяға интубация,жасанды өкпелік вентиляция • Неостигмина метилсульфат (прозерин*) 0,05% раствор 2—3 мл внутримышечно или внутривенно; если нет эффекта, через 30-40 мин препарат вводят внутримышечно в той же дозе. • Преднизолон 90—120 мг внутривенно (1,5—2 мг/кг). 28.Холинергиялық криз кезіндегі шұғыл көмек және диагностикалық алгоритмі. • Атропин 0,1% раствор 1 мл внутривенно или подкожно, при необходимости — повторно в той же дозе. • При расстройствах дыхания и бронхиальной гиперсекреции — ИВЛ, туалет верхних дыхательных путей. • Временная отмена антихолинэстеразных препаратов. Больные с миастеническими и холинергическими кризами подлежат экстренной госпитализации в стационары, имеющие реанимационное и неврологическое отдел 29.Мигренсіз статус кезіндегі шұғыл көмек және диагностикалық алгоритмі. Многочасовая головная боль, в отличие от обычного приступа мигрени, не прекращается после сна. Рвота носит изнуряющий характер и появляется независимо от времени суток на фоне головной боли. Имеются фотопсии, затуманивание зрения, амблиопия. Продолжительность нарушений зрения - несколько десятков минут.
Пациента помещают в затемнённую, изолированную от шума комнату. В некоторых случаях облегчение боли достигается холодными компрессами на голову. Для купирования мигренозного статуса при неэффективности парацетамола или ибупрофена у детей старше 2 лет и подростков применяют НПВП внутримышечно (диклофенак, напроксен, кетопрофен) или per rectum(индометацин), а также антигистаминные препараты. У подростков возможно назначение кеторолака или трамадола. При возбуждении внутримышечно вводят диазепам (седуксен). Возможно применение преднизолона и фуросемида (лазикса) для дегидратации головного мозга. При рвоте у детей старше 2 лет и подростков назначают прохлоперазин (компазин), метоклопрамид (церукал) или дроперидол. У подростков для повышения активности серотонинергической системы (что сопровождается нормализацией тонуса сосудов головного мозга) возможно применение таких селективных агонистов 5-НТ1 рецепторов, как суматриптан, золмитриптан, норатриптан, ризатриптанили элетриптан (релпакс). Эти лекарственные средства, а также препараты спорыньи (эргометрина тартрат и т.п.) детям не назначают. Дети с мигренозным статусом, в отличие от пациентов с обычными приступами мигрени, должны быть госпитализированы в неврологическое отделение. Профилактику приступов мигрени у таких больных проводят с помощью вальпроевой кислоты (депакина) или дивалпрекса натрия (комбинация вальпроата натрия» и вальпроевой кислоты). Кроме того, с этой целью возможно применение антидепрессантов и бета-адреноблокаторов, или метисергида. Ограничивают частоту и длительность приступов мигрени клонидин и блокаторы кальциевых каналов (нимодипин. верапамил, нифедепин).
30.Гийена-Барре полинейропатиясы кезіндегі шұғыл көмек және диагностика алгоритмы. Острая полинейропатия, или синдром Гийена-Барре, - аутоиммунное воспаление периферических и черепных нервов, с поражением миелиновых оболочек и развитием острого нервно-мышечного паралича. Дата добавления: 2015-12-16 | Просмотры: 4034 | Нарушение авторских прав |