АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Х ТАРАУ

СІЛЕКЕЙ БЕЗДЕРІНІҢ ҚАБЫНУ ДЕРТТЕРІ (СИАЛОАДДНИТТЕР)

Сілекей бездері жақ-бет аймағының анатомиялық, функционалды құрамды бөлігі және ауыз қуысының қосымша бөлігі болып саналады. Сілекей бездерінің патологиясы мен дерттерін емдеу мәселелері стоматологиямен тығыз байланысты. Сондықтан да бұл мәселелерді терең зерттеу жұмыстарымен стоматологтар айналысады.

Ірі, жүп сілекей бездеріне құлақмаңы, жақасты және тіласты, ал майда және тақ бездерге ауыз қуысының шырышты қабығының бездері жатады. Бұлар өздерінің атауына сәйкес анатомия-топографиялық аймақтарда орналасады.

Қулақмаңы сілекей безі — ең ірі без (25—30 гр). Ол жақарты шұңқырында шайнау бұлшықетінің алдыңғы бетінің бір бөлігін жауып жатады. Бездің жоғарғы шекарасы сыртқы дыбыс жолы, ал төменгі жақтың бұрышы оның төменгі шекарасы болып саналады. Құлақмаңы безі беткі және терең бөліктерден тұрады. Олар бір-бірімен өзекше арқылы жалғасады. Бездің алдыңғы қырында, негізгі шығару түтігі жанында оның қосымша бөлігі орналасқан. Без капсүламен жабылған, оның латеральды беті қалың, ал меди-альды беті жұқа, кей жерлерде болмауы да мүмкін, осыған байланысты без жұтқыншақмаңы кеңістігінде өтіп кетуі де мүмкін. Сыртқы ұйқы артериясынан тарайтын бірқатар қан тамырлары бездің бойына торлай таралады, ал вена қаны жақарты венасына жиналады.

Лимфа тамырлары бөліктерінің арасында орналасқан құлақ-маңы лимфа түйіндеріне жиналады. Бет нервісі осы бездің бойыннан басталып өзінің тармақтарына, яғни самай-ұрт және ұрт-бет нервтеріне үлкен қаз табан жасай бөлінеді.

Ұзындығы 5—7 см болатын бездің шығару түтігі оның алдыңғы қырынан шығып, шайнау етінің алдыңғы бетін айнала отырып 90° бұрылып ұрт етін бойлай өтіп, ауыз қуысының кіреберісі не екінші үлкен азу тіс деңгейінде ашылады. Түтіктің ашылатын жерінде бүртік емізікшелер болады. Құлақмаңы безі негізінен белокты сүйықтық бөліп шығарады.

Төменгі жақасты сілекей безі төменгі жақ сүйегі мен қос қарыншалы ет аралығындағы кеңістікте орналасады. Бездің салмағы 7,77 гр. Оның артқы бөлігінде, төменгі сыртқы бетінен бет венасы өтеді. Ол бездің артқы бөлігін айналып алдыңғы бетіне өтіп, бет венасымен бірге төменгі жақ сүйегінің астыңғы қырына өтеді, Тіл нервісі қанатша ет арасындағы кеңістіктен шыққан соң, ауыз қуысы түбінің шырышты қабатымен бездің артқы бөлігінің арасынан өтіп, оның шығару түтігімен жақ тіл астауында, екінші үлкен азу тіс тұсында қиылысады. Бездің өзі тіласты нерві доғасын жауып жатады.

Бездің шығару түтігі ауыз қуысы түбінің шырышты қабатында, тіл үзеңгісінің жанында ашылады. Түтіктің ұзындығы 5—7 см.

Тіласты безі майда бөліктердің борпылдақ дәнекер тін арқылы қосылған жиынтығы болып келеді.

Бездің пішіні сопақ үсті шырышты қабықпен жабылған жақ-тіл етінің жоғарғы бетінде орналасқан. Ауыз қуысында без тіласты білігін құрайды. Оның көлемі 2 см, орташа салмағы 3,5 гр, негізгі шығару түтігінің ұзындығы 2 см, ал бездің үлкен бөлігінен басталып төменгі жақасты безінің шығару түтігіне келіп қосылады. Бездің майда бөліктері ауыз қуысы түбінің шырышты қабатына өте майда түтіктермен ашылады.

Жоғарыда аталған бездердің барлығы жұп бездер жалғыз бездердің болуы өте сирек кездеседі.

Сілекей бездері ас қорыту, шығару, эндокринді, инфекцияға қарсы және тістерге әсер ету функцияларын атқарады. Ересек адамда тәулігіне 1000—1500 мл сілекей бөлініп шығады.

СІЛЕКЕЙ БЕЗДЕРІНІҢ ДЕРТТЕРІ КЕЗІНДЕ НАУҚАСТАРДЫ ТЕКСЕРУ

Науқастарды тексеру жалпы қағидалармен жүргізіледі, оларға: шағым жинау, анамнезі, қарап, сипап (кейде екі саусақпен сипап) тексеру, шығару түтіктерінен бөлінген сілекей құрамын зерттеу. Шығару түтіктерін шұқығышпен қарау, рентгенологиялық сцинтиграфиялық, секреторлы функцияларын тексерулер, биопсия жатады.

Науқастың жасы, жынысы, жалпы жағдайы диагностикалық бағытын анықтауы мүмкін.

Сілекей бездерінің жедел үлғаюы кезінде науқастың қоршаған ортасы туралы мәліметтер жинау керек.

Кейбір дерттердің анамнезінде өзіне тән ерекшеліктері болады: бездің қақсауы сілекей-тас дерті немесе созылмалы дерттің болуын көрсетуі мүмкін.

Бөлінетін сілекейдің көлемі және сапасы туралы мәліметтерді науқастың өзінен алуға болады.

Қарап тексеру без көлемінің ұлғаюы, жанындағы жұмсақ тіндер жағдайы, жыланкөздің болуы, сілекейдің сапасы туралы анықтама береді.

Сипап тексеру арқылы бездің консистенциясы (жұмсақ, тығыз, бұдырлы), жанындағы жұмсақ тіндер туралы мәлімет алуға болады.

Бимануальды тексеру арқылы түтікте тас барын анықтауға болады. Сілекейді таңертең аш қарынға 8 тамшы пилокорпин (1) бергеннен соң шығару түтігіне канюляны енгізіп жинап, калориметриялық әдіспен РН ортасын, белоктың санын және сілекейдің қоюлығын анықтайды.

Қалыптағы жағдайда құлақмаңы сілекей безінде РН 5,7—7,6 арасында болады, белоктың мөлшері — 0,33—26,4, қоюлығы — 0.75—1,2 дейін. Төменгі жақасты сілекей безінде РН 6,9 = 7,8, белок—0,066 = 3,33, қоюлығы—1,4—1,9 дейін болады. Қалыпты жағдайда екі жақтағы сілекей бездерінің жұмысы сілекей құрамындағы белоктың мөлшері, қоюлығы сияқты көрсеткіштері бірдей. Осыған байланысты екі жақ сілекей безінің секреторлы функциясын тексере отырып ауру безді анықтауға болады.

Адам сілекейінің ққрамында 99% су, 1% еріген минералды және органикалық заттар болады. Ересек адамда тәулігіне 1,5 литрдей сілекей бөлінеді. Сілекей бездерінің дерттері кезінде олардың қызметі төмендеп, ауыз қуысы құрғақтанады.

Цитологиялық тексеру жүргізу үшін сілекейдің бір тамшысын шыны әйнекке жағады. Жағындылар (мазок) Райто-Романовский немесе Романовский-Гимзе әдісімен алынады.

Зондпен тексеруде шығару түтігінің бағытын, өзегінде конкренттің, барлығын және оның орнын, өзектің тарылуын, кейде трезиясын анықтауға болады.

Сілекей безін тексеру үшін арналған құралдар құрамында шығару түтігіне қолданылатын арнайы зондтар болуы қажет.

1. Ұзындығы 150 мм екі жақтық конус тәрізді зонд. Ол диаметріне байланысты алты түрлі болады: № 1 —диаметрі 0,8 мм, № 2—1 мм, № 3—1,1 мм, № 4—1,3 мм, № 5—1,5 мм, № 6—1,7 мм. зондтың ұштары конус тәрізді, доғал, аздап бұрыш құрайды. Бұл зондтар шығару түтіктерін тексеруге арналған.

2. Цилиндр тәріздес ілмегі бар, ұзындығы 45—60 мм зонд. Оның доғал ұшын шығару түтікке енгізіп, ал екінші ұшын ілмек арқылы ауыз қуысының шырышты қабатына тігіп қояды. Бұл зонд сілекей безінің шығару түтіктерінде немесе түтікті қоршаған жұмсақ тіндерге операция жасаған кезде қолданылады.

Сиалография әдісі. Бұл әдісті сілекей безіне рентгенография жасалғаннан соң бездердің секреторлы қызметінің өзгерісін анықтау үшін қолданады.

Контрасты заттарды енгізу үшін көлемі 2,5 мл шприц пен ұшы доғал инені қолдануға болады. Йодолиполды адам денесінің температурасындай жылытып алған жөн.

Инені сілекей безінің шығару түтігіне 0,5—1 см тереңдікке енгізіп, сілекей безінде толу сезіміне дейін контрасты зат жіберіп, біраз уақыт өткеннен соң сілекей безінде жеңіл ауыру сезімі пайда болғанға дейін тағы жібереді. Ауыз қуысындағы артық қалған контрасты заттарды тампонмен сүртіп алып сілекей безінің рентгенографиясын жасайды.

Сцинтиграф аппаратымен сцинтиграмма алынады. Графикалық казба әр түрлі нүкте және сызықшалар кестесі түрінде болады. Әр без сілекейінің қоюлығы туралы мәлімет береді. Суреттегі ақаулар без қызметінің бұзылыстарын (мысалыға склероз немесе ісіктің болуын) көрсетеді. Сцинтиграфияның басқаша сканирования, гаммаграфия деп те атайды.

Медициналық практикада жасанды радиактивті изотоптардың енгізілуі, клиникада бездердің шығару қызметінің бұзылыстарын анықтауға мүмкіндік берді. Бұл тәсіл радиосиалография деп аталады.

Бұл тәсілдің дамуына:

1) сілекей бездері әр түрлі радиоактивті изотоптарды өзіне жинап әрі сілекеймен шығара алуы;

2) сілекей бездерінде 1¹³¹ және Тс ⁹⁹ жоғарғы процентте жиналуы;

3) сілекей бездері топографиясының ерекшеліктері және олардың жалғыз орналасуы сияқты көрсеткіштер әсер етті.

Бүл тәсіл 1 кг дене салмағына сәйкес радиоактивті йод (1¹³¹) 0,4 мкк немесе пертехнетат натрий (Тс ⁹⁹ м) 150—200 мкк көлемінде жүргізіледі. Бұл препараттар венаға 1,0% физиологиялық ерітіндісімен бірге енгізіледі.

Сілекей бездерінің сиалографиясын жедел қабыну процестері басылғанда немесе ремиссия кезеңінде жүргізу қажет. Сиалоадениттің өршуі кезінде бұл әдіс тек кейбір жағдайларда ғана жүргізіледі.

Рентгенография тәсілі. Сілекей бездерінің рентгенографиялық тексеру контрасты емес рентгенография, сиалографияның әртүрлі жолдары арқылы, пневмосубмандибулография немесе осы әдістерді біріктіріп жүргізіледі. Бұл әдіс бездердің қабыну процестерін, ісіктерді, сілекей-тас ауруларын морфологиялық диагностикасында ғана емес, қызметінің ерекшеліктері туралы да мәлімет беруде ерекше маңызды орын алады.

Сиалография кезінде негізінен шығару түтіктер жүйесі (негізгі және 10— 12 дихотомиялық III—IV қатарға дейінгі) толады. Сиалограммада диаметрі 0,2 см-ге дейінгі майда түтіктер көрінеді. Ал өте майда диаметрі 5—10 мм болатын қүрылымдық элементтер — мойыншықтар, ацинустар, сілекей түтікшелері рентгенограммада айқындалмай, паренхима суретін береді. Сілекей безінің айқын көрінуі контрасты заттардың реологиялық қасиеттеріне және енгізу қысымына байланысты. Паренхиманың айқын көрінуі қалыпты жағдай деп есептелінеді (26-сурет).

26-сурет. Сілекей тас ауруының әр түрлі сатысындағы өзгерістер:

А) конкрементті ар жағындағы сілекей тістерінің түгел кеңеюі (сілекей ретенциясына тән көрініс); б) ағыс жолдарында тас болғанда және қабыну кезінде сілекей түтіктері біркелкі болмайды, кеңейген және тарылған (созылмалы сиалоденитке тән көрініс); в) тас болғанда қабыну процесінің қайта өршуі бездің тыртықтануына әкеледі. Сілекей түтіктерінің пішіні біркелкі болмайды, безде контрасты затпен толған ақауы анықталады.

Ең көп қолданылып жүрген контрасты заттарға йодолипол, йодипин, липиодол жатады, ал диотраст, кардиотраст, сергозин перпараттары сирек қолданылады.

Сілекей безіне контрасты заттарды енгізер алдында, шығару түтіктерінің өзегін босатып алу қажет. Бұл үшін сілекей маңына жеңіл массаж жасалады.

Құлақмаңы сілекей безін толтыру үшін науқастың басын шалқайтып отырғызып, ұрттың шырышты қабаты спиртпен немесе йодтың әлсіз ерітіндісімен өңделеді. Егер рентгеноконтрасты заттардың төменгі жақасты сілекей безіне енгізу қажет болса, науқастың басын алға қарай еңкейтіп, иегін жылжыту қажет.

Құлақмаңы немесе төменгі жақасты сілекей безінің шығару түтігін тапқан соң, өзегін кеңейтіп бағытын анықтау үшін зонд енгізіледі. Содан кейін диаметрі сәйкес доғал ине немесе канюля арқылы контрасты заттың 2—5 мл жібереді. Йодолипол дене температурасына сәйкес алынғаны жөн.

Канюляның үзындығы 40 мм. Ал диаметріне байланысты төртке бөлінеді: № 1—0,4 мм, № 2—0,6 мм, № 3—0,8 мм, № 4—1 мм. Канюляның үшынан 1,5 см аралықта иілген жері бар, ол 150° бұрыш жасайды. Оны „Рекорд" типтес шприцтерге тығыз орналастырады.

Сілекей бездерінің әртүрлі дерттерінде термовизиография әідісін қолдануға болады (әсіресе ісіктер диагностикасында). Бұл тәсіл патологиялық процестер аймағында температуралық реакциялардың өзгерістеріне негізделген.

Медициналық термовизиография. Бүл АГА фирмасының (Швеция) тепловизор аппараты көмегімен қараңғы, температурасы 19—20° болатын бөлмеде жүргізіледі.

Жылуды көру және термограмма жазбаларын үш проекцияда жүргізеді: алдымен екі жанынан. Термограммада беттің түрлі бөліктерінде көлемді және интенсивтігі әртүрлі сәулелену пайда болады. Сілекей бездерінің қабыну процестеріңде температураның жоғарылауы байқалады, бұл термовизор экранында сәулеленудің интенсивтігін жоғарылатады, ал қатерсіз ісіктерде қатерлі ісіктерден салыстырмалы түрде температурасы төмендеу болады.

Ультрадыбысты диагностика әдісі. Бүл тәсіл организм ағзалары мен тіндердің акустикалық параметрлерін көзбен бағалап тексеруге негізделген және әртүрлі ағзалар мен тіндердің пішіні, көлемі, морфологиялық құрылысы туралы мәлімет береді. Ең бастысы науқастарға арнайы дайындықты қажет етпейді, әрі қауіпті емес.

Бұл тәсілді жүргізу үшін, ультрадыбысты диагностикалық УЗД-4(УЗД-5) аппараты қажет. Оның жұмысы пьезоэлектр әсеріне негізделген.

Сілекей бездерінің қабынуы ағымы бойынша жедел және созылмалы болады.

Жедел ағымды эпидемиялық паротиттер

Бұл вирусты контагиозды дерт. Қоздырғышы — 1934 жылы Джонсон және Пудпасчер ашқан сүзілетін вирус.

Балалар бақшасы мен мектеп жасындағы балалар (5—10) және жас кезінде ауырмаған ересек адамдар ауырады.

Бұл дертке мерзімдік сырқаттану тән — көктем, қыс айларында жиі кездеседі. Продромалды кезеңі 3 аптаға дейін созылады. Бұл кезеңде науқастар әлсіздікке, тәбетінің жоқтығьша шағымданады.

Инкубациялық кезең өтісімен, құлақ маңындағы бір немесе екі безі, төменгі жақасты бездері немесе барлық сілекей бездері де ауруға шалдығуы мүмкін.

Сілекей бездерінің ұлғаюымен беттің әлпеті осы дертке тән өзгереді, осыған байланысты бұл „свинка" деген атқа ие болған.

Жұтынғанда ауырып, оның құлақ маңына таралуы, тамақтанар алдында ауыру сезімінің үдей түсуі (немесе тамақты көргенде), басты қимылдатқанда ауыруы осы дертке тән. Эпидемиялық паротиттің тұрақты симптомы — дірілдің, безгектің болуы. Безгектің ұзақтығы 5—7 күн. Бездер ұлғайған, сипап тексергенде ауру сезімі болады. Эпидемиялық сиалоадениттерде үш нүктеде: құлақ сырғалығы жанында, емізікше өсінді аймағында және төменгі жақ өсіндісінің жарты ай ойығы аймақтарында ауыру сезімінің болуы тән. Ауыздың ашылуы қиындайды. Ауыз қуысының шырышты қабаты күңгірттеніп, сілекей бөлінуі нашарлайды, сілекей безінің оның шығару түтігінің ашылған орны қызарып, ісінеді.

Дерт ағымына байланысты үш түрге: жеңіл, орташа және ауыр болып бөлінеді.

Дерттің ауыр түрінде науқастың жалпы жағдайы нашарлайды, дене қызуы 39—40°, бездегі ауыру сезімінен басқа, буындардың, аяқ бұлшықеттерінің, жүрек аймағының ауыруы, брадикардия, қан қысымының төмендеуі болуы мүмкін.

Дерттің жедел кезеңі 4 күннен 10 күнге дейін созылады. 5-ші күннен бастап температураның төмендеуі, жалпы жағдайының жақсаруы, без көлемінің кішіреюі байқалады.

Дерт тұрақты иммунитет береді. Айығуы 2—4 аптадан соң басталады.

Дерттің асқынуы. Бездің іріңдеп еруі, жыланкөз пайда болуы мүмкін. Қабыну процесі ортаңғы құлаққа, көру мүшелеріне өтуі мүмкін.

Эпидемиялық сиалоадениттердің жиі болатын асқынулары: балаларда орхит, әйелдер мен қыздарда мастит, жедел панкреатит, нефрит, менингит т. б.

Ажырату диагнозы. Оны бірінші кезекте Р. Л. Герценбергтің жалған паротитімен жүргізу қажет, ол ақыл тістің қиналып жарып шығуына байланысты құлақмаңы сілекей безінің бір жағынан капсула ішінде орналасқан лимфа түйіндерінің қабынуынан пайда болады. Жалған паротит кезінде сілекей бөліну қызметі бұзылмайды. Бұл дерт сілекей безінің паренхимасының не болмаса шығару түтігінің ауруы емес, бұл негізінен лимфаденит болып табылады.

Паренхиматозды паротит эпидемиялық паротиттен ұзақ созылмалы жиі асқынулары болып тұруымен өзгешеленеді. Жалпы бір жақта болады.

Микулич дертінде барлық сілекей және жас бездері дертке ұшырап, созылмалы түрде жүреді.

Емі. Симптоматикалық және жалпы әлдендіретін — сульфаниламидтер, ауыр жағдайда антибиотиктер, сілекей бөлінуін реттеуші дәрі-дәрмектер, термопсис, „А" және „С" тобындағы витаминдер, сұйықтықты көп мөлшерде қабылдау, ауыз қуысын сауықтандыру, без аймағына жылы компрестер қолдану керек.

Без іріңдеген жағдайында хирургиялық ем көрсету қажет.

Жедел ағымды эпидемиялы емес паротит

Бұл дерт бездердің іріңдеуіне алып келеді және өте ауыр түрде жүреді, созылмалы қабынуға өтуі де мүмкін.

Дерттің жергілікті себептеріне: бөгде заттың енуі, сілекей тастарының пайда болуы, афтозды және жаралы стоматиттер, бездің жарақат алуы, қабыну процестерінің көрші аймақтардан өтуі жатады.

Жалпы себептері: инфекциялық дерттер, іш қуыстарына жасаған операциялар, сусыздануға алып келетін дерттер.

Клиникалық көріністері. Жедел эпидемиялы емес паротиттер клиникалық ағымына қарай серозды, іріңді және гангренозды деп бөлінеді.

Бұл дерт кезінде науқастар ауыз қуысының құрғақтығына, жалпы әлсіздігіне, дене температурасына, құлақалды маңында қатты ауыру сезімінің болуына, оның тамақтанар алдында үдей түсетініне шағымданады.

Қарап тексергенде, құлақ маңындағы инфильтраттан пайда болған беттің асимметриясы анықталады (екі жақтық сирек). Инфильтраттың әсерінен құлақ сырғалығы көтеріліп тұрады. Дерттің жедел серозды кезеңінде ауыздың ашылуы шектелмеген, шығару түтігінің ашылған орны қызарған, ісінген. Құлақмаңы сілекей безіне массаж жасағанда сілекейдің бөлінуі байқалмайды, кейде күңгірт-шырышты сүйық бөлінуі мүмкін. Содан кейін процестің кері дамуы басталады, без маңындағы инфильтраттың ісігі қайтып көлемі кішірейеді, ауыру сезімі төмендейді, сілекей" мөлшері қалыптағыдай болады.

Жедел серозды паротит іріңді түріне өткенде безде қабыну процесі өте тез дамиды.

Бездің тығыз капсуласының болуынан іріңді жалқықтың теріасты клетчаткасына шығуы қиындайды, осының әсерінен ауыру сезімі күшейе түседі. Құлақмаңы сілекей безі аймағындағы инфильтраттың көлемі ұлғайып, жүмсақ тіндерде ісіну пайда болады. Инфильтрат бетіндегі тері қабаты қызарған, қатпарға жиналмайды. Ауыздың ашылуы шектеледі. Шығару түтігінен көп мөлшерде ірің бөлінеді. Без капсуласы іріңдеп ерігенде, былқылдақ (флюктуация) болады. Құлақмаңы сілекей безі аймағында пайда болған жұмсақтану ошақтары өз бетімен ұрттың тері қабатына немесе сыртқы дыбыс жолына ашылуы мүмкін. Іріңді паротиттің кері дамуы 12—15 күннен кейін басталады. Қабыну процестері басылып ауыру сезімі төмендейді және тамақтанар алдында ауырмайды, науқастың жалпы жағдайы жақсарып, тамаққа тәбеті ашылады, дене температурасы қалыпты жағдайға келеді. Без маңындағы инфильтрат кішірейіп, жоғала бастайды. Сілекей бөліну қызметі қалыпты жағдайына түсіп, мөлдірленеді, жыланкөздер жабылады.

Паротиттің гангренозды түрінде тіндердің көлемді некрозы және науқаста ауыр септикалық жағдай болады. Бет веналарының тромбозы мен флебиттер дамып, ми синустарына өтуі мүмкін.

Ажырату диагнозы. Жедел іріңді паротит ұрт, самай аймағындағы, шайнау еті астының кеңістігіндегі флегмоналардың клиникасына ұқсас, бірақ сілекей безінің қызметі бұзылмайды, шығару түтігінен мөлдір сілекей бөлінеді.

Жедел эпидемиялық паротиттен жедел эпидемиялық емес паротиттің айырмашылығы, оның жиі бір жақта және ересек адамдарда болуы. Қандағы эритроциттердің тұнбаға түсу жылдамдығының жоғарлауы, лейкоцитоз, нейтрофильдер санының жоғарылауының солға жылжуы байқалады.

Емі. Жедел паротит кезіндегі емдеу шаралары дерттің сатысына байланысты жүргізіледі. Қабынудың серозды түрінде науқас сілекей бөлінуін жоғарлататын диета және тамақтанар алдында пилокарпин гидрохлоридтің 1% ерітіндісін 6—8 тамшы қабылдау қажет. Тамақтанып болғаннан соң ауыз қуысын сілтілік ерітінділермен шайған дұрыс. Сілекей безі аймағына физиотерапевтикалық ем, әлсіз жылулық бактерицидтік әсері бар УЖЖ — терапия қабылдауы, күндіз құрғақ жылы, ал түнге қарай камфор майымен жылы компрестер жасау және күнделікті шығару түтіктері жүйесін антибиотиктердің 0,5% новокаиндегі ерітіндісімен немесе протеолитикалық ферменттермен жуып-шаю жақсы емдік әсер береді. Егер қабыну процесі өрши түссе, онда микрофлораның сезімталдығын анықтап, антибиотиктер тағайындалады. А. В. Вишневский бойынша блокада жасау, яғни құлақмаңы сілекей безінің аймағында орналасқан инфильтрат төңірегіне антибиотик қосылған новокаиннің 0,25% ерітіндісін енгізеді.

Егер қабыну процесі іріңді немесе гангренозды түріне өткен болса, онда улануға қарсы жалпы әлдендіру және симптоматикалық емдерден басқа, бет нерві талшықтарының топографиясын есепке ала отырып тіліктер жасау көрсетілген.

Алдын алу. Ауыз қуысының тазалығын сақтау, сілекей бөлінуін жоғарылатып тітіркендіргіш тағамдар (қышқыл тамақ) немесе пилокарпиннің 1% ерітіндісін күніне 3—4 рет 4—6 тамшыдан қабылдау, тұз, аскорбин қышқылдарын қабылдау жатады.

Төменгі жақасты және тіласты сілекей бездерінің жедел іріңді қабынулары

Бүл дерт сирек кездеседі. Қабынудың себептері: сілекей тастары, жарақат алу, стоматит.

Клиникалық көрінісі. Науқас жұтынғанда, тамақтану кезінде ауыру сезімінің болуына, ауыз қуысының құрғақтығына шағымданады. Қарап тексергенде: бездің ұлғайғаны, тері қабаты жылжымалы, қатпарға жиналмалы, түсінің өзгермегені байқалады. Ауыз қуысын тексергенде ауыз түбінің шырышты қабаты ісініп, қызарған, шығару түтігі ісініп, кернелген және ауыру сезімі болады. Шығару түтігін сипап тексергенде сілекей тастары анықталуы мүмкін.

Безді сипап тексергенде шығару түтігімен ірің, фиброзды тығындықтар, қою сілекей бөлінеді.

Емдеу шаралары паротиттегідей жүргізіледі.

Сілекей бездерінің созылмалы қабынуы. Жедел қабыну процестерінің салдарынан созылмалы сиалоаденит дамиды. Оны үлкен екі топқа бөлуге болады:

Жалқықты процестері басым созылмалы қабыну жәнс продуктивті процестері басым қабыну. Практикада қолайлы деп саналған А. В. Клементовтың сиалоадениттердің жіктеуі сілекей бездері қабынуларын паренхиматозды және интерстициалды деп бөледі.

Дата добавления: 2015-01-18 | Просмотры: 1130 | Нарушение авторских прав