АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Су процедуралары

Су – ағзаға өте күшті және жанжақты әсер етеді. Сумен емдеудің негізі оның ұзақтығы емес, судың температурасы болып табылады. Ол үшін келесі ережені орындау керек: неғұрлым су суық, соғұрлым уақыт аз болу керек. Неғұрлым судың температурасы суық, соғұрлым шынықтыру әсері көп болады. Су процедураларының түрлері: ыстық - 40⁰ жоғары, жылы –34-40⁰, орташа – 34-35⁰, салқын –20-33⁰, суық –20⁰ төмен. Барлық сулық жаттығуларды тітіркену туғызбау үшін бөлмелік температурадан бастайды. Су процедураларын жазда немесе күздің басында бастаған дұрыс, көктемде ағза жүдеу болады.

Сүртіну – ең оңай су жаттығуы. Оны тіпті кәрі адамдар мен жағдайы нашар адамдар таңертеңгілік жаттығу ретінде өткізуге болады. Орамалдың шетін сулап, дененің жоғарғы жағын сүртіп, қан және лимфа ағысымен шеттен ортаға қарай сүртеді. Бетті, мойынды, қолды саусақтан иыққа дейін, кеудені, арқаны кепкенше сүртіп және жақсылап ысқылайды. Содан кейін дененің төменгі бөліктерін кепкенше суртіп ысқылайды. Сүртуді 3-5 минут 32-34⁰ сумен бастайды. Әр бір 4-7 күн сайын судың температурасы төмендетіп 16-18⁰ дейін жеткізу керек. Жаттығу денені ысқылап, терісі қызарғанша өтеді.

Су құю – шынықтырудың күрделі түрі. Суды 30⁰ бастап, ақырындап 15⁰ дейін жеткізеді. Су құю 20 секундтан және одан да аз уақытқа қысқартылады. Барлық жаттығу денені уқалау мен бірге 3-4 минут созылады. Суық суды кеудеге, табанға, содан кейін барлық денеге құйяды. Жазда су құюды ашық далада, ал күзде денесі толық шыныққан адамдарға ғана болады.

Табанға су құю – бұл жергілікті шынығу, яғни артық уақыт қажет етпейді. Күнделікті түнге жатар алдындағы аяқ жуудан кейін табанға салқын су құю. Судың алғашқы температурасы 27-28⁰ , шеткелі 10⁰ төмен болмау керек, әр бір 10 күн сайын 1-2⁰ төмендету керек. Табанды құрғағанша сүрту керек.

Таңертең және кешке тамақты суық сумен шаю – бұл мұрын мен жұтқыншақты шынықтыруға ең қолайлы жағдай. Алғашқы судың температурасы 23-28⁰. Әр апта сайын судың температурасы 1-2⁰ төмендетіп, соңында біртіндеп ағынды судың температурасына дейін жеткізеді. Жиі баспа, тонзиллиттер, бронхиттер және басқа тыныс алу жолдарының ауруларымен сырқаттанатындар тамақты бактерицидті әсері бар шөп бұқтырмаларымен шаяды. Бұрыннан осы мақсатпен қайын сөлін, таңқұрай бұқтырмасын т.б. қолданған. Бастапқы кезде тамақты күніне 3-5 рет шаяды, содан кейін 2 рет (таңертең тамақтан кейін және кешке ұйқы алдында). Кең қолданатын құрам: 1 стакан суға ас тұзын, ас содасын және 1-2 тамшы йод қосып пайдалану.

Сөйтіп, шынығу – бұл қиын процедура емес, ол денсаулыққа көптеген көмек әкеледі, және бұның ең бастысы – жанұядан қымбат дәрі-дәрмектерге шығынын азайтады. Шыныққан ағза тыныс алу мүшелерінің ауруларына қарсы тұралады.

Тыныс алу жолдары ауруларының екіншілік алдын алуы қауіпті мәнбірлерді жойып, ауруды қоздырмай, асқынуларды алдын алу болып табылады. Осы мақсатпен жалпы тәжірибедегі дәрігер науқастарды диспансерлік нұсқау бойынша бақылап, тексеріп, асқынуларға қарсы ем жүргізеді. Көбнесе ол көктем мен күзде антибактериалды, тыныс алу жолдарының қызметін жақсартатын ем шараларын қолдану.

Үшіншілік алдын алу денсаулықты қалпына келтіру –- психологиялық, педогогикалық әлеуметтік іс шаралар кешені, тыныс алу жолдарының қызметін компенсациялауға және нығайтуға, жөнелтілген функцияны қалпына келтіруге бағытталған. Дем алу процессін физиологиялық жағдайға келтіру мақсатымен әр түрлі дем алу жаттығулар өткізген жөн.

ІҮ -ТАРАУ

ЖҮРЕК - ҚАН ТАМЫР ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ

Жүрек қан тамыр жүйесінің

анатомиялық - физиологиялық ерекшеліктері

Жүрек - қан тамыр жүйесіне жүрек, қан тамырлары және оның жұмысын реттеп отыратын аппараттар жатады. Жүрек – кеуде қуысының ортасында, үшінші қабырға мен семсер өсіндінің ортасында орналасқан. Жүректің көп бөлігі ортаңғы сызықтан сол жаққа қарай орналасқан. Қолқа, өкпе артериясы және жоғарғы ұшынан жүректің негізін және төменгі сол жағын табуға болады. Жүректің салмағы – 250 – 350г. Жүрек сол жақ қарыншадан, сол жақ жүрекше және оң жақ қарынша, сол жақ қарыншадан тұрады. Жүрек үлкен және кіші қан айналу шеңбері арқылы ағзаны оттегімен және көректік заттармен қамтамасыз етеді. Үлкен қан айналым шеңбері сол жақ қарыншадан қолқаға шығуымен басталады. Қолқадан артерия және капилляр арқылы қан ұсақ тамырларға құйылады, одан екі көк тамырлы бағанға ауысады – бұл төменгі және жоғарғы қуысты көк тамыр мен екі бөлек саңылаумен оң жақ жүрекшеге әкеліп құйылады. Жүрек жиырылғанда оң жақ қарыншадан көк тамырлы қан кіші қан айналымға ауысады. Бұл қан айналым өкпе артериясынан басталып, өкпенің капиллярларына, өкпенің альвеоларына тарайды. Осы кезде қан оттегімен қамтамасыз етіп көмірқышқыл газын шығарады. Өкпе капиллярлары ұсақ көк тамырларға ауысып төрт өкпе көк тамырын құрайды. Бұлар сол жақ жүрекшеге келіп қосылады. Жүрек шырышты қапшығы мен оралған (перикард). Перикард екі қабаттан тұрады: ішкі және сыртқы. Перикард диафрагмамен қосылған. Перикардтың қабаттарын арасындағы аз мөлшердегі сұйықтық жүректің еркін жиырылуын қамтамасыз етеді. Жүрек үш қабаттан тұрады: ішкі, ортаңғы, сыртқы. Ішкі қабат – эндокард деп аталады. Бұнда жүрек камераларына бөлінген екі қос қақпақша және артерио – вентрикулярлы жарты ай тәрізді бөлінген. Жүрек қақпақшаларының ең негізгі қызметі тесіктердің тығыздығын және қанның еркін өтуін қамтамасыз етеді. Жүректің ең негізгі қабаты – ортаңғы қабат, миокард. Оң жақ жүрекшенің қозуынан жүрек жиырылады. Жүректің жұмысына бас миының сыртқы қабаты, ал жүректен келген импульстерге орталық нерв жүйесі әсер етеді: алдымен жүрекше жиырылады, бұл кезде қарынша босайды, содан соң қарынша жиырылады, жүрекше босаңсиды. Қарынша мен жүрекше босаңсығанда қысқа уақытқа үзіліс пайда болады, содан кейін цикл қайталанып отырады. Миокардтың жиырылуын систолдық деп аталса, ал жүректің босаңсығаның және кеңеюін диастола деп атайды. Үзіліс кезіңде қан өкпе жүрекшесі мен көк тамырларына құйылады. Жүрекше жиырылу кезіңде қан сол жақ жүрекшеден сол жақ қарыншаға құйылады. Бұл кезде қақпашалар қарыншаға ашылады. Қарыншаның жиырылу кезіңде қан қысыммен сол жақ жүрекше мен қарыншаның қақпақшаларын жабады. Қан ағымымен қолқа қақпақшалары ашылып қан ортаға құйылады.

14 сурет Жүректің алдыңғы

жағынан қарағандағы көрінісі:

1 - жоғарғы қуыс көктамыры;

2 - қолқа иінінің жоғары өрлеген

бөлігі;

3 - дененің жоғырғы жағына

таралатын артериялардың

қолқадан бөлінетін тармақтары;

4 - қолқаның иіні;

5 - өкпе көктамырлары;

6 - жүректің сол жақтағы

құлақшасы;

7 - сол жақтағы күмбез артериясы;

8 - үлкен күмбез көктамыры;

9 - жүректің сол жақ қарыншасы;

10- оң жақ қарынша;

11 - жүректің оң жақ құлақшасы;

12 - оң жақтағы күмбез артериясы;

15 сурет Қан айналым шеңберлері:

1 - жүректің сол жақ қарыншасы;

2 - жүректің оң жақ қарыншасы;

3 - жүрек қақпақшалары;

4 - дененің барлық мүшелеріне

таралатын қан тамырлары;

5 - өкпеге таралатын қан тамырлары;

6- бауыр мен ішектерге таралатын қан тамырлары;

Қалыпты диастола кезінде қан қолқадан сол жақ қарыншаға айналып келуі мүмкін емес, себебі қолқа қақпақшасына итермелейді. Қанның тамырлардағы ағымы тамырдың қабырғаларының жиырылумен байланысты. Сол жақ қарыншаның жиырылу кезінде артерияға 50 мл қан түседі.Бұл систолдық жүрек көлемі, сол қарыншаның жиырылуында артериядағы қысым қалыпта 115 – 145 сынап бағаның да болуы керек. Бұл адамның жасы мен салмағына байланысты. Ал диастола кезінде 55 – 90 мм сынап бағанасында болуы керек. Бірінші – систолдық, екінші диастолдық қан қысым, систолдық пен диастолдық екеуінің айырмасын пульстік қан қысым деп атайды. Жүректің қан айналымы жүрек артерияларымен жүзеге асады, олар қолқаның өрлеу бөлігінен басталады.

Тексеру әдістері

Дерт анықтамасын жүргізгенде науқастан анамнез жинаудың маңызы зор. Науқастан жиі баспамен ауырды ма екенін, буын аурулары бар ма екенін сұрап білу керек. Науқастан аурудың өту дәрісін сұрау керек, жүрек маңайында ауру қалай басталғаның сұрау керек: ісік, ентігу көп болғаны және қандай дәрілерді қолданғаны. Жалпы қарағанда науқастың бет әлпетін, ыңғайлы жағдайын, терінің түсін, ісіктің көлемін, домбығы бар ма екенін қарау керек. Жүрек маңайының ауруында, ентікпеде науқас өзіне ыңғайлы жағдай іздейді. Ауырсыну кезінде дененің жоғарғы бөлігін қозғалтуға қорқады. Ауа жетіспегендіктен қан айналымының бұзылғанынан және гемоглобиннің тотықпауынан науқастың еріні, беті, мұрының ұшы, құлақтың ұшы, аяқтары көгереді. Туа біткен ақауы бар адамдарда және митрал қақпақшаның қатаюында көгеру қатты білінеді. Кейбір жүрек - тамыр ауруларында науқастың терісі сарғаюы мүмкін. Өйткені бұл бауырдың билирубин шығару қызметінің бұзылуынан болады. Жүрек маңайын қарағанда ол жердің төмпекшеніп көзге көрінуіне көңіл аударамыз. Қалыпты жағдайда ол көзге көрінбейді. Бұлшық еттің гипертрофиясында сол жақ қарыншаның жиырылуы жиіленеді және көлемді болады. Сол жақ қарыншаның дилетация (босану) кезінде жоғарғы бөліктің итерімі (күші) сол жақ және төменге қарай беріледі. Қолқаның аневризмасында кеуденің жоғарғы ойындысында оң жақ екінші қабырға аралықта пульстің соғуы білінеді. Жүректің аневризмасында пульстің соғуы кеуденің сол жақ төртінші қабырға аралығында білінеді. Жауырын аймағындағы пульстің білінуі - бұл жүрек ақауындағы оң жақ қарыншаның гипертрофиясында және өкпе эмфиземасы болып табылады. Пальпация арқылы жоғарғы итерменің орнын және мінезін табуға болады, және кеуде торшасының деформациясын табуға болады (жүрек томпаюы). Қолқаның ақауында, гипертонияда жоғарғы итерме көтеріңкі болуы мүмкін, ал қарыншалардың систолдық кезінде төменірек болады. Пальпация арқылы “мысықтың пырылдауы” сияқты симптомын анықтауға болады. Бұндай симптом сол жақ жүрекше мен сол жақ қарыншаның аралық тесігі тарылғанда кездеседі. Жүрекке перкуссия жүргізіп жүректің оң жақ, сол жақ және жоғарғы шекараларын анықтайды. Перкуссияда жүректің дыбысы топас. Қалыпты жағдайда жүректің оң жақ шекарасы кеуденің оң жақ шетінен 1 – 2 см сыртқа қарай орналасқан. Ал сол жақ шекарасы бұғананың ортаңғы сызығынан және жоғарғы бөліктің итермесіне 1,5 – 2 см ішке қарай орналасқан. Жоғарғы шекара кеуденің сол жағында үшінші қабырға бойында орналасқан. Тықылдату арқылы жүректің шеңбері және жүрек топас шекараларын табуға болады. Жүрек жетіспеушілігінде тықылдату арқылы жүрек шекараларының кеңейгенің немесе бір бөлігінің кеңейген екенің анықтауға болады.

Аускультация жүрек ақауларын табу үшін өте маңызды әдіс болып табылады. Жүрекке аускультация белгілі бір ретпен жүргізіледі:

бірінші нүкте - митралды қақпақша (жүректің ұшында), екінші нүкте-қолқалық қақпақшаның проекциясы (оң жақ кеуденің екінші қабырға аралығы), үшінші - өкпе артериясы (сол жақ екінші қабырға аралық), төртінші нүкте- үш жақтаулы қақпақша (бесінші қабырғаның төске бекіту орыны), бесінші нүкте - үшінші қабырға мен сол жақ төстің қабырға аралығы аймағында қолқаның диастолдық шуы және кейбір систолдық шулар жақсы естіледі. Қалыпты жағдайда жүректің екі дыбысы анықталады. Систолдық дыбыс жүректің жиырылу кезінде естіледі. Сол және оң жақ жүрекше – қарынша аралық қақпақшалар жабылып және миокард жиырылады. Диастолдық дыбыс жүректің босасу кезіңде пайда болады, яғни қолқа және өкпе бағаны қақпақшалары жабылу кезіңде пайда болады. Жүректің шуы қысылған жерлерде қан ағымының иірімдеп құйылуы және қақпақша аппаратының деформациясы әсерінен пайда болады. Олар миокардтағы органикалық және өтпелі өзгерістерге байланысты немесе жүректің қақпақшалық аппаратының әсерінен пайда болуы мүмкін. Функционалды шулар сау жүректе қақпақшалар мен миокард зақымданбағанда пайда болады. Оның негізінде: а) емізікше бұлшық еттерімен қақпақша тесіктерінің айналасындағы бұлшық етінің жоғарлауы және төмендеуі б) қан ағымының жылдамдауы, в) балалар мен жасөспірімдердегі шудың ұлғаюы.

Қақпақшалар немесе жүрек ақауларының зақымдануынан пайда болған органикалық шулар (жүре пайда болған және туа пайда болған жүрек ақаулары). Систола кезіңде функционалдық және миокардиопатиялық шу естіледі және органикалық пен салыстырғанда тұрақты емес. Функционалдық систолдық шу жиі өкпе артериясының үстінде Боткин нүктесінде тыңдалады. Жиі систолдық шу органикалық болады. Олар көбінесе тұрақты түрде жүректің үстінде тыңдалады, оның себептері жүрек ақаулары болуы мүмкін: екі жақтаулар немесе үш жақтаулар қақпақшаларының жетіспеушілігі, өкпе артериясының қысылуы, кейбір туа пайда болған аномалиялар, сонымен қатар тағы басқа аурулар.

Органикалық шулар диастола кезінде бітпеген артериялық ағын кезіңде митралды стенозда естіледі. Диастолдық шу қолқа қақпақшаларының жетіспеушілігінде кездеседі, диастола кезінде қан қайтадан толық жабылмаған қақпақшалар арқылы кері сол жүрекшеге келіп түседі.

Тамыр соғуы (пульс) - бұл жүректің жиырылуы кезінде айдап шыққан қанның әсерінен артерия қабырғаларында пайда болатын кезеңді тербелістер. Әдеттепульсті білезік артериясында үш саусақпен анықтайды. Пульсті

Жүрек – қан тамыр жүйесінің ауруларымен ауыратын

науқастардың тексерісі 6 бейнелеме

Аурудың сырт артқысы

Әсер ететін мәнбірлер. Себептері Басталуы. Дамуы. Қолданған емі

Науқасты тікелей тексеру

самаймен ұйқы артериясында анықтауға болады. Пульстің бірнеше сиапттамалары бар: жиілігі, ырғықтылығы, толуы, толықсуы. Пульстік толқыны келесі түрде пайда болады. Сол жақ жүрекшеден қолқаға айдалған қан, артерияларға тарап оларды толтырады. Дені сау адамда пульстің соғуы минутына 60 – 80 рет, әдетте ырғағы дұрыс (пульстің соғу аралығы бірдей уақытта өтеді). Білезік артериясының қанмен толуы жеткілікті. Пульстің толықсуын артериядағы тербелістер тоқтағанға дейін оны қысып тұруға керек күшпен бағалайды. Пульстің толуын пульсті толқын өту кезінде артерияның көлемінің ұлғаю дәрежесімен анықтайды. Пульстің келесі түрлері бар: толық, бос және жіп тәрізді. Пульстің соңғы екі түрі өткір жүрек жетіспеушілігінде пайда болуы мүмкін, ауыр жағдайды білдіреді. Пульстің жиілігі – бұл пульстік толқынның көтерілуінің жылдамдығын есептеу. Пульстің аритмиясын табу өте маңызды. Аритмиялар жүректің қызметінің бұзылыстарымен байланысты болуы мүмкін. Жүрек – қан тамыр ауруларындағы артериалдық қан қысымын өлшеу маңызды болып табылады. Жүрек – қан тамыр жүйесінің ауруларында сырқатқа қатысты биохимиялық қан анализінде мүмкіншілікті өзгерістер байқалады: протромбин, холестерин, ферменттердің мөлшерінің көрсеткіштері өзгереді. Қазіргі заман талабына сай шығарылған мониторлы ЭКГ, УДЗ және тағы да басқа тексерістер түрлері қолданылады.

Негізгі клиникалық белгілері

Қан айналу ағзаларының ауруларында науқастар қандайда бір ауруға байланысты емес, әр түрлі шағымдарды айтады. Барлық осы шағымдар әр түрлі сәйкестіктер мен әр түрлі дәрежеде байқалып әр түрлі ауруларда кездеседі. Сонымен қатар кейбір аурулардың бастапқы кезеңінде науқастар ешқандай шағым айтпауы мүмкін және аурудың өзі осы жағдайларда кездейсоқ білініп қалады (диспансерлегенде, басқа себептермен дәрігерге қаралуға келгенде мысалы, өткір респираторлы ауруға байланысты қаралуға келгенде), сонымен қатар негізгі симптомдарды білу қан айналу ағзаларының патологиясын білуге көмектеседі. Науқастың қандай да бір шағымы болса, онда әрі қарай зерттегенде қан айналу ағзалары жағынан өзгерістерді анықтауға ерекше көңіл бөлу керек. Екінші жағынан егер диагноз белгілі емес болса, онда бұл шағымдар пайда болуы мүмкін немесе жағдайы нашарлағанда күшеюі мүмкін және мейірбике дер кезіңде аурудың ағымыныдағы өзгерістерді анықтап, бұл туралы дәрігерге хабарлау керек. Қан айналу ағзаларының ауруларына бірнеше симптомдар тән: ырғақтылығының бұзылуы, жүрек маңайының ауруы, демікпе, тұншығу, ісік, көгеру және т. Б. Дені сау адам қалыпты жағдайда өзінің жүрегінің соғысын сезбейтіні белгілі, бірақ жүрегі сау адамда шамадан тыс физикалық күш түсіргенде жүрегінің соғысын сезеді мысалы, тез жүгіргеннен кейін, қатты қобалжығанда, жиілеген жүрек соғысы мен қатар жүректің қатты соққаның сезеді. Ең соңында дене қызуы жоғары болғанда жүрек соғысын сезуге болады. Жүрек ақаулары бар науқаста, тыныш тұрған кезде де, аздаған физикалық күш түскенде де жүрек соғысы пайда болады. Аздаған қобалжуда, тамақ ішкенде де жүрек соғуы пайда болуына әкеледі. Жүрек ауруларында жүректің соғуының пайда болу себептері – жүректің жиырылу қызметінің төмендеуі яғни жүректің бір жиырылуында қолқаға қалыптағы айдайтын қан мөлшерінен аз айдауы. Қан айналу ағзаларымен тіндерге көмектесу үшін жүрек жиі жиырылуы керек, яғни жүрек соғысы өзінің компенсаторлы механизм болып табылады. Бірақ жүрекке мұндай тәртіпте жұмыс істеу жағымсыз, өйткені жүрек соққанда жүректің босасу фазасы (уақыты) қысқарады. Бұл кезде жүректің бұлшық еттерінің жұмыс істеу қабілетін қалпына келтіруге бағытталған жүрек бұлшық еттерінде биохимиялық дәрістер жүреді. Жүрек соғысының жиілеуін тахикардия деп атайды.

Жүрек ырғақтылығының бұзылуы

Жүректің бір қалыпта соқпауы жүрек ырғақтылығының бұзылуы деп аталады. Ырғақтылық уақыт бойынша бір реттік немесе ұзақ уақытқа созылған болуы мүмкін. Жүректің ырғақтылығының бұзылуы жүректің жиі соғуымен – тахикардиямен байланысады, бірақта жүректің сирек ритмі кезінде де кездесуі мүмкін. Ырғақтылықтың бұзылуының әртүрлі түрлері болуы мүмкін: экстрасистолия – жүректің кезексіз жиырылуы, аритмия – жүрекшенің бір қалыпты жиырылуының бұзылуы әсерінен жүректің аритмиясы, сонымен қатар өткізгіш жүйесі қызметінің және жүрек бұлшық еттерінің әр түрлі бұзылыстары байқалады.

Жүрек маңайының ауырсынуы

Бұл симптом қан айналу ағзаларының сырқаттарында жиі кездеседі, бірақ әртүрлі болады. Кейбір ауруларда (жүрек ишемиялық ауруында) бұл симптом негізгі белгі болып табылады, ал басқа ауруларда ең шешуші орын алады. Жүрек ишемия ауруларында ауырсыну аса маңызды. Мұндай аурудың себептері жүрек бұлшық еттерінің қан мен қамтамасыз ету жетіспеушілігі дамуына байланысты. Ишемиядан пайда болған аурулар былай сипатталады: қысып ауырады, қысқа уақыт (3 – 5 минутқа дейін) ауырады, ұстама түрінде пайда болады. Жиі физикалық күш түскен кезде білінеді. Ауру көбінесе қозғалысты тоқтатқаннан кейін және нитроглицерин қабылдағаннан кейін басылады. Мұндай ұстама түрінде ауыратын сырқат жүрек қыспасы (стенокардия) деп аталады. Осындай ауру түнде ұйықтап жатқанда да пайда болуы мүмкін. Негізінде науқас ұйқыдан оянғаннан кейін отырады, сол кезде ауру біртіндеп тарайды. Бұл ұстаманы тыныштықтағы стенокардия деп атайды. Қарастырылған аурудың ұстамалары кейбір жүрек ақауларында да кездесуі мүмкін. Басқа ауруларда ауырсынудың белгілі бір сипаттамасы жоқ. Негізінде олар сыздап ауырады, олардың ұзақтығы әртүрлі (бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін), белгілі бір дәрілік заттарды қабылдағаннан ауырсыну басылмайды. Мұндай ауырсыну өте көптеген жүрек сырқаттарында кездеседі: жүрек ақаулары, миокардит, перикардит, артериалдық қысым көтерілнгенде және т. б. Жүрек – тамыр жүйесі қатысы жоқ сырқаттарда да жүрек маңайының ауырсынуы пайда болуы мүмкін. Міне осылай жүрек маңының ауырсынуы сол жақ өкпе қабынуында, омыртқа жотасының, мойын кеуде бөлігінің остеохондрозында, асқазан ауруларында, қабырға және қабырға шеміршегі, қабырға аралық невралгияда, миозит және т. б. Ауруларда кездесуі мүмкін.

Демікпе

Жүрек ауруларында жиі кездесетін белгі – демікпе. Демікпенің себебі – жүректің жиырылу қызметінің төмендеуі және сол себептен кіші қан айналым шеңберінің тамырларында қан тұрып қалуы. Яғни, демікпе жүрек жетіспеушілігінің алғашқы белгілерінің бірі болып табылады. Жүрек бұлшық еттері аздап әлсірегеннің өзінде тек қана физикалық күш түскенде, баспалдақпен көтерілгенде, кез келген қозғалыстықтан демікпе пайда болады. Ауыр жағдайда демікпе тіпті төсекте жатқан науқаста да байқалады. Жүрек бұлшық еттерінің кенеттен әлсіреуі жүрек демікпесі деп аталатын тұншығу ұстамасы түріндегі кенеттен пайда болатын демікпені шақыруы мүмкін. Егер тұншығу ұстамасының уақытында әртүрлі емдік шараралар көмегімен тоқтатпаса, онда өкпе ісігі дамуы мүмкін: тұншығуға жөтел қосылады, жөтелгенде қызғылт түсті көпіршікті қақырық бөлінеді. Бұл ұстамалар өте қауіпті, өйткені мұндай ұстама кезіңде науқастар өліп кетуі мүмкін.

Ісіктер

Бұл жүрек жетіспеушілігіне тән белгі. Дәлірек айтқанда – оң жақ қарыншаның шамасыздығы. Оң жақ қарыншаның жиырылуы қызметі төмендеуі, оның қуысында қанның тұрып қалуына және қан қысымының көтерілуіне әкеліп соғады. Біртіндеп барлық жүйеде қан тұрып қалады. Қанның тұрып қалу нәтижесінде оның сұйық бөлігі тамыр қабырғалары арқылы қоршаған тіндерге ағып шығып, ісіктер пайда болады. Жүрек шамасыздығындағы ісіктердің өзіне тән бірнеше белгілері бар: аяқта пайда болады (өкпе, сан яғни жүректен алыс жерлерде). Егер төсек тартып жатқан болса, онда ісіктер алғашқы рет сегізкөз бен белде пайда болады. Жүректің жұмысының әрі қарай әлсіреуінде сұйықтық қуыстарда (өкпеқапта - гидроторакс, іш қуысында – асцит) жиналады. Шетті ісіктер пайда болғанға дейін қанның тұрып қалуы бауырда дамиды, ол ісініп, көлемі ұлғаяды да ауырсыну сезімі пайда болуына әсер етеді, содан кейін оң жақ қабырға астында аурысыну пайда болады.

Көгеру (цианоз)

Еріннің, мұрын ұшының, аяқ пен қолдың саусақтарының көкшіл түсті болуы цианоз деп аталады. Әдетте цианоз ісіктен бұрын пайда болады және жүрек шамасыздығына тән. Көкшіл түске боялу құрамында көп мөлшерде тотықсызданған гемоглобині бар қанның тері саңылаулары арқылы шығуы деп түсіндіріледі. Қалыпты жағдайға қарағанда тіндер гемоглобиннің оттегіні көп мөлшерде даму себебіне тотықсызданған гемоглобин көбейеді, бұл дәріске жүректің жиырылу қызметінің төмендеуі әсерінен капиллярлардағы қан ағымының азаюы да әсер етеді. Жүрек шамасыздығында цианоз жергілікті түрде байқалады.

Бақылау сұрақтары

1. Жүрек – қан тамыр жүйесінің атқаратын қызметінің басты маңыздылық ерекшелігі.

2. Аталған тақырыпта кездесетін негізгі клиникалық белгілеріне қысқаша сипаттама беріңіз.

3. Артериялдық қан қысымының қандай түрлері бар?

4. Жүрек – қан тамыр жүйесінің ауруларында қандай зертханалық және құрал – жабдық аппарат тексеріс түрлерін қолданады?

Ревматизм

Ревматизм – жұқпалы – аллергиялық ауру. «Реумус» деген сөз –«жайылу», «ағылу» деген сөз. Ағзалардың бәрі дәнекер тінінен құралады. Дәнекер тініне коллаген талшықтары кіреді. Ревматизмде дәнекер тіні зақымданады: жүрек, тамырлар, буындар, көз, жүйке жүйесі, тері және т. б. Негізінде ревматизм мен көбінесе жастар ауырады. 1835 жылы Буйо және Сокольский ревматизмде буындардан басқа тамырлар және жүректе зақымданады деп жазып шықты. Ғалымдар Нестеров, Стражеско, Насонова, Кончаловский ревматизмнің зерттеуінде көп жұмыс істеді. Ревматизм 7 – 15 жас арасында жиі кездеседі, содан соң қайталанып отырады, мүгедектікке әкеп соғуы мүмкін.

Этиологиясы: Қоздырғышы – «А» тобынан B-гемолитикалық стрептококк болып табылады. 60 – 80% -те баспа, фарингит, скарлатина, қан құрт аурулары әкеліп соғады. Бірақ стрептококтың ғана әсері аз. Бұл адамның қорғаныш қызметінің төмендеуіне де байланысты (иммундық жүйенің әлсіздігі). Маңызды рольді тұқым қуалаушылық да атқарады.

Әсер ететін мәнбірлер: суық тию, ағзадағы жұқпа ошақтары қауіпті болады. ІІ- А, ІІІ – Б топ қандары бар адамдар жиі ауырады. (генде алтыншы хромосомның антиген сәйкестігіне байланысты).

Патогенезі: денеге түскен стрептококк қанмен бірге бүкіл денеге жайылады. Бұлшық етке еніп, оны зақымдайды. Зақымданған торшалар денеден бөлініп қанға шығады. Олар аутоантигендер болып саналады. Бұларға қарсы аутоантиденелар шығады. Антидене антигенмен байланысып кешен құрады. Осы кешендер тамырлардың қабырғаларына жабысып оларды зақымдайды, сөйтіп қабыну дәрісі басталады. Бұл дәріс бара – бара ұлғая береді, сөйтіп аутоагрессия басталып тоқтамайды.

Патоморфологиялық өзгерістері: 1904 жылы ревматикалық гранулемдерді Ашов ғалымы жазып шықты. 1924 жылы Талалаев ревматизм 3 кезеңнен өтеді деп тереңірек зерттеді.

І – кезең – эксудативтік. Ісіну, қабыну кезеңі, 2 – 3 аптаға созылады. Ет талшықтары ісініп жуандайды.

ІІ – кезең – пролиферативтік. Фибрин талшықтары пайда болады. Қандағы фибриндер коллаген талшықтарына жабысып, оны ыдыратады.

ІІІ – кезең – склеротикалық. Гранулемдер ұзыңдап, өзгеріп, қатая бастайды. Сөйтіп склерозға әкеліп соғады, яғни қабыну болған жерде пайда болып бітеді.

Жіктемесі (А.И.Нестеров, 1964 ж). Дамуына байланысты белсенді кезеңі, белсенді емес кезеңі болады. Белсенді кезеңі үш түрмен өтеді:

· Алғашқы қабыну ғана байқалады.

· Жүрек зақымданып, жүрек ақаулары пайда болады.

· Жүректе өзгеріс болмауы мүмкін, бірақ басқа жүйелер зақымданады.

Белсенді кезеңі үш дәрежеде байқалады:

І – дәреже, минималдық. Клиникалық белгілер өте аз байқалады, тіндерге қабыну дәрісінің эксудативтік компоненттері жоқ.

ІІ – дәреже, орташа. Ревматизм белгілері орнынды. Қызба өте жоғары емес. Зақымданған ағзаларда қабыну дәрісінің эксудативті компоненті анық емес. Ревматизмнің белсенділік көрсеткіштері орташа.

ІІІ – дәреже, максималдық. Ревматизмнің бүкіл белгілері анық білінеді (клиникалық, зертханалық)

Ревматизм ағымына қарай келесі түрлерге бөлінеді:

Жедел түрі – 3 айға дейін созылады.

1. Жеделдеп өтетін түрі – 6 айға дейін созылады.

2. Созылмалы түрі – 6 айдан асып, қалыпты өтеді.

3. Үздіксіз қайталанып отыратын түрі (сырқаттың белгілері үстін-үстін қозып отырады)

4. Латенттік (жасырын) түрі. Сырқаттың белгілері білінбей қиындықпен сезіледі.

Зақымдануына байланысты ревматизм келесі клиникалық түрлерге бөлінеді: жүрек түрі; буын түрі; висцералдық түрі (іш ағзаларының зақымдануы); тері түрі (түйінді эритема); орталық жүйке жүйесінің зақымдануы (кіші хорея).

Ревматизмде осы айтылған ағзалардың бәрі зақымдалынады, бірақ олардың ішінде бір мүшенің ерекше зақымдалынғаны айқын білінеді. Сырқаттың ұзақтығы түріне байланысты. Ағымы 6 айдан 1 жылға дейін созылуы мүмкін.

Клиникалық бейнесі. Баспадан кейін (немесе басқа жұқпа аурудан соң) екі үш апта өтіп ревматизм дамиды. Уыттану белгілері білінеді: пациенттің жағдайы нашарлайды, дене қызуы көтеріледі, басы ауырады, әлсізденеді, шаршағыш келеді, жұмысқа деген қабілеті төмендейді. Бірнеше уақыттан соң жүрек маңайы шаншып ауырады.

Жүректің зақымдануы. 96 – 100% жүрек бұлшық еті зақымданады. Зақымдану екі түрде байқалады: ошақты және диффуздық түрде. Жүрек соғуы жиілейді, жүректің көлемі сол жаққа ұлғаяды (перкуссияда). Аускультацияда: бірінші дыбыс бәсең естіледі, нәзік систолдық шу байқалады. Екінші дыбыс акцент білдіреді (күшейеді). Пациенттің сырқаттануы жүректің зақымдануына байланысты. Ревматизмде жүректің ішкі қабаты қабынса оны эндокардит деп атайды. Бұнда жүректің қақпақшалары қисайып, тартылып қалады. Сөйтіп, жүрек ақауларына әкеп соғуы мүмкін. Жүректің ортаңғы ет қабаты қабынса оны миокардит деп атайды. Миокардтың зақымдалуы жүрек шекараларының кеңеюімен, жүрек дыбыстарының әлсіреуімен, жүрек ұшында систолдық шудың пайда болуымен сипатталынады. Жүрек жұмысының ырғақтылығы жиі бұзылады. Ал егер сыртқы қабаты қабынса, оны перикардит деп атайды. Бұнда перикардтың екі қабатының арасына сары су жиналып, жүректі қысып тастайды. Егер эндокардпен миокард қабынса, оны ревмокардит деп атайды. Егер жүректің бірдей үш қабаты қабынса, оны панкардит деп атайды («пан» - бүкіл деген сөз). Ревматикалық перикардит жедел түрде өтеді: 2 – 7 күн. Оның екі түрі бар: құрғақ және эксудаттық. Құрғақ түрінде: жүрек маңайы шаншып қатты аурады, ауырсыну сол иығына, сол қолға әсер етеді. Пациент ентігеді, жүрек соғуы жиілейді. Аускультацияда перикардтың үлкейген дыбысы естіледі (қар сықырлағандай дыбыс). Құрғақ перикардит екі – үш аптадан кейін басылады немесе эксудаттық түріне ауысады. Эксудаттық перикардит біртіндеп дамиды. Жүрек тұсы шаншып, қысып ауырады. Дене қызуы көтеріледі. Пациентте ентігу, құсу білінеді. Қарағанда: беті ісініп тұрады, көгеру пайда болады. Мойын көк тамырлары қан мен толып, ісініп кетеді. Жүрек соғуы әлсізденеді, жүрек баяу жұмыс істейді. Жүрек көлемі ұлғаяды. Аускультацияда сары су жиналғанынан жүрек дыбысы жөнді естілмейді. Тамыр соғуы жиі, әлсіз. Қан қысымы төмен. ЭКГ – ның вольтажы төмендейді.

Ревматикалық полиартрит. Буындар ісінеді, қызарады, қозғалуы қиындайды. Ревматизмде буын қабыну дәрісінің ерекшеліктері: көбінесе қос буындар зақымдалынады (екі иық, екі шынтақ, екі тізе); ірі және орташа буындар зақымдалынады; буынның ауырғаны ауыспалы түрде білінеді; соңыңда буындағы дәріс ізсіз тарқалып кетеді.

Ревмоваскулит деп тамырлардың қабынуы аталады. Әсіресе бас тамырлары қабынады. Сол себептен мидың қөректік дәрісі бұзылады. Пациенттің басы қатты ауырады. Қарағанда: цианоз білінеді. Науқастың мұрыны, еріні, саусақтары көгереді. Дем алуы 20 – 25 рет минутына. Тамыр соғуы минутына 100 – 120 рет. Қан қысымы сәл төмендейді.

тері ревматизмі. Жалпы уыттану белгілерімен бірге тері үстінде түйінді бөртпе, эритемалар пайда болады; кейде дөңгелек тәрізді, содан кейін басылады. Көбінесе буынның үстінде пайда болады (тізе, шынтақ). Басқанда ауырады. Түйіншіктер терінің үстінде де астында да болуы мүмкін.

Ревматикалық хорея. 1 – 2 аптадан кейін жүйке жүесінің ревматизмі (ревматикалық хорея) клиникалық белгілерімен сипатталады. Ревматизмнің бұл түрі жиі балаларда және жас өспірімдерде байқалады, әсіресе қыз балаларда. Негізгі белгісі – жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуы. Баланың психикалық жағдайы күрт өзгереді, көңіл-күйі төмендейді, бұлшық еті әлсізденеді, қозады, агрессия байқалады.

Ревматизмнің дерт анықтамасы. 1940 жылы А. А. Кисель ревматизмнің 5 нақты белгілерін көрсеткен:

1. Кардит

2. Полиартрит

3. Хорея

4. Тері астындағы эритема

5. Ревматикалық анамнезі және қосымша белгілерінде айтып шыққан: дене қызуы, терінің бозаруы, мұрыннан қан кету, адинамия.

1960 жылы Нестеров “кардит” мағынасын толтырды: жүрек маңайының ауырсынуы, жүрек жұмысының ырғақтылығының бұзылуы, шудың естілуі, жүрек дыбысының төмендеуі. Ревматизмде жалпы қан анализінде лейкоцитоз, ЭТЖ артады. Биохимия қан анализінде гаммаглобулиндердің мөлшері көбейеді, ақуыз мөлшері азаяды (альбуминдер 30 – 40% дейін азаяды), ревмосынамалар жағымды болады (Дар – Мален қалыпты жағдайда болмау керек). Сиал қышқылдары да көбейеді. Кеуде қуысының рентген суретінде жүректің сол жақ көлемінің үлкейгені білінеді. Ревматизмнің асқынулары. Жиі кездесетін асқынуларға жүрек ақаулары, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі жатады.

Нақтылы диагнозын қойғанда келесі сырқаттармен ажырату керек:

· ревматикалық емес миокардит

· тонзилло – кардиалдық синдром

· реактивтік артрит

· ревматоидтық артрит

· созылмалы жұқпа эндокардит

· тиреотоксикоз

· жүрек неврозы

Ревматизмнің емі. Ауруханада 1-1,5 ай емделеді. Тыныштықты сақтау тиіс. Ауырған мүшелерге тыныштық берген жөн, осы мақсатпен 5 – 6 апта науқас төсек тәртібін сақтау керек. 10 емдәм, көмірсулардың мөлшерін 25 граммға дейін азайтады. Ал ақуыздың мөлшерін көбейтеді: сүзбе, жұмыртқа беру жөн. Этиологиялық ем қолданады: 2 аптадай пенициллин 500000 БІ бұлшық етке 4-6 рет егеді. 2 апта өткен соң пациентке бициллин – 3, немесе бициллин – 5 егіледі. Патогенетикалық ем жүргізіледі: аспирин 2 – 3 ай; салициламид 1 – 3 ай; вольтарен 1 – 3 ай; индометацин 1-3 ай; бруфен 0,2 мөлшерде ұзақ уақыт. Ауыр жағдайларда гормон препараттарын қолданады: преднизалон 20 – 40 мг тәулігіне. Әр 5-7 күнде оны жарты таблеткадан азайтып отыру керек. Сонымен бірге келесі гормон препараттарын қолдануға болады: полькортолон, метипред, дексаметазон, метилпреднизалон. Антигистаминдер қолданылады: 2-3 апта супрастин, тавегил, пипольфен, димедрол және т.б. Сонымен қатар қабынуды басу мақсатымен иммунодепрессивтік ем жүргізген жөн, 6 – меркатопурин, лейкеран, делагил 0,25 мг (қанды тексеріп отыру керек). Симптомдық ем қолданады: жылы емшаралар (дене қызуы басылған соң), жүрек гликозидтері, аритмияға қарсы ем т.б.

Аурудың алдын алуы. Науқастарды диспансерлік нұсқауы бойынша ревматолог бақылайды. Аурудың ағымына байланысты жылына 1-2 рет қарап отырады. Қажет болған жағдайда басқа маманды дәрігерлер тексереді: кардиолог, отолариноголог, стоматолог. Қаралған сайын қан, зәр анализдері тексеріледі, ЭКГ, ЭХО-КС жүргізіледі.

Алдын алу шаралардың екі түрі бар:

1. Біріншілік - әсер ететін ауруларды уақытында емдеу, санация жүргізу. Баспа, отит, фронтит, гайморитпен ауырған пациенттер диспансерлік бақылауға тіркеліп, инструкция бойынша қаралады. Сонымен бірге ағзаның физикалық белсенділігін көтеру, дене шынықтыру, салауатты өмір салтын бағыттау маңызды роль атқарады.

2. Екіншілік алдын-алу – ол көктемде және күзде ревматизммен ауыратын пациенттерге 6 аптаның ішінде бициллин -3, 600 000 ХБ бұлшық етке аптасына 1 рет салып отырады, немесе бициллин - 5, 1 500 000 ХБ айына 1 рет бұлшық етке 5 жыл бойы салады. Бақылау қағазына тексеріс нәтижелері, алынған емі көрсетіледі.

Аурудың болжамы. Алғашқы кезде уақытында дұрыс емделсе, жазылып шығады немесе мүгедектікке әкеп соғуы мүмкін.

Бақылау сұрақтары

1. Ревматизм сырқатына жалпы түсініктеме беріңіз.

2. “Жұқпа – аллергия” терминің қалай түсінесіз.

3. Ревматизмнің қоздырғышы және әкеліп соқтыратын мәнбірлері сырқаттың дамуына қалай әсер етеді?

4. Ревматизмнің жіктелуін айтып шығыңыз.

5. Ревматизмде буын зақымдануының негізгі ерекшеліктері.

6. Ауруға нақты дерт анықтамасын өткізу үшін қандай зертханалық тексеріс түрін қолданады?

7. Ревматизм сырқатының негізгі емдік қағидасы.

8. Ревматизмде өткізілетін алғашқы және екіншілік алдын алуды қалай түсінуге болады?

Миокардит

Миокардит – жүрек бұлшық етінің жұқпа аллергиялық не болмаса токсико – аллергиялық себептерден туындайтын қабыну ауруы.

Этиологиясы. Вирусты, бактериялы жұқпа мен іріңді – септикалық аурулармен байланысты жұқпа миокардиттер тобын ажыратады. Бұл топтың миокардиттері күл, жәншау, іш сүзегі, туберкулез аурулары кезіңде пайда болуы мүмкін. Спирохетозды, паразитарлы және саңырауқұлақты миокардиттер болуы мүмкін. Соңғы жылдары әсіресе жиілеп кеткені вирусты миокардиттер болып отыр, ал оларды қоздырғыштар негізінен тұмаудың, ұшпа шешектің, полимиелиттің вирустары болуы мүмкін. Аллергиялық миокардиттің себебі антиген – антидене кешені пайда болатын иммунды - аллергиялық дәрістер, ал олар жұқпа аллергиялық, дәрілік, қанның сары суынан, тағамнан, күйіктен, мүше алмастырғанда т.б. себептерден болатын миокардиттерде байқалады.

Тиреотоксикозда, уремияда, алкоголь ішімдігіне салынғанда байқалатан миокардиттер токсико - аллергиялық миокардиттер тобын құрайды. Миокардтың зақымдануы ошақты, не болмаса диффузды болады да, миокардиттің клиникалық көрінісін айқындайды. Бір жағдайларда миокардтағы өзгерістер негізінен бұлшық ет торшаларында шоғырланса, басқа жағдайларда аралық дәнекер тіндерде болады. Миокардиттен кейін тыртық тін пайда болып, миокардиттің кардиосклерозбен аяқталуы мүмкін. Дәріс жүректің барлық бөлшектеріне тарап, жүрек қуыстарында, әсіресе сол жақ қарыншада, тромбтардың пайда болуы тән болады.

Клиникалық бейнесі. Миокардиттің белгілері оның этиологиясы, дәрістің көлемі мен тереңдігіне байланысты. Оның білінулері жүрек әлсіздігі белгілерінің болмауынан қан айналысы жеткіліксіздігінің ауыр түрінің клиникалық көріністерінің күрделі ырғақ бұзылуына дейін өзгеруі мүмкін. Науқас жалпы әлсіздікке, дене ыстығының шамалы көтерілуіне, шаршағыштыққа, қимылға сәйкессіз, кейде түнде пайда болатын ентікпеге, жүрек тұсында түсініксіз ауырсынуды сезіну, кейде жүрек қыспасы сияқты ауырғандыққа, ырғақтың бұзылуына шағымданады. Кейбір жағдайларда миокардитті миокард инфарктісімен ажыратуға мәжбүр етеді. Сыртқы байқауда жүрек әлсіздігі белгілерін табуға болады: көгеру, бел мен аяқтардағы ісік, бозару мен көгерудің қабаттасуы. Ауыр жағдайларда тамыр соғысы әлсіз, жиілеген, ошақты миокардиттерде өзгеріссіз. Қан қысымы, әсіресе систолдық, төмендеуі мүмкін. Ескеретін жай, кейбір жағдайларда миокардиттің клиникалық көріністері негізгі патологиялық дәріспен бүркемеленіп қалуы мүмкін. Қанды тексергенде лейкоциттердің шамалы көбеюі, эозинофильдердің көбеюі, ЭТЖ жоғарлауы байқалады. Қандағы ақуыз фракцияларының өзгерісі, дифениламинді байқаудың көрсеткіштері, С – реактивті протеиннің сапасы үнемі айқын болмайды және олардың әжептәуір өзгерісі көбінесе ауыр диффузды миокардиттерде байқалады. Көпшілік жағдайларда ферменттердің көбеюі болмайды. Ошақты миокардитте рентгендік тексеріс егер жүрек әлсіздігі болмаса, жүректің елеулі өзгерістерін көрсетпеуі мүмкін. Қайталап бақылау, әсіресе рентген мен электрокимография көмегімен айқын анықталатын сол жақ қарыншаның, оның пропульсивті қабілетінің азаюын байқауға мүмкіндік береді. Миокардиттің ауыр түрінде жүрек бір келкі ұлғайып, доғалары тегістеледі, жиырылу қабілеті төмендейді.

Жедел ағымында кенеттен үдемелі жүрек әлсіздігінің жылдам дамитын белгілері пайда болады. Тексеріс кезіңде ентігу мен қоса көгеру, жүрек соғысының жиілеуі, өкпеде тоқырау белгілері, бауыр үлкеюі байқалады. Дене қызуы жоғарлап 38 – 39 ⁰С жетуі мүмкін. Қанда солға жылжыған нейтрофильді лейкоциттердің көбеюі байқалады.

Бүйрек, өкпе, көкбауыр тамырларының тромбоэмболиялары жиі байқалады. Тромбоэмболиялық белгілер алдыңғы қатарға шығып, дертті дұрыс анықтауды қиындатады. Жүрек көлемі барлық жаққа ұлғайып, үндері әлсірейді, жиі шоқырықты ырғақ, жүрек жиырылу шуылы естіледі. Қан қысымы төмендейді. Рентгенде жүрек көлемінің едәуір ұлғаюы, соғу толқының әлсіреуі байқалады. Эхокардиографияда миокард гипертрофиясынан гөрі жүрек қуыстарының кеңеюі жиі анықталады. Миокардиттің жедел ағымды түрінде болжамы ылғида қауіпті, өлім жиі болады.

Емі. Миокардиттың емі кешенді болып табылады. Негізінде қабынуға қарсы антибиотиктер, салицилаттар тобының дәрі-дәрмектерімен қолданады. Сонымен қатар иммунитеттің тежелуіне хинолин дәрілерін қолданады (делагил, плаквенил). Жүрек бұлшық етінің зат алмасу дәрісін жақсартатын дәрілерді пайдаланады (кокарбоксилаза, АТФ, рибоксин т.б.) Жүрек жеткіліксіздігінде арнаулы түрде ем жүргізіледі: жүрек гликозидтерін калий препараттарымен қосып тағайындайды. Өткір миокардитте науқас қатаң төсек тәртібін сақтап, ауруханаға жатқызады. Науқастың тамағы құнарлы, әсіресе құрамында С витамині тағамдарды қолдану және тағамда ас тұзын шектеу маңызды болып табылады. Аллергиялық миокардитте белгілі бір мақсат ретінде (сенсибилизацияға қарсы) глюкокортикоидтарды тағайындайды. Жүрек тамыр жеткіліксіздігінде ем жалпы қағидалармен өткізіледі. Сонымен қатар симптомға қарсы ем жүргізіледі.

Болжамы. Уақытында дұрыс емделген жағдайларда көбінесе жағымды болып келеді. Сырқаттың белгілері толық жойылады. Науқасты емдеген соң, жұмысқа деген қабілеті қайтадан қалпына келеді.

Алдын алу. Мұнда баспа, құлақ, мұрын жұқпалы ауруларды уақытында емдеп, ошақты жұқпада санация жүргізіліп отырған дұрыс. Шынығумен айналысқан өте тиімді болып табылады.

Бақылау сұрақтары

1. Миокардит сырқатының негізгі беретін мағынасын қалай түсінесіз?

2. Миокардитке әкеліп соқтыратын себептерді атаңыз.

3. Миокардиттің клиникалық бейнесі қандай көрініспен сипатталады.

4. Миокардитте жүректің жұмысы қалай бұзылады?

5. Аталған сырқаттың зертханалық тексерісінде қандай өзгерістерді байқауға болады?

6. ЭКГ-да қандай өзгерістер анықталынады?

7. Сырқаттағы төсек тәртібін айтып шығыңыз.

Жүрек ақаулары

Жүре пайда болған жүрек ақаулары

Митралды қақпақтың шамасыздығы

Жүрек ақаулары деп жүрек қақпақшалар аппаратының органикалық өзгерістерге ұшырауын айтады. Жүрек ақаулары екі үлкен топқа бөлінеді: туа біткен және жүре пайда болған.

Жүре пайда болған жүрек ақауларының ішінде ең жиі кездесетін түрі - митральды қақпақтың шамасыздығы.

Бұл жүрек ақауы митралды қақпақтың систола кезіңде толық жабылмауымен сипатталады.

Этиологиясы. Митралды қақпақтың шамасыздығы органикалық немесе функционалдық себептерден пайда болады. Олар: а) қақпақшалар жармасының органикалық зақымдалуы кезіңде (атеросклероз, ревматизм және басқалары); б) атриовентрикулярлы тесіктің жабылу механизміне қатысатын бұлшық ет аппаратының кординациялық функциясының бұзылу нәтижесінде; в) сол жақ қарыншаның, атриовентрикулярлы тесіктің айналымы бұлшық еті мен фиброзды сақинаның шамадан тыс кеңеюі кезіңде.

Дата добавления: 2015-11-25 | Просмотры: 3439 | Нарушение авторских прав