АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Минералды заттар. 21 страница

Оңтайлы қимыл режимін, б алалардың жасына байланысты қимыл қажеттілігін және функционалдық мүмкіншіліктерін ескеріп, қамтамасыз ету дене шынықтыру тәрбиесінің негізгі принциптерінің бірі болып табылады. Дене шынықтыру тәрбиесінің ұйымдастырылуы негізделетін басқа принциптерге: жүктемені біртіндеп өсіру, кешенді және жүйелі түрде үзіліссіз жүргізілуі, дене шынықтыру тәрбиесінің түрлері мен әдістерін дифференциалды түрде қолдану, сабақ жүретін ортада қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету жатады.

Жүктемелердің көлемі мен қарқындылығын біртіндеп өсіру, бейімделу реакцияларының дер кезінде дамуына және ағзаның жаттығу дәрежесінің өсуіне мүмкіндік жасай отырып, оның зорлануына жол бермейді. Жүйелі түрде үзіліссіз жүргізілуі дене жүктемесіне ағзада берік шартты рефлекстерінің қалыптасуы үшін міндетті түрде қажетті шарт болып табылады. Дене шынықтыру тәрбиесімен айналысуды тоқтатқан кезде қалыптасқан рефлекстер және дене шынықтыру тәрбиесінің эффектісі тез жойылады. Дене шынықтыру тәрбиесінің әр түрлі әдістерін кешенді қолдану ағзаның әр түрлі физикалық қасиеттерін дамытуға мүмкіндік береді, сондықтан сауықтыру әсері айқынырақ болады. Дене шынықтыру тәрбиесін жүргізу кезінде жасына, жынысына, денсаулық жағдайына және ағзаның функционалдық мүмкіншілігіне байланысты дене шынықтыру тәрбиесінің түрлері мен әдістерін қолдану міндетті түрде дифференциалды болу керек. Ағзаның жағдайына және оның мүмкіншіліктеріне сай келмейтін дене шынықтыру тәрбиесінің әдістері мен түрлерін қолдану және сай келмейтін жүктеме дәрежесі, бір жағынан, шамадан тыс зорлануға әкеле отырып, ағзаға жаттықтыратын эффект бермеуі, тіпті әр түрлі аурулар дамуынының себебі де болуы мүмкін. Басқа жағдайларда, тым аз жүктемені қолданғанда, дене еңбегі жүктемелерінің әсері болмайды.

Дене шынықтыру тәрбиесі сабақтары жүргізілетін бөлмелердегі қолайлы гигиеналық жағдайлар қажудың жылдам дамуына жол бермейді және дене жүктемелерінің тиімділігін арттырады. Белсенді қимыл әрекетіне қажетті оттегінің жеткілікті деңгейі, сондай–ақ, талапқа сай ауаның сапасы бөлменің өлшемдерімен, табиғи және жасанды желдетуді ұйымдастырумен қамтамасыз етіледі. Ауа температурасы 15–17°С деңгейінде ұсталып тұруы керек, себебі ол ағзадан жылу бөлінуі артуына ықпал етіп, белгілі бір дәрежеде, дене еңбегінің қарқындылығынан дамыған, жылу өндірілуі едәуір өсуінің есесін қайтарады. Техникалық талаптарға сай келетін, жеткілікті жарық деңгейі, спорттық құрал-жабдықтардың болуы, әр түрлі дағдыларды жылдам меңгеруге ғана емес, сонымен қатар, жарақаттанулар даму мүмкіншіліктерін де төмендетеді. Дене шынықтыру залдарын күн сайын ылғалды тазалауға және спорттық құрал–жабдықтар мен төсеніштерді жуып-сүртуге ерекше көңіл бөлінеді, соның арқасында ауадағы бактериялардың өсіп–өнуі төмендейді.

7.2 Мектепке дейінгі және жалпы білім беретін мекемелердегі дене шынықтыру тәрбиесін ұйымдастыру.

Дене шынықтыру тәрбиесі үшін қолданылатын әдістері мен құралдарының түрлері көп. Оларға дене жаттығулары, қимылды ойындар және көңіл көтеретін ойын–сауықтар, спорт ойындары, спортпен шұғылдану, табиғи қимылдар, уқалау, табиғи факторлар (күн, ауа және су) жатады. Осы әдістер мен құралдар қолданылатын түрлері де әр түрлі. Мысалы, дене жаттығулары таңертеңгі жаттығу, дене шынықтыру сабағы, сабақтардағы дене шынықтыру минуттары түрінде, ал табиғи қимылдар – серуендеу, экскурсия, еңбек жұмыстарын орындау түрінде жүргізілуі мүмкін.

Әр түрлі жастағы балалардың морфофункционалдық мүмкіншіліктері бірдей еместігінен, дене шынықтыру тәрбиесі түрлерінің және әдістерінің сипаты мен мазмұнында өзіндік ерекшеліктері бар. Сәби жасындағы балаларда уқалау, таза ауада болу, сумен жүргізілетін ем–шаралар және ойындар қолданылады. Мектеп алды кезеңіне дейінгі және мектепке дейінгі жаста таңертеңгі жаттығу, дене шынықтыру тәрбиесі және музыкаға тәрбиелеу сабақтары, қимылды ойындар және ойын-сауықтар, серуендеу, экскурсия, шынықтыру шаралары жүргізіледі.

Жалпы білім беретін мекемелеріндегі дене шынықтыру тәрбиесінің негізгі түрі дене шынықтыру сабағы болып табылады. Оқушылардың дене шынықтыру тәрбиесі үшін дене шынықтыру сабағынан басқа, мектептегі күн тәртібіндегі дене шынықтыру-сауықтыру шаралары, спорт секциялары мен үйірмелерінде сыныптан және мектептен тыс шұғылданулар, жаппай дене шынықтыру және спорттық шараларға қатысу, өз бетінше үйрену (қимылды ойындар, экскурсиялар, ата-аналарымен қыдыру) қолданылады.

Дене шынықтыру сабақтары аптасына, кем дегенде, 2 рет жүргізілуі тиіс. Оларды 3-4 - сабақтарда жүргізу тиімді болып табылады. Егер сабақтар оқу күнінің бірінші және төртінші сағаттарына қойылса, бірінші жағдайда, дене шынықтыру сабағынан кейінгі келесі сабақта оқу үрдісіндегі төселу кезеңі ұзарады, ал екінші жағдайда – алдыңғы сабақтардан пайда болған қажудың дене жүктемесінен күшеюі салдарынан, дене жүктемесінің жұмыс қабілеттілігіне қолайлы әсері төмендейді. Шаңғымен жүру дағдыларын меңгеру сабақтарынан басқа, дене шынықтыру сабақтарын қосарландырып өткізуге рұқсат етілмейді. Сабақ құрылымы кіріспе, негізгі және қорытынды бөліктерінен тұруы керек. Кіріспе бөлігінде (5-10 минут) алдағы дене жүктемесіне біртіндеп дайындау жүргізіледі. Реттік жаттығулар, жеңіл жүгірулер, жүрумен бірге тыныс алу жаттығуларын жасау орындалады. Негізгі бөлігіне 25-30 минут бөлінеді. Бұл бөлігнің басында әр түрлі бұлшық еттер тобын жұмысқа қатыстыратын, жалпы дамытатын гимнастикалық жаттығуларын жүргізеді. Одан кейін жаңа дағдыларға үйрету және міндетті түрде қимылды ойындар жүргізіледі. Қорытынды бөлігінде (3-5 минут) ағзаны біртіндеп бастапқы күйге келтіру қамтамасыз етіледі, ол үшін жүрумен бірге тыныс алу жаттығуларын жасау орындалады

Жаттықтыратын әсеріне қол жеткізу үшін дене жүктемесі жеткілікті (60-80%) болуы керек, ол сабақтың едәуір қимыл тығыздығымен (дене жүктемесіне бөлінген уақыттың меншікті үлесі) қамтамасыз етіледі. Дене жүктемесінің адекваттылығын бақылауды жиі жаттығуларды орындау кезінде тамыр соғуының жиілігі қалай өзгеретіндігі және оның бастапқы деңгейіне қайта келуі қаншалықты тез жүретіндігі бойынша жүргізеді. Дұрыс құрылған сабақта тамыр соғуының жиілігі сабақтың кіріспе бөлігінде - 25-30%-ға, сабақтың негізгі бөлігінде - 80-100%-ға өседі. Тамыр соғуының орташа жиілігі (сабақтың әр бөлігіндегі тамыр соғуының пульстің орташа өлшемі) минутына 160-180 болуы қажет. Бастапқы мөлшелеріне сабақ аяқталғаннан кейін 2-3 минуттан соң келуі керек.

Шынықтыру-сауықтыру шараларына оқу сабақтарына дейінгі гимнастика (10 минут), сабақ үстіндегі дене шынықтыру минуттары (2-3 минут), үлкен үзілістердегі қимылды ойындар мен дене шынықтыру жаттығулары, ұзартылған күн топтарындағы күнделікті денсаулық сағаты жатады. Бұл түрлері дене шынықтыру тәрбиесінің қосымша түрлеріне енгізіледі, бірақ дене шынықтыру сабағы сияқты мектептегі оқушылардың күн тәртібінде міндетті түрде болуы тиіс. Ұзақтығының аз болуына қармастан, олар мидың қызметін ынталандырады, оқушылардың эмоционалдық тонусын жоғарылатады, жұмысқа төселу үрдісін жақсартады, статикалық зорлануды және көздің қажуын басады, аяқтардағы іркілу құбылыстарын кетіреді.

Едәуір қимыл бөлігі сыныптан тыс және мектептен тыс спортпен шұғылдануда, спорттық ойын-сауықтар мен ойындарда жүзеге асырылады. Спорттық ойын-сауықтар (коньки және велосипед тебу, шаңғымен жүру, жүзу) және ойындар (волейбол, баскетбол, футбол, теннис және т.б.) міндетті түрде жүргізілмейді және спорттық шеберлікті жоғарылату мақсатын көздемейді. Ал, спорт болса, жүйелі түрдегі жаттығуды, жақсы нәтижелерге жетуді және жарыстарға қатысуды талап етеді.

Дене шынықтыру тәрбиесінің өте маңызды бөлімі шынықтыру болып табылады. Шынықтыру деп табиғи факторлардың - су, ауа, күннің көмегімен метеорологиялық және қоршаған ортаның басқа да факторларының әсеріне, ағзаның қарсы тұру қабілетін жоғарылатуға бағытталған шаралар кешенін айтады. Шынықтыру тек микроклиматтық факторлар әсеріне төзімділік жоғарылауымен сипатталатын,спецификалық әсерге ғана ие емес, сонымен бірге, басқа да қолайсыз факторлардың, соның ішінде, жұқпалы аурулар қоздырғыштарының әсеріне төзімділіктің жоғарылауымен білінетін, бейспецификалық әсерге де ие.

Шынықтырудың негізгі қағидалары дене шынықтыру тәрбиесінің қағидаларына ұқсас. Шынықтыру үшін жалпы және арнайы шынықтыратын шаралар қолданылады. Жалпы шараларға баланың күнделікті өмірінің құрам бөліктері болып табылатын шаралар, яғни, күнделікті серуендеу және таза ауада ұйықтау, бөлмеде қолайлы микроклимат жағдайларын жасау, рационалды киім қолдану, күн тәртібін сақтау жатады. Арнайы шаралар, шынықтыратын тітіркендіргіштер ретінде, ауа, су, күн ванналарын, сумен шынықтыруды, ультра күлгін сәулеленуге түсіруді қолданудан тұрады.

Ауа жылдың кез келген мерзімінде барлық балалар үшін оңай қол жеткізілетін және экстремалдылығы ең аз шынықтыратын құрал болып табылады. Ауа ванналарын 2 айлық балалардың өзіне жүргізе бастайды, басында жас нәрестені түймесіз арты ашық көйлекпен, кейіннен толығымен жалаңаштап шынықтырады. Мектеп алдыға дейінгі кезеңдегі және мектепке дейінгі балалар ауа ванналарын басында ішкөйлек, іш киім және жеңіл аяқ-киіммен, ал шыныға келе іш киіммен ғана және шынықтыру жағдайында мүмкіншілік болса, жалаң аяқ қабылдайды. Көктемгі-жазғы кезеңдерде ауа ванналарын тікелей күн сәулелерінен қорғалған учаскелерде, жауын-шашын күндері және қыста - верандаларда немесе фрамугалары ашық бөлмелерде қабылдайды. Ауа ванналарын балалар үшін ауаның қолайлы температурасында - 18-22°С бастау қажет. Кейін, одан да төмен температурада - 15-14°С-да жүргізуге болады.

Ауа ванналары гимнастикамен, қимылды ойындармен, бау-бақшада жұмыс істеумен бірге жүргізілуі тиіс, себебі қимыл кезінде бөлінетін жылу қатты тоңазудан және салқын тигеннен болатын аурулардан сақтайды. Ауа ванналарының бастапқы ұзақтығы кіші топтарда - 5 минуттан аспауы керек, орта топтарда - 10 минуттан, үлкен және дайындық топтарында - 15 минуттан артық болмауы керек. Содан кейін әрбір 3-4 күн сайын оны 2-3 минутқа ұзартып, максималды рұқсат етілген деңгейге жеткізеді: кіші топтарда - 30 минутқа дейін, орта топтарда - 60 минутқа дейін және үлкен топтарда - 1-2 сағатқа дейін.

Күн-ауа ванналарын таңертеңгі сағаттарда: орташа ендіктерде сағат 9-дан 11-ге дейін, оңтүстікте - көлеңке жердегі ауа температурасы 32°С жоғары емес және 20°С төмен емес кезде, сағат 8-ден 10-ға дейін жүргізіледі. Мектеп жасындағы балалар күн-ауа ванналарын жеке төсеніштерде немесе жатақтарда басын бүркеп қабылдайды. Мектепке дейінгі жастағы балалар мұндай ванналарды, күннінң тым қыздырып жіберуінен қорғану үшін, тыныш ойындарды ойнап жүріп қабылдағаны дұрыс. Күн ванналарын қабылдау ұзақтығы 3-5 минуттан біртіндеп, 30-40 минутқа дейін ұзартылады. Бала неғұрлым жас болса, соғұрлым күн сәулелерімен шынықтырудың бастапқы және ең үлкен ұзақтығы қысқа болуы керек.

Сумен шынықтыру шаралары ең күшті шынықтыратын әсерімен ерекшеленеді, себебі, судың жылу сыйымдылығы үлкен, ауаға қарағанда, жылдам және айқын салқындататын әсер береді. Сумен шынықтырудың әр түрлі түрлері қолданылады: ысқылау, бүкіл денеге немесе аяққа суды ақтарып құю, суаттарда суға түсу. Оларды жүргізу қағидалары ұқсас: алдымен температурасы бейтарап суды пайдаланады, содан кейін баланың жасына және жүргізілетін сумен шынығу түріне байланысты, әрбір 3-4 күн сайын, судың температурасын 1°С төмендетіп, белгілі деңгейге дейін жеткізеді. Мысалы, табанға су құю кезінде су температурасын мектеп алдыға дейінгі кезеңдегі балаларға - 20-18°С дейін, мектепке дейінгілерге - 17-14°С дейін, бүкіл денеге су ақтарып құю кезінде ерте жастағыларға - 29°С дейін, ал мектеп жасындағы балаларға - 18-16°С дейін төмендетеді. Шынықтырудың ең жақсы тәсілдерінің бірі табиғи суаттарда суға түсу болып саналады, себебі бұл кезде судың, ауның және күннің шынықтыратын әсерлері бірге үйлеседі. Әсіресе теңіз суына түсу өте пайдалы, бұл кезде балалар ағзасына температурасы ғана емес, сонымен бірге, химиялық құрамы да әсер етеді. Кез келген сумен шынықтыру шараларынан кейін баланың денесін құрғатып, терісі аздап қызарғанға дейін сүртеді, ол тамырлардың жаттығуына ықпал етеді.

Дене шынықтыру тәрбиесіне және шынығуға бақылауды балалар мекемелерінің дәрігері мен медбикесі жүргізеді. Медициналық тексерулердің нәтижелері бойынша, оқу жылының басында, дәрігер оқушыларды дене шынықтыру тәрбиесінің үш тобына бөледі: негізгі, дайындық және арнайы. Негізгі топқа денсаулық жағдайында ауытқулары жоқ және аздаған морфофункционалдық ауытқулары бар, бірақ дене шынықтыру дайындығы жеткілікті балалар жатады (1- және ішінара 2- денсаулық топтарының балалары). Олар шектеусіз, оқу бағдарламасына сәйкес шұғылданады, жарыстарға қатысады, бақылау нормативтерін тапсырады, спорт секцияларына, туристік сапарларға, экскурсияларға қатынасады. Дайындық тобына денсаулық жағдайында аздаған ақаулары бар балалар (дене дамуының артта қалуымен, компенсация сатысындағы жүрек ақаулары бар, реконвалесценттер және т.б.), сондай-ақ, денсаулық жағдайында ауытқулары жоқ, бірақ дене шынықтыру дайындығы жеткіліксіз (2-, ішінара 1- денсаулық топтарының балалары) балалар жатады. Бұл топтағы балаларға сабақ негізгі топпен бірге жүргізіледі, бірақ бұлшық етке түсетін жүктемелер шектеледі, күш жұмсауды қажет ететін жаттығулар біртіндеп меңгеріледі, жаттығулардың қайталануы азаяды, қатты жүгіруге тыйым салынады. Спорттық ойын-сауықтар, экскурсиялар, сапарлар рұқсат етіледі. Шынықтыруды су мен ауа температурасын төмендетпей жүргізеді.

Үшінші, арнайы топқа, денсаулық жағдайында уақытша немесе тұрақты ауытқулары бар, бірақ оқу үрдісіне жіберілетін балалар жатады (3-, ішінара 4- денсаулық тобының балалары). Мұндай балаларға дене шынықтыру тәрбиесін сақтықпен, арнайы бағдарлама бойынша, баланың жағдайын ескеріп, үнемі бақылау үстінде жүргізеді. Сумен шынықтыру жүргізілмейді, серуендеуге, орташа қимылды ойындарға, жеке өзі дене шынықтыру жаттығуларымен айналысуына рұқсат етіледі. Емдік дене шынықтыру жүргізіледі. Бұл топқа қозу аралық кезеңдегі ревматизммен ауратын, субкомпенсация сатысындағы жүрек ақаулары бар, дене дамуы едәуір артта қалған, жоғары деңгейде алыстан көрмеушілік, полиомиелитпен аурғаннан кейінгі қалған құбылыстары, омыртқаның деформациялары бар балалар жатады.

Жедел аурулармен аурған, созылмалы аурулары қозған және операция жасалған балалар уақытша сабақтан босатылады.

Дене шынықтыру тәрбиесі тобын мәңгі-бақига орнатпайды. Денсаулық жағдайының динамикасына және дене шынықтыру дайындығына байланысты балаларды күштірек немесе әлсізірек топқа ауыстырып отырады.

8. Балалар мекемелерінің орналастырылуына, жоспарлануына, жабдықталуына және балалардың күнделікті қолданатын заттарына қойылатын гигиеналық талаптар.

8.1. Мектепке дейінгі және жалпы білім беретін балалар мекемелерін орналастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.

Балалар мекемелеріндегі оқу және тәрбиелеу жағдайлары, балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайын анықтайтын, маңызды факторлардың бірі болып табылады. Гигиеналық талаптарға сай жағдайларды жасау мекемелердің елді мекендерде орналасуына, жер телімінің өлшемдеріне, аумағына күн сәулесінің түсуіне және оның желдетілуіне, жер телімінің және ғимараттардың жоспарлануының ұтымдылығына, ішкі ортасының ұйымдастырылуына, бөлмелердің керек-жарақтармен жабдықталуына, санитарлық режим сақталуына және т.б. байланысты.

Мектепке дейінгі (МДМ) және жалпы білім беретін (ЖББМ) мекемелер балалардың тұратын жерлеріне жеткілікті түрде жақын орналастырылуы керек, бірақ химиялық, биологиялық және физикалық ластаушылардың көздерінен, атап айтқанда, автомагистральдардан, темір жолдардан, гараждар, аэропорттар, өнеркәсіп мекемелерінен, базарлардан қашықта орналасуы қажет. МДМ үшін максималды қызмет көрсету радиусы қалаларда 300 м-ден, ауылдарда – 500 м-ден артық болмауы керек.

Қала мектептері үшін жаяу жүріп жететін жолы 0,5 км дейін, көлікпен – 30 минутқа дейін (1 жағына), ал, ауыл мектептері үшін бастауыш сыныптағы балаларға жаяу жолы - 2 км дейін, көлікпен - 15 минутқа дейін, орта және жоғары сыныптағыларға жаяу жетер жолы - 3 км дейін, көлікпен 30 минутқа дейін болуы белгіленген. МДМ және ЖББМ жер телімі көлік жолдарынан алыс, кварталдардың ішінде орналасуы ең қолайлы болып табылады. Бірақ, қазіргі кездегі құрылыс салудың тығыздығынан бұлай орналастыруға мүмкіншілік бола бермейді. Сондықтан, бұл мекемелерді квартал - ішілік көлік жүретін жолдардың бойына, ал ЖББМ – көлік жүру қарқыны аз, кварталаралық жолдардың бойына орналастыруға рұқсат етіледі. Машиналарының саны 10-нан 100-ге дейінгі гараждар мен ашық тұрақтарға дейінгі қашықтық 25 м-ден кем болмауы, ал автомобильдер саны одан көп болғанда, 50 м-ден кем болмауы керек. Өнеркәсіп кәсіпорындарға дейінгі ара қашықтық тиісті нормативтермен анықталады және атмосфераға шығарылатын заттектердің зияндылық дәрежесіне байланысты, 50-ден 1000 м дейін ауытқуы мүмкін. Сыртқы шу деңгейі 45 дБ артпауы керек.

Балалар мекемелеріне арналған жер телімі өз алдына жеке және барлық параметрлер бойынша жалпы санитарлық талаптарға сәйкес болуы керек. Жер телімнің өлшемдері онда барлық қажетті аймақтарды, олардың өлшемдерін қысқартпай, орналастыруын қамтамасыз ету тиіс. Мекеме ғимаратынан қызыл сызыққа дейінгі ара қашықтық 25 м-ден кем болмауы тиіс. Көрші үйлер жер телімнің шекарасынан кем дегенде 12 м ары тұруы керек. Жер телімі биіктігі 1,6 м кем емес дуалмен қоршауға алынады. Қоршауды жағалай жел, шу, шаңнан қорғайтын, сондай-ақ фитонцидтер бөліп, ауаның бактериалдық ластануын төмендететін, ағаштар мен бұталар отырғызады.

8.2. Мектепке дейінгі балалар мекемелерінің (МДМ) жобалауға және жоспарлауға қойылатын гигиеналық талаптар.

Қазіргі уақытта мектепке дейінгі мекемелердің әр түрлі түрлері бар, бірақ олардың барлығын да жоспарлау мен салу кезінде келесі қағидалар ескерілуі керек:

1. топтық оқшаулауды қамтамасыз етуі;.

2. қолайлы ауа-жылу тәртібін қамтамасыз етуі;

3. жеткілікті дәрежеде табиғи жарық және күн сәулесінің түсуін қамтамасыз етуі;

4. қимыл белсенділігі үшін жағдай қамтамасыз етуі;

5. ұтымды тамақтандыру ұйымдастыру үшін жағдайлар қамтамасыз етуі.

Бұл қағидалар жер телімдерінде де, мекеме ғимараттарында да жүзеге асырылады. Топтық оқшаулау қағидасы МДМ жоспарлау мен салудың негізгі қағидасы болып табылады. Топтық оқшаулау, мектеп алдыға дейінгі және мектепке дейінгі жастағы балалар тез шалдығатын, жұқпалы аурулардың алдын алуға бағытталған. Ал, қимыл белсенділігі, таза ауа, күн сәулесі, оңтайлы микроклимат жағдайлары және толық құнды тамақтандыру, балалардың үйлесімді өсуі мен дамуын, олардың денсаулығының сақталуы мен нығаюын және ағзасының қарсы тұру қабілеті жоғарылауын қамтамасыз ететін ең маңызды факторлар болып табылады.

МДМ арналған жер телімдердің ауданы мекеменің сыйымдылығы 100 орынға дейін болғанда, 1 орынға - 40 м² есебінен, 100 орыннан артық болғанда - 35 м², 500 орыннан артық кезде - 30 м² есебінен анықталады. МДМ жер телімін бірнеше аймақтарға (зоналарға) бөледі: топтық алаңшалар, жалпы дене шынықтыру алаңшасы, бақша – жидек өсіретін жер, шаруашылық алаңшасы, көгалдандыру аймағы. Жер телімінде топтық оқшаулау, ең әуелі әрбір топтың өз бөлмелерінен шығатын есігіне максималды жақын орналасқан, өзінің топтық алаңшасының болуымен қамтамасыз етіледі. Бұл әсіресе бөбектік жастағы балалар алаңшасында өте маңызды. Алаңшалардың дене шынықтыру алаңшасымен ыңгайлы байланысы болуы керек, ал, әр топтағы балалардың жүретін жолдары шаруашылық алаңшасынан өтпеуі және бір-бірімен қиылыспауы қажет. Топтық алаңшаларды айналмалы жолмен байланыстырады. Ол жолды балалар топтары велосипед айдау, көлік жүретін жолдарда жүру ережелерін үйрену және т.б. үшін кезектесіп пайдаланады. Топтық алаңшалар өлшемдері бөбек жастағы балалар үшін 1 орынға 7,5 м² есебінен, ал мектепке дейінгі жастағы балалар үшін - 7,2 м² есебінен анықталады. Топтық алаңшаларды бір-бірінен бұталармен оқшаулайды. Алаңшаның бір бөлігі ашық күнде болуға арналады, бұл инсоляция үшін қажетті жағдайды қамтамасыз етеді. Екінші бөлігі күн мен жауын-шашыннан қорғау үшін орнатылған көленкелік жаппамен және ағаштармен көлеңкеленеді. Көлеңке беретін жаппалардың ауданы 40 м², 3 жағынан жабылады, едені ағаштан жасалады. Сәбилік жастағы балаларға арналған топтық алаңшалардың төсемі шөптен болуы керек. Мектепке дейінгі балаларға арналған топтық алаңшаларда жартылай шөп, жартылай тақталы жаяу жол болады. Мектепке дейінгі балалардың топтық алаңшалары жартылай шөппен, жартылай тығыздалған топырақпен немесе тротуарлық тақталармен төселуі мүмкін. Ауаның жоғары температурасында улы заттар бөлініп шығуы мүмкін болғандықтан, асфальтты төсемді қолдануға рұқсат етілмейді. Алаңшаларда қозғалмалы және тыныш ойнайтын ойындар үшін қолданылатын жабдықтар орнатылады.

Дата добавления: 2014-12-11 | Просмотры: 1223 | Нарушение авторских прав