АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

МИНИСТЕРСТВО РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ

Neuron to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna tkanki nerwowej. Zbudowany jest z ciała komórki (perikarionu), które zawiera większość cytoplazmy i organella komórkowe oraz dwóch rodzajów wypustek cytoplazmatycznych: dendrytów i aksonu. Dendryty to liczne, krótkie wypustki, które doprowadzają impulsy nerwowe do ciała komórki. Akson (neuryt)
to pojedyncza, długa wypustka, która przewodzi impulsy nerwowe od ciała komórki do innych neuronów lub komórek somatycznych. Długie neuryty nazywamy włóknami nerwowymi. Większość z nich posiada na swojej powierzchni osłonkę mielinową. Osłonka mielinowa zbudowana jest głównie
z tłuszczów i białek: cholesterolu i lecytyny. Wytwarzają ją komórki Schwanna (lemocyty), które należą do tkanki glejowej (rys. 13).

Rys. 13. Schemat przedstawiający budowę neuronu. 1 – perikarion, 2 – dendryty, 3 – przewężenie Ranviera, 4 – osłonka mielinowa, 5 – osłonka Schwanna, 6 – akson

Osłonka mielinowa wpływa na szybkość przewodzenia impulsów nerwowych.
Ze względu na obecność osłonki mielinowej na włóknach nerwowych dzielimy je na:

1) rdzenne, białe – mają osłonkę mielinowa, szybko przewodzą impulsy nerwowe;

2) bezrdzenne, szare – nie mają osłonki mielinowej, wolno przewodzą impulsy nerwowe.

Włókna nerwowe mogą być otoczone wyłącznie przez komórki Schwanna, które tworzą osłonkę komórkową. Pomiędzy osłoniętymi fragmentami aksonu znajdują się miejsca nieosłonięte nazywane przewężeniami Ranviera.

Neurony są komórkami, które prawie całkowicie utraciły zdolność
do regeneracji. Odbudowa uszkodzonych komórek trwa często wiele lat. Neurony, które budują ośrodkowy układ nerwowy w ogóle nie ulegają regeneracji.

Neurony można klasyfikować biorąc pod uwagę różne kryteria podziału. Najczęściej neurony klasyfikujemy ze względu na:

1) liczbę wypustek (rys.14):

· neurony jednobiegunowe – mają perikarion i jedną wypustkę – akson;

· neurony pseudojednobiegunowe – mają perikarion, od którego odchodzi jedna wypustka, która dzieli się na dendryt i akson;

· neurony dwubiegunowe – dendryt i akson są umieszczone po przeciwnych stronach perikarionu;

· neurony wielobiegunowe – od perikarionu odchodzi wiele dendrytów
|i jeden akson.

Rys. 14. Podział neuronów ze względu na liczbę wypustek: neuron jednobiegunowy (A); neuron pseudojednobiegunowy (B); neuron dwubiegunowy (C),; neuron wielobiegunowy (D)

2) wykonywane czynności:

· neurony czuciowe (sensoryczne) – przenoszą impulsy od receptorów
do ośrodków nerwowych;

· ruchowe (motoryczne) – przenoszą impulsy od ośrodków nerwowych
do efektorów;

· neurony kojarzeniowe (asocjacyjne) – znajdują się pomiędzy neuronami czuciowymi i ruchowymi.

4.2. Powstawanie i przewodzenie impulsów nerwowych

Impuls nerwowy ma charakter elektryczny. Powstawanie impulsu nerwowego jest związane ze zmianami potencjału elektrycznego w błonie komórkowej neuronu.

Błona komórkowa neuronu w stanie spoczynku jest spolaryzowana
(ma potencjał spoczynkowy; rys. 15). Na zewnętrznej powierzchni błony komórki gromadzi się ładunek dodatni, a na wewnętrznej powierzchni błony komórki gromadzi się ładunek ujemny. Polaryzacja błony komórkowej zależy od stężenia jonów sodu (Na⁺), potasu (K⁺) i chloru (Cl^-) po obu jej stronach. Stan polaryzacji błony neuronu jest wywołany przez:

1) dyfuzję jonów chloru, które są transportowane przez błonę neuronu w ten sposób, że po obu stronach błony utrzymuje się ich równe stężenie;

2) działanie pompy sodowo-potasowej, która transportuje jony Na⁺ i K⁺ wbrew gradientowi stężeń, w ten sposób, że jony sodu gromadzą się
po zewnętrznej stronie błony neuronu, a jony potasu po wewnętrznej stronie błony neuronu. Wyrównanie stężenia jonów sodu po obu stronach błony neuronu jest niemożliwe, ponieważ jest ona bardzo słabo przepuszczalna
dla kationów Na⁺ (zamknięte są kanały sodowe obecne w błonie komórkowej neuronu).

Rys. 15. Schemat przedstawiający mechanizm polaryzacji błony neuronu

Działanie bodźca na komórkę nerwową powoduje depolaryzację, czyli zmianę ładunku po obu stronach błony neuronu (potencjał czynnościowy; rys. 16). Stan depolaryzacji błony neuronu jest wywołany przez:

1) zahamowanie działania pompy sodowo-potasowej i transport jonów Na⁺
i K⁺ w kierunku zgodnym z gradientem stężeń;

2) otwarcie kanałów sodowych powodujące wzrost przepuszczalności błony neuronu dla jonów sodu, które przepływają do wnętrza komórki;

3) transport jonów potasu zgodny z gradientem stężeń, to znaczy na zewnątrz komórki

Rys. 16. Schemat przedstawiający mechanizm powstawania impulsu nerwowego

Impuls nerwowy jest to przesuwająca się fala depolaryzacji błony komórkowej neuronu. Impuls nerwowy jest przekazywany zawsze w jednym kierunku: dendryty → ciało komórki → akson. Po przejściu impulsu nerwowego błona komórkowa neuronu ulega ponownej polaryzacji.

Przekazywanie impulsów nerwowych z jednej komórki nerwowej na drugą lub na narząd wykonawczy, czyli efektor odbywa się w synapsach. W układzie nerwowym wyróżniamy dwa rodzaje synaps: s ynapsę chemiczną i synapsę elektryczną.

Rys. 17.Schemat budowy synapsy chemicznej.1 – kolba presynaptyczna, 2 – pęcherzyki synaptyczne, 3 – szczelina synaptyczna, 4 – kolba postsynaptyczna

Budowa synapsy chemicznej ( rys. 17 ). Ten typ synapsy jest zbudowany
z dwóch kolbek, które są od siebie oddzielone szczeliną synaptyczną.
Są to kolbka presynaptyczna, która należy do zakończenia aksonu i kolbka postsynaptyczna, która należy do komórki odbierającej impulsy nerwowe. Wewnątrz kolbki presynaptycznej są liczne pęcherzyki synaptyczne. Pęcherzyki te zawierają przekaźniki nerwowe – neurotransmitery (mediatory) np.: acetylocholina, adrenalina, noradrenalina, dopamina, serotonina, histamina.

Gdy impuls nerwowy dochodzi do synapsy, do szczeliny synaptycznej zostaje uwolniony mediator. Mediator wywołuje depolaryzację błony kolbki postsynaptycznej. Powoduje to zmianę potencjału elektrycznego błony,
a tym samym przepływ impulsu nerwowego.

Budowa synapsy elektrycznej. Jej budowa jest podobna do budowy synapsy chemicznej. Różnica polega na tym, że szczelina synaptyczna jest bardzo mała, a kolby synaptyczne znajdują się bardzo blisko siebie. W przekazywaniu impulsu nerwowego nie uczestniczą neurotransmitery. Impuls nerwowy „przeskakuje” z jednej komórki nerwowej na drugą.

МИНИСТЕРСТВО РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ

Дата добавления: 2014-12-11 | Просмотры: 2175 | Нарушение авторских прав