АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Минералды заттар. 27 страница

Палатадағы жасанды жарық, біркелкі, жұмсақ, көзді шағылыстырмайтын, қолайсыздық туғызбайтын, сонымен қатар, медицина қызметкері өз жұмысын орындау үшін жеткілікті болуы керек. Ауруханаларды жарықтандырудың ең жақсы көздері, спектрі табиғи жарыққа жақын, люминесценттік шамдар. Олар, ауруларды қарау және кейбір ем-шараларды орындау кезінде өте маңызды түрлі түстердің берілуін бұзбайды, жылу бөлмейді, ауаның химиялық және иондық құрамын өзгертпейді. Жалпы жарық түсіретін шырақтарды бөлменің төбесіне орналастырады. Сонымен қатар, әр төсектің қасына, еденнен 1,7 м биіктікте қабырғаға ілетін қосымша шырақтарды пайдаланады. Палаталардағы жасанды жарық деңгейі, люминисценттік шамдарды қолданғанда-100 лк, дәрігерлер кабинетінде – 300 лк болуы тиіс (10.4.-кесте).

Палаталардың, дәрігерлер кабинеттерінің, холлдардың, вестибюльдердің, асханалардың және басқа да құрғақ режимді бөлмелердің қабырғаларын силикатты сырлармен сырлайды, төбесін әкпен немесе су-эмульсиялық сырлармен ақтайды. Нитросырларды қолдануға тыйым салынады.

Кесте.

Палата бөліміндегі жасанды жарықтың нормалары.

Палаталарды сырлауға ашық-жасыл, алтынтүсті-сары, сарғылт, қызғылт-сары, ашық-сұр, немесе басқа ашық түстерді қолданған жөн. Ал, төбесін бояу үшін ақ немесе аспан түсті-көгілдір – суық түстер қолданылады. Палаталардың қабырғаларын терезелердің бағытталуына қарай сырлайды. Терезелері оңтүстікке бағытталған палаталар үшін, күн сәулесінің жарқылын жұмсартатын, суық (жасылдау, салат түсті, көгілдір, жасылдау-көгілдір) түстер, ал солтүстік румбаларға бағытталған палаталар үшін, оларға түспейтін күн сәулесіне ұқсататын, жылы (сарғыштау,өрік түстес, қызғылт-сары) түстер ұсынылады. Палаталардың едені жылы болуы керек. Ең жылы болатыны, паркет және майлы сырлармен сырланған ағаш едендер.

Буфетті және асхананы ас үйден тағам жеткізілетін қызметтік баспалдаққа немесе лифтіге жақын орналастырады. Буфет бөлімдерінде бөлек, екі бөлме қарастырылуы керек, біреуі ыдыс-аяқ жууға, екіншісі, тағамдарды ысытуға және таратуға қолданылады. Буфет тағамдарды қыздыруға, таратуға және ыдыс-аяқты жууға, су ысытуға арналған барлық қажетті заттармен және тоңазытқышпен жабдықталады. Асхананы, аурулардың бір мезгілде 50% шамасында тамақтанатындай етіп, 1 науқасқа 1,2 м² есебінен ұйымдастырады. Төсек тартып жатқан аурулардан басқалары асханада тамақтанады, бұл гигиеналық жағынан орынды, сонымен қатар, ауруды белсендірек өмір сүру түріне тартып, оның психикалық тонусын көтереді, тағамға тәбеті және көңіл-күйінің жақсаруына ықпал етеді. Дайын тағамдарды буфет қызметкері және кезекші медбике таратады. Тағамды кіші медицина қызметкері үлестіруіне рұқсат етілмейді.

Палата бөлімі элементтерінің бірі - санитарлық жүйе болып табылады, оны палата секциясының шетінде орналастырады. Санитарлық жүйе құрамына жуынатын, ванна, дәретханалар және санитарлық бөлме кіреді. Санитарлық бөлмеде әжет ыдыстарын, клеенкаларды жуу және стерилльдеу жүргізіледі, талдауға арналған биоматериалдар сақталады, кірлеген киімдер мен төсек жапқыштарды іріктеп, уақытша сақтау жүргізіледі, бөлмелерді тазалайтын заттар сақталады. Санитарлық жүйенің бөлмелерінде табиғи жарық болуы керек, едені мен панельдері глазурленген плиткалармен жабылады.

Қазіргі кездегі ауруханаларда, санитарлық жүйелер палаталардың ішінде орналасады («жақындатылған» санитарлық жүйе), бұл науқастар үшін қолайлы және санитарлық тазалықты сақтауға мүмкіндік береді. Палаталарда санитарлық жүйенің болу немесе болмауына қарамастан, онда ауруларға арналған суық және ыстық су қосылған қол жуғыштар болуы қажет. Мұндай қол жуғыштарды бөлімдердегі дәрігерлердің кабинеттеріне, ем-шара, жара таңатын бөлмелерге де орнатады. Жұқпалы аурулар бөлімінің бокстары мен жартылай бокстарының шлюздерінде, жұқпалы аурулар, туберкулез және тері-венерологиялық аурулары бөлімдеріндегі қызметкерге арналған дәретханаларда, операция алдындағы, жара таңатын, ем-шара бөлмелерінде, әйелдер босанатын залдарда, краны шынтақпен ашып жабылатын қол жуғыштар, ал әжетханаларда жуып әкететін суды шағын бактан аяқпен басып ағызатын педаль орнатылады.

4. Аурухана ішілік инфекциялар және олардың алдын алу (жұқпалы аурулар бөлімі мысалында).

Аурухана ішілік инфекциялар (АІИ) – бұл, ауруларды стационарда және емханада емдеу және диагностикалық процедуралар мен алдын алу шараларын жүргізу кезінде, ауру адамдар мен медицина қызметкері ауруды емдеу мекемелерінде жұқтырып алуы нәтижесінде дамитын және көрінісі, ол адамдардың ауруханада болуы уақытында немесе кейінірек білінетіндігіне байланысты емес ауру. Бүкіл дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының (БДДҰ) эксперттер комитеті келесі анықтама береді: «Аурухана ішілік инфекция – бұл, ауру адамды емдеу мақсатында ауруханаға жатқызумен немесе олардың емдеу мекемелеріне келіп-кетуімен және медицина қызметкері өз жұмысын орындауымен байланысты, оларды зақымдайтын және мұндай адамдардың ауруханада болуы уақытында біліне ме, әлде білінбейді ме, оған байланысты емес кез келген, клиникалық көрінісі айқын, микроб текті ауру».

АІИ барлық елдерде тіркіледі. Соңғы жылдарда, оның деңгейінің жоғарылағаны соншалақты, антибиотиктер сияқты, күшті антисептикалық заттар әлі синтезделмеген және АІИ-мен күресу, негізінен асептикалық әдістермен жүргізілген жылдардағы деңгейіне жақындады. БДДҰ мәліметтері бойынша, емдеу-алдын алу мекемелеріне медициналық көмек алуға келген науқастарың 6-7% АІИ ауырады. Операциядан кейінгі жараның инфекциялары, жергілікті іріңді-септикалық инфекциялар, сепсис, жедел ішек инфекциялары, гепатит В және С, жыныстық қатынас жолымен берілетін аурулар, қызылша, ЖИТС (СПИД) – осының бәрі, аурухана ішілік ортада берілетін аурулардың толық емес тізімі.

АІИ өсуі мен таралуыныңсебептеріөтекөп түрлі. Олардың бірі, ауру жұғу қаупі жоғарылау адамдар контингенті деп аталатын, ағзасының қарсылық күші төмендеген адамдар санының көбеюі. Бұлар, дамуында кемістіктері бар, жаңа туған және шала туған балалар, тұншығу жағдайында туылған, босану кезінде жарақаттанған балалар, қарт адамдар, компенсация және субкомпенсация сатысында созылмалы аурулары бар науқастар, иммундық тапшылық тудыратын вирус (ВИЧ) жұққан адамдар, гепатит В және С-мен ауратындар, әскери әрекеттер, апаттар нәтижесінде зардап шеккендер және т.б. Мұндай адамдар жақсы күтімнің, күрделі хирургиялық операциялар жасаудың, белсенді емдеудің арқасында тірі қалады, бірақ, олардың ағзасы инфекция агенттерімен жақсы күресе алмайды. Ағзаның қарсы тұру мүмкіншілігі төмендегендерге иммунодепрессанттар, цитостатиктер қабылдайтын, сәулемен емдеу алатын науқастар, сондай-ақ, химиялық және физикалық қарқынды ластанған аудандарда тұратын адамдар да жатады.

Келесі және аса маңызды себебі болып табылатыны - көпшілік антибиотиктердің және дезинфекциялық заттардың әсеріне төзімді, вируленттілігі және патогенділігі жоғарылаған, қоршаған ортада тұрақты, микроағзалардың жеңіл жойылмайтын ассоциациясының аурухана ішінде қалыптасуы мен таралуы. Мұндай селекция, қолдануы жеткіліксіз негізделген немесе жеткіліксіз дозада және аз уақыт антибиотиктерді, әсіресе, әсер ету спектрі кең антибиотиктерді кеңінен қолданудың, дезинфекциялайтын химиялық заттардың концентрациясын, қолдану режимін, сақтау жағдайы мен мерзімін сақтамаудың, бактерицидтік шам сәулесімен зарарсыздандырудың дозасы мен уақытын сақтамаудың нәтижесі болып табылады. Егер антибиотиктік кезеңнің басында көп ауруларды, оның ішінде АІИ-ды да, емдеуге антибиотиктерді қолдану орасан зор төңкеріс жасаса, қазіргі кезде микробтардың антибиотиктерге төзімді штаммдарының пайда болуына, жаңа антибиотиктерді синтездеп үлгермейді.

Сондай-ақ, практикаға инвазивті күрделі емдеу және диагностикалық әдістерді: бронхоскопияны, гастрофиброскопияны, цистоскопияны, колоноскопияны, амниоцентезді, гемодиализді, тамырларға түтік сүңгі (катетер) салу, жасанды қан айналымын және басқаларды енгізу де, АІИ өсуіне себеп болды. Бұл әдістердің көпшілігі, медицина практикасында жиі қолданылады. Бірақ, бұл әдістерде қолданылатын аспаптарды зарарсыздандыру үшін басқа әдістер қажет, мысалы, хирургиялық саймандарды зарарсыздандыру әдістеріндей емес, себебі, бұл аспаптардың құрамына өте байқап ұстауды қажет ететін, құрам бөліктер кіреді. Мұндай аспаптарды деконтаминациялау жөнінде анық айтылған нұсқаулар әзірше жоқ.

Соңғы жылдарға тән, дәрілік препараттарды парентералдық жолмен енгізу, қан және оның құрам бөліктерін құю, қуыстарға пункция жасау, сүңгімен тексеру сияқты, медициналық әрекеттер де, ауру адамдарға да, медицина қызметкеріне де, аурухана ішілік инфекция жұғуы себептерінің бірі болып табылады.

Медицина қызметкерінің аурухана ішіндегі тәртіпті және жеке басының гигиенасын сақтамауы сыңайлы АІИ дамуының себебін де, ерекше айтып көрсеткен жөн. Гигиеналық талаптарға бұлай қараудың салдары ретінде, кең таралған, тексерілмеген қанды құюдан және бір рет пайдаланатын шприцті қайта пайдаланудан 2007 жылы Республиканың Оңтүстік Қазақстан облысында 120-дан астам балаларға ЖИТС жұққан және өлімге әкеп соққан, қайғылы оқиға мысал бола алады.

АІИ көздері, жиі жұқпалы аурулардың жедел, жасырын немесе созылмалы түрлерімен ауыратын немесе денесінің әр түрлі жерінде іріңді жаралары, іріңді-қабыну үрдістері бар аурулар, медицина қызметкері, ас блогыныңқызметкері, ауруға келіп-кететіндер, сондай-ақ, студенттер, интернатурадағы дәрігерлер және басқа да емдеу-алдын алу мекемелерінде болатын адамдар. Дені сау және аурудан жаңадан сауыққан бактерия тасымалдаушы адамдар да, қоздырғыштардың көзі болып табылады. Ең қауіптілері - медицина қызметкері және ауруханада ұзақ уақыт жатқан аурулар, себебі, олар микробтардың тұрақты госпиталдық штаммдарын тасымалдаушыларға айналады. Медицина қызметкерлерінің ішінде, бәрінен де жиі АІИ көздері, аурулармен ұзақ уақыт байланыста болатын, медбикелер мен санитаркалар. Медицина қызметкерінің арасында 15%-дан 80% дейін вирулентті инфекция тасымалдаушылар болу мүмкіндігі көрсетілген.

АІИ қоздырғыштары әр түрлі жолдарымен беріледі: жанаспалы-тұрмыстық, ауа-тамшылы, алиментарлық, нәжіспен ластанған заттармен ауыз арқылы. Соңғы жылдарда әр түрлі инвазивті медициналық әрекеттер кезінде, артифициальді жолмен берілуі жиірек кездеседі.

Қоздырғыштар берілетін факторлар, өте көп түрлі нысандар болуы мүмкін. Олар, ауру адамдар мен медицина қызметкерінің қолы, шаштары, киімдері, аяқ киімдері, қоздырғыштар жұққан құрал-саймандар, медициналық аспаптар, іш киім, төсек-орын жабдықтары, ауруларға күтім көрсетуде қолданылатын заттар, құйылатын қан және қан алмастырушы заттар, парентералды жолмен енгізуге арналған ерітінділер, тігетін және таңатын материалдар, стерильді емес және концентрациясы жеткіліксіз дезинфекциялаушы заттар, түтік сүңгілер, науқастардың биосубстраттары (қан, нәжіс, зәр, қақырық, шырышты қабықшалардың бөлінділері), тағам, су, т.б.

АІИ қоздырғыштары- патогенді және шартты-патогенді микроағзалар. АІИ ең жиі тудыратын патогенді микрофлораға гепатит В, С, ЖИТС, грипп, аденовирус инфекциялары, полиомиелит қоздыратын вирустар, Коксаки, ЕСНО вирустары және басқа да, бұрыннан белгілі, бактериялық инфекция қоздырғыштары жатады. Бірақ, АІИ дамуында негізгі рольді шартты-патогенді микроағзалар атқарады. Оларға жататындар стафилококктар (St. aureus, St.epidermidis, St. saprophyticus), стрептококктар (Str. pyogenes, Str. viridans, Str. pneumoniae), протей (Pr. vulgaris, Pr. mirabilis), эшерихалар (E. coli), сальмонеллалар, Pseudomonas, клебсиеллалар, бактероидтер, энтерококктар, клостридийлер, көк-іріңді таяқша, Candida, Aspergillus текті саңырауқұлақтар, пневмоцисталар, т.б.

АІИ этиологиялық құрылымында үнемі белгілі бір өзгерістер болып тұратынын айта кету керек. Мысалы, 20 ғасырдың 30-40 жылдарында стрептококк инфекциялары, газды гангрена, сіреспе, көкжөтел, қызылша, дифтерия, желшешек жиі кездесетін. 50-60– жылдарда басым -стафилококк инфекциялары болды, оларды ең жиі қоздыратын St. aureus. болды. 20 ғасырдың екінші жартысы грамм терісмикроағзалар: протей, эшерихалар, көк-іріңді таяқша, және аурухана ортасында бұрын сирек кездесетін, легионеллалар, иерсинийлер сияқты, микроағзалар тудыратын АІИ-дің жиілігі едәуір өсуімен сипатталды.

Аурухана ішілік инфекцияның клиникалық көріністері әр түрлі. Бұл, бұрыннан белгілі жұқпалы аурулар – қызамық, қызылша, вирустық гепатит, сальмонеллездер, тілме, желшешек және басқалар болуы мүмкін. АІИ басқа топтарына жалпы (сепсис) және жергілікті сипаттағы іріңді-септикалық (іріңді ісік, флегмона, отит, желін сау, қуықтың қабынуы, уретрит, пиелонефрит, пиодермия т.б.) аурулар жатады. АІИ құрылымында іріңді-септикалық инфекциялар бірінші орын алады, екінші орында - балалардың жедел ішек инфекциялары, үшінші орында - парентералды инфекциялар.

Аурухана ішілік инфекциялар, аурухана ортасының өте қауіпті туындысы болып табылады. АІИ хирургиялық науқастардың операциядан кейінгі кезеңінің ағымын, жүктілік кезеңінің, босануының және босанғаннан кейінгі кезеңінің өтуін асқындырады, жаңа туған балалардың және басқа жас топтарындағы аурулардың өлім-жітімі көбеюінің себебі болады. Жүрекке, бүйрекке, өкпеге және басқаларға өте жақсы жасалған операциялардың өзінде инфекцияның қосылуы, негізгі ауруының ағымын шұғыл асқындырады, өміріне қауіп тудырады. Вирустық гепатит В,С және Е, ЖИТС сияқты инфекцияларды жұқтыру өмірін қысқартады, ең ақырында өлімге әкеп соғады. АІИ қосылуының барлық жағдайларында да, аурулардың стационарда болу уақыты немесе амбулаторияда емдеу мерзімі едәуір ұзарады, мұндай ауруларды емдеуге кететін шығын және олардың өздерінің материалдық шығындары да көбейеді.

АІИ алдын алу, инфекция көзін анықтауға, аурухана ішілік ортаның ластануының алдын алу, әр түрлі жолдармен қоздырғыштардың берілуінің алдын алуға, қоздырғыштарды жоюға және ауру адам ағзасының резистенттілігін арттыруға бағытталған шаралар кешені болып саналады (10.5.-кесте).

АІИ алдын алудағы әр түрлі шаралардың ролін жұқпалы аурулар бөлімінің мысалында талдаймыз. АІИ алдын алу мәселелерінің негізгілерінің бірі- сәулеттік-жоспарлау шаралары болып табылады, себебі, АІИ-ң алдын алуды тиімді жүргізудегі оның мүмкіншілігі, көбінде жер телімінің таңдалуының, аурухананың елді мекенде орналасқан жерінің, олардың аумағын зоналарға бөлудің, құрылыс жүйесін таңдаудың, ішкі жоспарлануының, негізгі бөлімшелірінің жабдықталуы дұрыстығымен анықталады. Жұқпалы аурулар ауруханасын дұрыс орналастыру және жоспарлау науқастардың, медицина қызметкерлерінің және келіп-кететін адамдардың аурухана ішілік инфекцияны жұқтыру қаупін, инфекцияның ауруханадан сыртқа шығуын төмендетуі керек. Мысалы, жұқпалы аурулар ауруханасын елді мекеннің шетінде орналастыру қолайлы деп есептеледі, бұл, инфекцияны халық арасында таралу мүмкіншілігін азайтады.

Кесте.

АІИ алдын алу шараларының кешені

Егер жұқпалы аурулар бөлімі, жалпы соматикалық аурухананың құрамында болса, онда оны учаскенің түкпір жағында, бөлек ғимаратта, басқа корпустардан 30 м кем емес қашықтықта орналастырады және дуалмен қоршайды. Жұқпалы аурулар бөлімінің зонасына өз алдына бөлек, көлік кіріп-шығатын жол қарастырылады. Жұқпалы аурулар ауруханасының немесе бөлімінің аумағында, бір-бірінен егілген бұталармен және ағаштармен оқшауланған таза және лас зоналарға бөледі.

Жұқпалы аурулар ауруханаларының және жұқпалы аурулар бөлімдерінің ерекшеліктері, қабылдау бөлімі мен палата бөлімдерінің өзіне тән жоспарлануы. Жұқпалы аурулар ауруханаларының, жалпы соматикалық саладағы ауруханалардан айырмашылығы, қабылдау бөлімі қарайтын - қабылдайтын бокс тұрінде жасалған. Қарайтын - қабылдайтын бокстар, екі есігі бар, сыртқы және ішкі, бөлмелер кешенінен (кіретін тамбур, палата, ваннасы бар санитарлық жүйе, шлюз) тұрады (10.3.-сурет.). Науқас боксқа сырттан, араларында тамбуры бар 2 есік арқылы кіреді. Медицина қызметкері боксқа палата дәлізінен шлюз арқылы кіреді. Шлюз, бұл қызметкер жұмыс киімін ауыстыратын, қолын жуып, дезинфекциялайтын, шағын бөлме. Шлюзде науқасқа тамақ беретін терезе, қолжуғыш, халаттар ілетін ілгіштер болады. Осындай жоспарлау шараларымен, бокстағы науқастарды бөлімде жатқан аурулардан максималды оңашалауға жағдай жасалады. Жоғарыда жазылған толық боксты, оны бірінші рет ұсынған Петербург инженеры Е.Ф.Мельцердің атымен, Мельцер боксы деп де атайды.

Қабылдау бөлімі, бірнеше оңашаланған қабылдайтын-қарайтын бокстарынан тұрады, бокстардың саны, инфекция түрлеріне сәйкес болуы керек. Дәрігердің қарауынан кейін, науқас сырттан кіретін есігі арқылы қажетті бөлімге жіберіледі. Әрбір науқас адамнан соң, боксқа ылғалды дезинфекция жасалады және бактерицидтік шамның сәулесімен зарарсыздандырылады. Қабылдау бөлімінде қабылдайтын-қарайтын бокстардан басқа, диагнозы белгісіз немесе аралас инфекциясы бар науқастарға араналған диагностикалық бокстар қарастырылады. Егер науқаста аса қауіпті инфекция анықталса, ол сол бокста жазылып болғанға дейін қалады.

10.3.-сурет. Мельцеров боксының жоспары (толық бокс).

1- кіреберістегі тамбур; 2 – санитарлық жүйе; 3 – палата; 4 –бөлімнен боксқа кіретін жердегі шлюз; 5- тамақ беруге арналған терезе; 6-сырттан кіретін есігі; 7 – бөлімнің дәлізінен блокқа кіретін есік; 8 –қарайтын терезе.

Жұқпалы аурулары бар науқастарды бөлімдерде оңашалауды, инфекциялары бірдей науқастарды профильді бөлімшелерде (топтық оңашалау) немесе бокстарда (жеке оңашалау) орналастырып, жүргізеді. Профильді бөлімдерді бір ғимаратта емес, бөлек ғимараттарда орналастыру ең жақсы нұсқасы болып табылады (орталықтандырылмаған құрылыс жүйесі). Көп қабатты ғимаратта орналастыру кезінде, инфекцияның бір түріне арналған бөлімше бөлек қабатта болуы керек және ауа-тамшылы инфекциясы бар науқастарды төмеңгі қабатта орналастыруға болмайды, өйткені, ауа ағынымен бірге олар жоғарғы қабатқа көтерілуі мүмкін. Егер бөлім кішірек болса, оның жоспарлануы, инфекциясы әр түрлі ауруларды жатқызуға арналған, бірнеше өз алдына жеке секцияларға бөлуге мүмкіндік беретін болуы керек. Әрбір секцияда өзінің шлюзі болуы тиіс. Бөлімде екі кіретін есігі болуы керек: біреуі науқастарға, екіншісі, қызметкерге, тамақ және заттар тасуға арналған.

Жұқпалы аурулар ауруханасындағы бөлімдері бокстардан, жартылай бокстардан, боксталған палаталардан және кәдімгі палаталардан тұрады. Бокстарды 1-қабатта немесе галерея арқылы сырттан кіретін етіп 2- қабатта орналастырады. Бокстарды 1 төсекке, ауданын 22 м², 2 төсекке - 27 м² етіп жобалайды. Оларға диагнозы анықталмаған, аралас инфекциямен, жұқпалылығы жоғары, ауа-тамшылы инфекциямен (корь, шешек т.б.) ауырған ауруларды жатқызады. Жартылай бокстардың (10.4.-сурет.) бөлмелері толық бокстардағыдай, бірақ кіретін есігі біреу болады – палата дәлізінен шлюз арқылы кіреді, яғни, науқастар жартылай боксқа түсуі кезінде және есігін ашқанда, дәліздің ауасы микробтармен ластануы мүмкін. Сондықтан, жартылай бокстардан тұратын секцияларда жұқпалы аурулары бірдей науқастар ғана жатады. Бокстар мен жартылай бокстардан тұратын жұқпалы аурулар бөлімінде, науқастарға арналған жалпы бөлмелер (асхана, ванналар, ойнауға арналған бөлме т.б.) болмайды.

Дата добавления: 2014-12-11 | Просмотры: 1547 | Нарушение авторских прав