АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Жіктелуі (Г.Н.Красовский бойынша) 61 страница

Аса улы заттармен жұмыс істеу уақытының ұзақтығы 4 сағаттан аспауы тиіс, ал аз зиянды заттармен - 6 сағаттан аспауы керек. Жасы 18-ге жасқа толмағандар және жүкті әйелдер мен бала емізетін әйелдердің жұмыс істеуіне рұқсат етілмеуі керек. Улану мүмкіншілігін болдырмау үшін пестицидтермен өңделген алаңдарда дала жұмыстарын тек бірнеше күн өткеннен кейін ғана жүргізуге болады.

Улы химикаттар сақтайтын қоймалар ауаны сорып әкететін шкафтармен және енбелі-сормалы жалпы ауа алмастыратын желдету түрімен жабдықталуы тиіс. Пестицидтерді сақтау үшін металлдан жасалған ыдыстарды пайдаланады. Мезгіл-мезгіл залалсыздандыратын және дегазациялайтын заттарды қолданып ылғалды жуып-тазалау жүргізілуі керек. Қоймаларда жеке басты қорғайтын заттарды қолданып жұмыс істейді.

Пестицидтермен жұмыс істеуге қарсы көрсетілімдері жоқ адамдарды қабылдайды. Кәсіби патологияның алдын алу үшін кезеңдік медициналық тексерулерді жүргізеді, емдік-профилактикалық тамақтану және басқа да ағзаның төзімділігін жоғарлататын заттарды тағайындайды.

14. Өндірістік жарақаттану және оның алды алу.

Өндірістік жарақаттану кәсіпорында механикалық, физикалық, химиялық факторлардың әсер етуі нәтижесінде кенеттен пайда болған тіндердің зақымдалулары, ағзаның немесе мүшенің қызметінің бұзылуы. Оларға жарақаттар, терінің сыдырылуы, соғылулар, сынықтар, қан құйылу, сіңірлерінің үзіліп кетуі, дененің немесе оның бөліктерінің компрессиялық жаншылып қалуы, термиялық және химиялық күйіктер, электр тоғының соғуы, дабыл жарғағының жарылып кетуі, көзге бөгде денелердің (зат) түсуі және т.с.с. жатады. Жарақаттардың дамуына қауіпсіздігі тұрғысынан жетілдірілмеген өндіріс үрдісінің технологиясы, жеткіліксіз механикаландырылуы, еңбекті ұйымдастырудағы, техникаларды пайдаланудағы талаптардың өрескел бұзлулары, қауіпті нысандардың қоршалмауы, жұмысшыларға қауіпсіздік техникасының ережелерін оқыту мен нұсқаунама жүргізілуіне нашар аз бақылау жасалуы, жұмысшылардың өздері оларды орындалмауы ықпал етеді.

Жұмыс бөлмелерінің аудандары өндірістік үрдістің талаптарына сәйкес келмеуі, тар өткелдер мен жолдар, зауыт ішілік транспорттың жұмысын, тиеу және түсіру жұмыстарын дұрыс ұйымдастырмау жарақаттанулардың даму қауіп-қатерін күрт жоғарлатады.

Қолайсыз гигиеналық жағдайлар да жарақат алу мүмкіншілігін анықтайтын жанама факторлардың бірі болып табылады. Мысалы, дене қыздыратын немесе салқындататын микроклимат жағдайларында, бөлмелерге, көруді нашарлататын, жеткіліксіз жарық түсуі, қимыл-қозғалысқа кедергі жасайтын ауыр арнайы киім киіп, жұмыс істеу, шудың уландыратын заттардың деңгейі жоғары, еңбек үрдістері едәуір ауыр және қауіртті болған кезде жұмысшының реакциясының жылдамдығы мен ширақтығының және зейін қоюйының төмендеуіне, көріп қабылдауының қиындауына, қажуға, жұмыс кезіндегі абайсыздыққа алып келеді, осыған байланысты жарақаттану қаупі де өседі.

Кәсіпорындарда өндірістік жарақаттанудың алдын алу үшін өндірістік үрдісті, еңбек іс әрекеттерін зауыт ішілік көліктерді, көпір крандар конвейерлер мен транспортерлер және т.б. түрінде тегіс автоматтандыру және механикаландыру керек. Механикаландыру және автоматтандыру жарақаттануды төмендетудің ең бір радикалды шара бірі болып табылады.

Сонымен бірге еңбек үрдісін, жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру, машиналар мен қондырғылардың қауіпті жерлерін сенімді түрде қоршау, тек қауіпсіз жұмыс жағдайында ғана механизмді іске қосатын блоктау жүйесін қолдану да аса маңызды.

Жарақаттанулар дамуының алдын алатын міндетті шарттарының бірі жұмысшылардың қауіпсіздік техникасы сұрақтары бойынша сауаттылығы, үнемі жеке басты қорғайтын заттарды қолдану жатады. Бұл тұрғыда жаңадан келгендерге қауіпсіздік техникасы жөнінде жұмысқа міндетті түрде кіріспе нұсқаунама, сондай-ақ жұмыс істеушілерге кезеңдік нұсқаунама жүргізіп тұру айтарлықтай рөл атқарады. Жұмысшылар арасында цех дәрігерлері, орта медицицналық қызметкерлер жүргізетін санитарлық-ағарту жұмыстарының да рөлін кемітпеу керек. Дәрістер оқу, сұқпаттасу, жарақаттанулар жөніндегі материалдармен көрмелер ұйымдастыру, жарақаттанудың алдын алу жөнінде бойынша көрнекі білім алуына мүмкіндік береді.

Медицина қызметкерлері кәсіпорын әкімшілігімен, кәсіподақ және қоғамдық ұйымдармен, СЭБ мекемелерімен бірлесіп жұмысшылардың еңбек және тұрмыс жағдайларын сауықтыру, жарақаттанулардың алдын алу жөнінде шаралар жоспарын жасауы тиіс, өндірістік жарақаттану мен уланудың себептерін тексеруге қатысуы керек, қауіпсіздік техникасы ережелерінің сақталуына, жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбек жағдайына, жұмысты ұтымды етуге, жұмыс орнының ұйымдастырылуына бақылау жүргізуі тиіс.

XII- ТАРАУ. РАДИАЦИЯЛЫҚ ГИГИЕНА

1. Иондаушы сәулеленулер және олардың сипаттамасы

Өндірістік орта жағдайында және күнделікті тіршілік етуі барысында, адам ағзасына ультракүлгін, инфрақызыл, лазерлік, оптикалық және радиожиілік диапазондарындағы электромагниттік сәулеленумен қатар, иондаушы (иондандырғыш) сәулеленулер (ИС) де әсер етуі мүмкін.

Рентген сәулеленуінің және радиактивті ыдыраудың ашылуымен қатар адам бір уақытта - иондаушы сәулеленудің зақымдаушы әсерінен қорғану туралы мәселеге кездесті.

XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың бірінші жартысы ИС-ге байланысты көрнекті жаңалықтар ашылуымен есте қалды:

- 1895 ж Вюрцбург университетінің физика ғылымының профессоры Вильгельм Конрад Рентген қатты денелерден өтетін, ауада бірнеше метрге таралатын қабілеті бар Х- сәулеленуді ашты. Кейін бұл сәулеленулер рентген сәулелері деп аталды, ал адамзат тарихындағы бірінші рентгенограмма Рентгеннің әйелі – Бертаның қол ұшының бейнесі болды;

- 1896 ж Анри Беккерель уранның өздігінен көзге көрінбейтін сәулелер шығаратынын байқады. Бұл құбылыс белсенділік деп, ал сәулеленудің өзі – иондаушы сәулелену деп аталды;

- 1899 ж француз физигі Пьер Кюри және оның әйелі, Польшаның көрнекті ғалымы Мария Склодовская-Кюри радий мен полонийдің белсенділік қасиетін ашты. Пьер Кюри радийдің әсерін өз қолының терісінде зерттеді, ал Мария Склодовская-Кюри зерттеу үрдісі кезінде ол затты және зертханалық ыдысты жиі қолында ұстады. Олардың ғылыми қол жазбаларының радиация деңгейі қазіргі уақытқа дейін үлкен екені белгілі;

- 1899 ж көрнекті ағылшын физигі Эрнест Резерфорд белсенді заттардың (РЗ) ыдырауы кезінде шығатын альфа- және бета-сәулеленулерді ашты. Мұнан әрі қарай ол РЗ-нің ыдырау теориясын құрды, ал одан кейінгі жылдарда азот атомдарын альфа – бөлшектерімен сәулеленуге ұшыратқанда оттегі атомдары пайда болатыны байқады, яғни алғаш рет жасанды ядролық айналымдардың мүмкіндігі ашылды.

- 1930 ж бериллий, литий және бордың ядроларын бомбалау (сәулеленумен әсер ету) кезінде протондармен қатар сәулеленудің өзгеше белгісіз түрі пайда болатыны анықталды, оны алғашында бериллий сәулелері деп атап, кейін ағылшын физигі Дж. Чедвик және онымен бір уақытта осы сәулеленуді зерттеген Фредерик Жолио-Кюри, олардың бейтарап бөлшектер күйінде болатынын көрсетіп, нейтрондар деп атады;

- 1935 ж Ирэн Кюри және Фредерик Жолио-Кюри жасанды белсенділік саласында жаңалықтар ашты;

1928 ж Стокгольмде болған радиологтардың II Халықаралық конгресінде рентген сәулелері мен радий сәулелерінен қорғау жөнінде Халықаралық комиссия құрылды, ол 1950 жылы радиациядан қорғау жөніндегі Халықаралық комиссия (РҚХК) деп қайта аталып, халықтың әр түрлі санаттарының сәулелену әсеріне ұшырауының рұқсат етілген деңгейлері бойынша ұсыныстар дайындауда маңызды роль атқарады.

Сонымен, иондағыш сәулелену – бұл, затпен өзара әрекеттескен кезде, заттың атомдары мен молекулаларының иондануына және қозуына әкеп соғатын сәулелену. Иондаушы сәулеленулер өзінің физикалық табиғатына байланысты электромагниттік (фотондық) және корпускулярлық (бөлшектер) болып бөлінеді.

ИС-тің бірінші тобына энергиясы жоғары рентген және γ-сәулеленулері жатады. Физикалық қасиеттері бойынша, рентген және γ-сәулелері арасында негізінде айырмашылық жоқ. Фотондық сәулеленудің шығу тегіне байланыссыз, энергиясы олардың 250 кэВ дейін болған кезде, олар рентген сәулесіне, ал 250 кэВ – тан жоғары болғанда, гамма- сәулеленуге жатады.

Егер, ИС-тің бұл түрлерінің шығу тегіне келсек, сәулеленудің тежелулік және характеристикалық(характеристические) деп аталатынтүрлерге бөлінетінін айта кету керек. Тежелулік сәулелену жылдамданған зарядталған бөлшектердің (электрондардың) атом ядроларының электрлік өрістерінде тежелуі кезінде пайда болады. Характеристикалық сәулелену электронның сыртқы орбиталарының бірінен ішкі орбитада пайда болған бос орынға өтуі кезінде пайда болады. Негізінен, тежелулік және характеристикалық сәулеленуді рентген сәулелеріне, ал ядролардың өзгеруі кезінде пайда болатындарын – гамма-сәулеленуге жатқызады. Мұндай бөліну кезінде рентген және γ- сәулелерінің спектрлері бірінің спектрін бірі жабады.

ИС-тің екінші тобына, яғни, корпускулярлық сәулеленулерге, кеңістікте жоғары жылдамдықпен қозғала алатын және атомдардың иондануымен қозуын тудыратын, кинетикалық энергиясының қоры үлкен, зарядталған бөлшектер жатады. Бұл топқа электрондар мен позитрондар (β-бөлшектер), протондар (сутегі ядролары), дейтрондар (дейтерий ядролары), α-бөлшектер (гелий ядролары) және ауыр иондар (басқа элементтердің ядролары) кіреді. Бұлардан басқа, корпускулярлық сәулеленуге заряды жоқ нейтрондар және теріс зарядты мезондар жатады.

Иондаушы сәулеленудің әр түрлі түрлері - белгілі бір иондағыштық және енгіштік қабілетімен сипатталады.

α-бөлшектерінің иондандырғыш қабілеті үлкен, енгіштік қабілеті аз, ауада өтетін жолының ұзындығы 3 см – 11 см, ал адам ағзасының тіндерінде – бірнеше микронды құрайды. Д. И. Менделеев кестесінің 83 қатарынан (висмут-83) бастап, табиғи белсенді изотоптар альфа–белсенділікке ие. Жоғарыда келтірілген қасиеттеріне байланысты, альфа–сәулесін сәулелендіретіндер сыртқы сәулеленуге ұшырататындар ретінде мүлде қауіпсіз, бірақ ағзаға түскен кезде (ингаляциялық жолмен, тағам өнімдерімен, сумен) аса қауіпті.

Бета-сәулесін сәулелендіретіндер жеңіл элементтер арасында да, ауыр элементтер арасында да кездеседі. β-сәулеленудің иондағыш қабілеті, альфа-сәулеленуге қарағанда төмен, бірақ енгіштік қабілеті жоғары. Бета-бөлшектердің ауада өтетін жолының ұзындығы 10 м – 15 м, ал ағза тіндерінде – бірнеше миллиметрді құрайды.

Рентген және γ-сәулелері қасиеттері бойынша бірдей. Рентген және гамма-кванттардың ауада өтетін жолдарының ұзындығы жүздеген метрмен, ал биологиялық орталарда – ондаған метрмен есептеледі. Бұл сәулеленулердің иондағыш қабілеті жоғары емес, бірақ олардың енгіштік қабілеті жоғары болғандықтан, нысанның терең жатқан бөлігіндегі заттыңатомдарымен әсерлесе алады.

Аталған иондаушы сәулелену түрлерінің «иондандырғыш қабілеті» бойынша келесі арақатынастары белгілі:

α: β: γ = 10000: 100: 10;

сондай-ақ, «енгіштік қабілеті» бойынша:

α: β: γ = 10: 100: 10000.

Нейтрондық сәулелену ядролық реакторларда - уран, плутоний ядролары ның бөлінуі үрдісінде пайда болады. Заряды болмағандықтан, нейтрондардың енгіштік қабілеті жоғары. Олардың қауіптілігі: нейтрондар тұрақты атомдардың ядроларына оңай еніп, оларды радиобелсенді етеді, нәтижесінде туындаған радиация пайда болады. Нейтрондардың бұл қасиеті жасанды радиобелсенді изотоптар алуда қолданылады.

Иондаушы сәулеленуді сипаттау үшін, сондай-ақ, «сәулеленудің энергиясы» деген түсінік қолданылады. Сәулеленулердің енгіштік қабілеті олардың энергиясына байланысты. Сәулеленудің энергиясыэлектрон-вольтпен (эВ) көрсетіледі. 1эВ – бұл электрондардың, айырмашылығы 1 вольт, электр өрісі арқылы өткен кезде алатын энергиясы. Бұл өлшем бірліктің туындылары:

1 килоэлектрон – вольт (КэВ) = 1 х 10³ эВ;

1 мегаэлектрон – вольт (МэВ) = 1 х 10⁶ эВ.

Иондаушы сәулелену энергиясы жүздеген КэВ-тен бірнеше ондаған МэВ-ке дейін өзгеріп отырады.

ИС тіркеу әдістері. Иондаушы сәулеленулер заттармен (иондану, атомдардың қозуы, екіншілік сәулеленудің пайда болуы және т.б.) әрекеттесуі кезінде жүретін, өзіне тән физикалық үрдістер бойынша өлшенеді және анықталады. Барлық жағдайда да, иондануы немесе сонымен байланысты екіншілік эффектілері тіркеледі. Иондану эффектісін тікелей тіркеуге негізделген әдісі иондандыру (ионизационный)әдісі деп аталады.

Ионданудың екіншілік эффектілері фотографиялық, люминесценттік, химиялық және басқа да әдістердің көмегімен өлшенуі мүмкін.

Иондаушы сәулеленуді тіркеудің фотографиялық әдісі, олардың, көрінетін жарыққа ұқсас, фотоэмульсияны қарайтатын қасиетіне негізделген. Бұл әдіс корпускулалық сәулеленудің сыртқы ағындарын өлшеу үшін, кванттық сәулеленулердің дозаларын анықтау үшін, белсенділікті және оның әр түрлі нысандарда таралуын зерттеу үшін қолданылады.

Аралас ағындар болған жағдайда (β-, γ- сәулеленулер және басқалар) әр түрлі сәулеленудің әсерінен қараю тығыздығын жеке-жеке тіркеу үшін пленкаларды көп жолдыкассетаға салып қояды.

Фотографиялық әдісті нейтрондарды тіркеу үшін де қолдануға болатынын айта кету керек. Бұл кезде фотопленка нейтрондардың кадмий сүзгісімен өзара әсерлесуі кезінде пайда болған қайта берілетін протондар д ы тіркейді. Бұл сияқты өлшеулерге арнайы қалың қабатты («ядролы») эмульсиясы бар пленкаларды таңдап алады.

Тіркеудің сцинтиллялық әдісінде негізгі роль атқарындар иондаушы сәулеленудің әсерінен пайда болатын қозған атомдар мен молекулалар. Қозған атомдардың негізгі (бастапқы) жағдайына өтуі жарықтың жарқ етуімен жүреді. Иондағыш сәулеленудің кейбір заттардан жарық (сәуле) шығаратын қасиеті сәулеленуді тіркеу үшін қолданылады. Осы қағидаға негізделген детекторлар сцинтилляциялық есептегіштер деп аталады. Сцинтилляцилық детекторлар, көбінесе α-, β- және γ-сәулеленуді тіркеу үшін қолданылады.

Соңғы жылдарда иондаушы сәулелену әсерінен кейбір қатты денелерде жүретін ерекше физикалық құбылыстарды пайдалануға негізделген дозиметрия әдістері дами бастады. Бұл құбылыстың мәні мынада: иондаушы сәулеленудің әсерінен қатты денеде (люминофорда) сіңген энергия жиналады, бұл энергия люминофорды қосымша қоздырған кезде босап шығуы мүмкін. Қосымша қоздырудың түрлеріне байланысты люминесценцияның келесі әдістерін ажыратады: радиофотолюминесценция (алдын ала сәулеленуге ұшыратылған затты жарықпен қоздыру); радиотермолюминесценция (алдын ала сәулеленуге ұшыратылған затты қыздыру) және хемилюминесценция (химиялық реакциялар кезінде бөлінетін энергияның әсерінен қозуы).

2. Радиациялық гигиенаның пайда болуы мен дамуының негізгі алғы шарттары, оның бағыттары мен міндеттері

1922 ж академик В.И. Вернадский: «Біз адамзат өмірінде бұрын болып көрмеген ұлы өзгеріс ке жақындап келеміз. Адам өз өмірін қалай жасағысы келсе, солай құруға мүмкіндік беретін күшті қару – атом энергиясын өз қолына алатын уақыт алыс емес. Бұл жақын жылдарда, немесе жүз жылдықтан кейін болуы мүмкін. Бірақ, оның болатыны сөзсіз» - деп жазған болатын.

Атом энергиясының ашылуы В.И. Вернадскийдің болжамынан 20 жыл өткеннен кейін орындалды және дәл осы уақыттан, XX ғасырдың 40–шы жылдарынан бастап радиациялық гигиена ғылым ретінде дами бастады. Атомның ядро ішілік энергиясын шығарып алу – адамның қол жеткізген ұлы жетістігі екені сөзсіз. Ол өзінің мәні бойынша ғылымдағы революция болып табылады. Бірақ, өкінішке орай, атом энергиясы адамзат өміріне жасампаздық арқылы емес, жүз мыңдаған адамның өмірін қию арқылы келді. Жапонияның Хиросимо және Нагасаки қалаларындағы трагедия бүкіл әлемді дүр сілкіндірді. Қазақстан территориясындағы ядролық жарылыстардың қайғылы салдары да белгілі: Семей ядролық сынақ полигонындағы (СЯСП), «Капустин Яр», «Азғыр» полигондарындағы және басқалардағы. Чернобыль АЭС-індегі адамдарды қырғынға ұшыратқан апатты жағдай, Невада ядролық полигонында болған жағдай, АҚШ-тың, Англия-ның және басқа мемлекеттердің атом электр станцияларындағы көптеген апаттар, бақылаудан шығып кеткен ядролық энергияның неге әкеліп соғатынын және техникалық ғасырда адамзат факторларының алатын орнын нақты көрсетеді.

Бірақ, қазіргі уақытта, ядролық айналулар (бір түрінің басқа туріне айналуы) кезінде бөлініп шығатын энергияны пайдаланбайтын бірде-бір сала жоқ деп айтуға болады. Бәрінен бұрын, атом энергиясы энергетикалық құрал ретінде кеңінен қолданылады (АЭС, АЖЭО, атомдық мұзжарғыштар). Сонымен бірге, халық шаруашылығының техникалық және басқа да көптеген салаларында: металлургияда, геологияда, машина жасауда, биологияда, ауыл шаруашылығында, тамақ өнеркәсібінде, теңіз суларын тұщыландыруда (ҚР Маңғыстау обл), бірқатар ауруларды емдеу және диагнозын анықтау мақсатында медицинада және т.б. қолданылады.

Атом өнеркәсібінің дамуы және адамның іс-әрекетінің әр түрлі салаларына ИС көздерін енгізу, ағзаға енетін радиация әсеріне ұшырайтын адамдар санының көбеюіне себепші болады және қоршаған ортаға антропогенді радионуклидтердің таралуына жағдай жасайды.

Ядролық қаруды сынау кезінде пайда болатын (реттелмейтін фактор) белсенді заттардың жерге түсіп, қоршаған ортаны ластауы ерекше қауіпті болып табылады.

Көрсетілген жағдай, гигиена ғылымы мен санитарлық практикасы алдына тиісті өндіріс орындарында жұмыс істейтін адамдар үшін де, және жалпы халық үшін де, қауіпсіз жағдайды қамтамасыз ету жөнінде бірқатар міндеттер қойып отыр. Фактордың (иондаушы сәулелену) өзіне тән ерекшелігі гигиенаның, радиациялық гигиена деген, жаңа бөлімінің пайда болуына себеп болады. Бұл, өз алдына бөлек гигиена ғылымының дамуы мен қалыптасуына белгілі кеңестік және ресейлік ғалым-гигиена мамандары В.А. Левицкий, А.А. Летавет, Ф.Г. Кротков, Л.А. Ильин, В.А. Книжников, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков және басқалар айрықша үлес қосты.

Қазақстанның бірқатар аумақтарында радиацияның табиғи көздерінің (радиациялық аномалийдердің) де, сонымен бірге, қауіптілігі біршама жоғары, техногенді көздерінің де болуына байланысты, радиациялық фактордың Қазақстан халқы үшін ерекше маңыздылылығын ескеріп, радиациялық гигиена саласында жүргізіліп жатқан зерттеулер әлі де жалғастырылуда.

Осы мәселеге арналған ғылыми-тәжірибелік конференцияда (Семей, 1997), әскери полигон СЯСП-қа жақын аумақтардағы халықтың денсаулығына, қалпына қайта келмейтін зақымдаулар келтірілгені баса айтылды. Бұл кезде, тек сәулеленуге ұшыраған адамдардың өздері ғана емес, сонымен қатар, ядролық жарылыстардың тікелей салдарынан және ата-аналары көріп -білмеген аурулардан олардың ұрпақтары да жапа шегеді. «Невада-Семей» ядролық қаруды сынауға қарсы қозғалысының белсенді қатысушысы, ҚР ҒА академигі С.Б. Балмұханов, халықтың сынақ полигоны аймағында ұзақ уақыт болуының нәтижесінде келесі салдары: мутагенді әсері (ретинобластомдар, ақыл–ой дамуының артта қалуы, психикалық бұзылулар, өзін-өзі өлтірушілік), тератогенді әсері (кемтарлық, шала туылу), канцерогенді әсері (онкологиялық аурулар – жекелеген елді-мекендерде, республика бойынша орташа мәннен 2,5 есе жиі) пайда болатынын айтады.

СЯСП аймағындағы тұрғындардың ағзасына түсетін доза жүктемелерін бағалауда, ядролық көпжылдық қаруды сынаулардың халық денсаулығына және қоршаған ортаға тигізетін әсерін бағалауға профессорлар К. Н. Апсаликов, Б.И. Гусев, Н.Ж. Чайжунусова және басқа да ғалым - гигиена мамандары өздерінің едәуір үлестерін қосты.

ҚР ҒА корр-мүшесі, профессор И. Я. Часников және профессорлар В.В. Киянский, У.И. Кенесариев өз зерттеулерін Қазақстанның батысындағы ядролық және зымырандық-ядролық «Азғыр», «Капустин Яр» полигондарына жақын жерлердегі осы мәселелерді зерттеуге арнады.

Жоғарыда айтылғандарға байланысты, сондай-ақ, келешекте атомның энергиясын бейбітшілік мақсатта (келешектегі АЭС құрылысы) кеңінен қолданатындықтан, қазіргі уақытта біздің елімізде халықтың радиациялық қауіпсіздігі мәселелеріне және экологиялық аспектілеріне ерекше көңіл аударылады.

Қазақстан Республикасында атом энергиясын, иондағыш сәулеленудің әр түрлі көздерін пайдалану, сондай-ақ, халықтың радиациялық қауіпсіздігі мәселелерімен ҚР энергетика және минералды ресурстары Министрлігінің, атом энергиясы жөніндегі Комитеті, ҚР ұлттық ядролық орталығы, ҚР ҰЯО-ң ядролық физика Институты, ҚР ДМ радиациялық медицина және экология ғылыми-зерттеу институты айналысады. Бұл мекемелерде іргелік те, және қолданбалы да, ғылыми физикалық-техникалық, радиобиологиялық және экологиялық- гигиеналық зерттеулер жүргізіледі.

Халықтың радиациялық қауіпсіздігі саласындағы табыстарға қол жеткізуге, радиациялық қауіпсіздік қамтамасыз етілуіне бақылау жүргізетін мемлекеттік басқару органдарының жүйесіндегі негізгі звеносы – мамандандырылған санитарлық бақылау жүйесін ұйымдастыру мүмкіндік берді. Радиациялық қауіпсіздік нормалары мен санитарлық ережелердің сақталуын бақылауды Республикалық, облыстық, қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылаудың радиациялық бөлімдері іске асырады. Олар заңнамалық жолмен радиациялық гигиена саласында санитарлық іс шаралар жүргізеді.

Дата добавления: 2016-03-26 | Просмотры: 702 | Нарушение авторских прав