АкушерствоАнатомияАнестезиологияВакцинопрофилактикаВалеологияВетеринарияГигиенаЗаболеванияИммунологияКардиологияНеврологияНефрологияОнкологияОториноларингологияОфтальмологияПаразитологияПедиатрияПервая помощьПсихиатрияПульмонологияРеанимацияРевматологияСтоматологияТерапияТоксикологияТравматологияУрологияФармакологияФармацевтикаФизиотерапияФтизиатрияХирургияЭндокринологияЭпидемиология

Жіктелуі (Г.Н.Красовский бойынша) 65 страница

Бұл жағдайда, балықтың тіңдерінде қарқынды жиналатын, радий -226 практикалық маңыздылығы өте үлкен болады.

Кесте

Сұйық және қатты белсенді қалдықтардың жіктелуі

Сондықтан, негізгі қойылатын талап - қалдықтарды қауіпті болатын уақыт бойына қоршаған ортадан (жер асты сулары, атмосфера) оқшаулау болып табылады.

Қойманың жобасын жасау және жүзеге асыру кезінде ХРҚК ұсынған принципті жетекшілікке алады. Бұл принцип бойынша, қойманы жапқан кезде, оның халық үшін қауіп-қатері (қойма эволюциясының ең ықтимал жолдарын ескергенде) жылына 0,3 мЗв дозадан аспау керек.

Көму пунктінің ұзақ мерзімдік қауіпсіздігі, көмуге таңдап алынған жерлердің қолайлы сипаттамаларының, жобаның инженерлік-техникалық сипаттамаларының, қалдықтардың тиісті түрі мен құрамының (ұзақ өмір сүретін радионуклидтер мөлшерінің лимитін белгілеумен), пайдалану процедуралары мен ведомстволық бақылау шараларының үйлесімділігімен қамтамасыз етіледі.

Қалдықтарды көму жүйесі келесі шараларды қамтамасыз етуі қажет:

· қалдықтарды, олар түсетін қоршаған ортаның нысандарынан оқшаулау;

· радионуклидтермен ластануы үшін, ашық қоршаған ортаның нысандарына түсетін мүмкіншілігі бар радионуклидтердің шығарындыларын бақылау;

· көму пункті жабылғаннан кейін, бекітілген мерзім бойына көму алаңына үнемі бақылау жүргізу; бұл жағдайда, АТЭХАГ стандарттарында бірнеше ондаған метр тереңдікте орналасқан қоймалардың қауіпсіздігін, ведомстволық бақылаудың белсенді іс-шараларын қолданбай, қамтамасыз ету мүмкіншілігі қарастырылған.

4.4. Халықты иондаушы сәулеленуге ұшырататын қосымша көздер

Жолаушыларды әуе жолы көлігімен тасымалдаудың өсуіне байланысты, олардың ұшақтармен ұшу кезіндегі ғарыштық сәулеленуге шалдығуы және одан алатын дозасын бағалау, халықты иондаушы сәулеленуге ұшырататын қосымша көзі ретінде, белгілі бір қызығышулық тудырады.

Сәулеленуге шалдығудың мөлшерін анықтайтын негізгі факторлар ұшу биіктігі, ұшу уақытының ұзақтығы, күннің белсенділігі және геомагниттік ендік болып табылатыны белгілі болды. Мысалы, ұшу биіктігі жоғарылаған сайын, жолаушылардың сәулеленуге шалдығудан алатын дозасы да өседі. Трассалары бірдей болған жағдайда, жылдамдығы дыбыс жылдамдығынан төмен ұшақтарда ұшқан кезде алынатын доза, жылдамдығы дыбыс жылдамдығынан жоғары ұшақтарға қарағанда, шамамен 30% жоғары болады, себебі, бірінші ұшақтын ұшу уақыты көбірек. Ұшу биіктігі бірдей болған кезде, солтүстік және оңтүстік ендіктерден 50° жоғары жатқан аудандардың үстінде сәулеленуге шалдығудан алатын дозалары жоғарылау болады. Күн көзіндегі жарқылдаулар кезінде жолаушылардың сәулеленуге шалдығу дозасы шұғыл өседі. АРӘҒК мәліметтері бойынша, қазіргі кезде орташа жылдық эффективті доза, ұшақта ұшу есебінен көп емес және жылына 0,5 мкЗв – тен бірнеше мкЗв дейін құрайды.

Жер маңындағы орбитада (200 км – 400 км) орбиталық ғарыштық ұшу кезінде ғарышкерлердің сәулеленуге шалдығу дозасы салыстырмалы түрде көп емес – тәулігіне 50 мкЗв. Жоғары деңгейдегі сәулеленуге шалдығу мүмкіншілігі, жер маңындағы кеңістіктің жер бетінен қашық биіктігінде ұшу кезінде, Жердің радиациялық белдеулерін кесіп өткенде пайда болады. Жерге жақын ішкі радиациялық белдеуді кесіп өткен кезде (Жер бетінен 2-3 мың км) эффективті дозаның қуаты, тәулігіне 8 Зв жетеді, сондықтан, радиациялық белдеуді кесіп өткен кезде, экипажды ғарыш кемесінің арнайы бөлігіне орналастырады.

Құрамында радионуклидтері бар әр түрлі тұтыну тауарлары да радиация көзі болып табылады, бірақ, олар көңіл аударуды қажет ететіндей қосымша сәулеленуге шалдықтыратын көз ретінде қарастырылмайды, себебі олардың тудыратын дозасы фондық сәулеленуге ұшырау пайызының бөлігін құрайды. Оларға радиолюминесцентті құралдар, оның ішінде сағаттар, ғылыми құрал-жабдықтар; электронды және электрлік құралдар; газдар мен аэрозольдердің (түтін) детекторлары; антистатикалық тауарлар (құралдар); керамикадан, шыныдан жасалған заттар және құрамында уран мен торий бар қорытпадан жасалған заттар жатады.

Темекі шегудің, қорғасын мен полоний радиоизотоптарының ағзаға түсуін едәуір көбейтетіні дәлелденген, себебі, олар темекінің құрамында болады және оның жану температурасында ұшқыш болады. Тәулігіне бір қорап темекі шегетін адамның ағзасына түсетін ²¹⁰Pb мен ²¹⁰Po мөлшері, жылына сәйкес, 15 Бк және 22 Бк құрайды.

5. Иондаушы сәулеленудің ағзаға әсері

5.1. Иондаушы радиацияның биологиялық нысандарға әсер ету механизмі туралы жалпы мәліметтер

Қоршаған ортаның бірегей факторларының бірі – бұл, әр түрлі түрдегі иондаушы сәулеленулер. Олар белгілі бір тіндерге немесе ағзаның жүйелеріне таңдамалы түрде әсер етпейді. Бұл жағдайда белсенді сәулеленудің ағзаға сіңген энергиясының салдары, бір қарағанда сәулеленуге ұшыраудан алған дозасына мүлде эквивалентті емес сияқты көрінеді. Тіпті, өлімге әкелетін дозаларда да биологиялық тіндердегі ионданған молекулалардың саны көп болмайды. Бұл фактордың ерекшелігі, сондай-ақ, біздің сезім мүшелеріміз иондағыш сәулеленуді сезбейтіндігімен білінеді, яғни біз сәулелену кезінде қоршаған ортаның қасиеттерінің өзгергенін температурасы бойынша да, шуы, жарығы, қысымы, исі мен түсі т.б. бойынша да, сезбейміз. Адам ағзадан апат сигналын қабылдамайды, сондықтан үлкен дозада сәулеленуге ұшырауы мүмкін. Алайда, иондағыш сәулеленудің кез-келген әсері ағза үшін парықсыз еместігі анықталған.

Молекулалардың біріншілік радиациялық-химиялық өзгерістерінің негізінде екі механизм жатыр:

· тікелей әсер ету, бұл кезде молекула иондаушы сәулелермен өзара тікелей әсерлесуі кезінде өзгеріске ұшырайды;

· жанама әсер ету, бұл кездеөзгеріске ұшырайтын молекула энергияны тікелей электроннан емес, басқа молекуладан алады.

ИС әсер еткеннен кейін, ағзаның зақымдануы бірнеше кезеңде жүретінін зерттеушілер дәлелдеген

Бірінші кезеңі – физикалық, олсәулеленудің энергиясын сіңіру үрдістерімен сипатталады. Бұл кезде, кез келген молекуланың энергияны сіңіруі, оның химиялық құрылымына байланысты емес. Молекулалардың әрбір түрінің сіңірген энергиясының мөлшері, шамамен олардың салыстырмалы салмағына пропорционал болады. Тірі жасушалардағы органикалық және бейорганикалық молекулалар энергияның шамамен, 25%, ал су – 75% сіңіретіні белгілі. Нәтижесінде, ионданған және қозған атомдар мен молекулалар түзіледі.

Екінші кезеңі – физико-химиялық, бұл кезеңде сіңірілген энергияның молекулалар ішінде және олардың арасында қайта бөлінуі жүреді, сонымен қатар, бос радикалдар түзіледі.. Энергияның көп бөлігін су сіңіретіндіктен, нәтижесінде су радиолизінің өнімдері (Н^●, ОН^●, «гидраттанған электрон», Н⁺, ОН^-, Н₂О⁺, Н₂О^-, Н₃О) түзіледі.

Үшінші кезеңі – химиялық, бұл кезеңде бос радикалдардың өздерінің арасында да, және олармен интактылы молекулалардың да арасында реакциялар жүреді, бұл кезде құрылымы мен функционалдық қасиеттері өзгерген молекулалардың кең спектрі пайда болады. Сәуле әсерінің негізгі биологиялық эффектісі Н^●, ОН^● және әсіресе НО₂ (гидропероксид) сияқты радикалдарға байланысты деп есептеледі.

Иондағыш сәулеленудің ағзаға әсерінің бөл көрсетілген алғашқы үш кезеңі біріншілік немесе биологиялыққа дейінгі ретінде бағаланады, олардың ұзақтығы өте қысқа, 10^-16 –10^-3 с аралығында болады.

Төртінші кезеңі – биологиялық, оның ұзақтығы секунд – жылдармен есептеледі, бұл кезеңде биологиялық құрылымдардың барлық деңгейлеріндегі: жасуша ішіліктен ағзалыққа дейінгі зақымданулар ізбелес дамуымен сипатталады

Тіндерде спецификалық радиациялық-химиялық айналымдар жүреді. Одан әрі қарай молекулалық құрылымдардың радиациялық зақымдануы жасуша элементтерінің физиологиялық қасиеттері мен зат алмасуының әр түрлі түрлерінің өзгеруіне алып келеді. Нуклеин қышқылдары алмасуының бұзылуына байланысты, жасушаның ядролық аппаратының зақымдануы, жалпы сәулелік зақымданудың маңызды элементтерінің бірі болып табылады. Бұл кезде пайда болатын түрлі зат алмасу үрдістерінің үйлесімінің бұзылуы, сәулеленуге ұшыраған ағзаның функционалдық және құрылымдық өзгерістерінің негізі болып табылады

Радиацияның соматикалық және ұрықтық жасушаларға әсер ету механизімінде принципиалды айырмашылық жоқ. Екеуі де бірдей зақымданады, бірақ зақымданудың салдары әр түрлі болады. Мутациялар бір-ақ рет пайда болып, ДНҚ конвергентті редупликациясы нәтижесінде, тұрақты болып қалады, олар, кейінгі жасуша ұрпақтарының барлығына да беріліп отырады. Осыған байланысты, генетикалық зақымданулар үшін әсер ету табалдырығы болмайды, яғни иондаушы әсердің кез-келген акті қауіпті. Соматикалық жасушалардағы мутациялар, оларды өлімге немесе жаңа қасиеттердің пайда болуына, мысалы малигнизацияға әкеп соғуы мүмкін.

Иондаушы сәулелердің клиникалық эффектілері, тек жеке жасушалар мен тіндердің зақымдануына ғана емес, сонымен қатар ағзаның әр түрлі физиологиялық жүйелерінің көптеген жүйкелік-гуморальдық және эндокриндік өзара байланыстарының бұзылуына да байланысты болады.

Биологиялық құрылымның әрбір деңгейіне тән өзінің зақымдайтын дозалары болады. Әр түрлі деңгейдегі биологиялық формациялардың зақымдануының жасырын кезеңі де әр түрлі болады. Молекула деңгейінде ол болмайды, биологиялық тін деңгейінде (қанда) үлкенірек, ал тұтас ағза деңгейінде, одан да үлкен болады. Осыған байланысты, жасушадағы өзгерістер ертерек пайда болатыны, қанның құрамының бұзылуы үшін, шамамен 250 мЗв доза қажет, ал сәуле ауруының клиникалық көрінісі 500 мЗв – 1000 мЗв дозада байқалады.

Адамның ішкі сәулеленуге ұшырауы қауіпті, себебі фотондарының энергиясы 1Мэв шамасында болатын цезий-стронций сәулелендіргіштері (техногенді) тіндер мен зат алмасу үрдістеріне енуі кезінде олармен өзара әрекеттесуі, сәулеленуге ұшырайтын зат атомдарының табиғи химиялық қасиеттері мен валенттік қабықшаларының бұзылуына әкеп соғады. Бұндай үрдіс, табиғи емес биохимиялық реакциялардың басталуына, биологиялық құрылымдардың бұзылуына алып келеді.

5.2. Адамның иондаушы сәулеленуге ұшырауының биологиялық эффектілері және салдары.

Сәулеленулерден зақымданулардың көрінісі алуан түрлі және ауырлығы бойынша құбылмалы болады, бұл сәулелену әсеріне ұшырайтын жеке адамның, әсер ететін агенттің (ИС) ерекшеліктері және қоршаған ортаның жағдайы сияқты факторлардың күрделі өзара байланысымен түсіндіріледі.

Сәуленің әсеріне сезімталдықтың елеулі маңызы бар екендігі анықталған. Мысалы, адамды өлімге душар ететін сәулеленуге ұшырау дозасының диапазоны 2500 мЗв -тен 6000 мЗв дейінгі аралықта болады, алайда, бұл биологиялық эффекті едәуір мөлшерде адам ағзасының ерекшеліктеріне байланысты. Бұл кезде жүйке-эндокриндік реттеу мен жалпы денсаулық жағдайының, созылмалы аурулардың болуы немесе болмауының, ағзаның физиологиялық жағдайының (лактация, жүктілік, созылмалы қажу, жеткіліксіз тамақтану және т.б.), адамның жасы мен жынысының (балалар мен қарт адамдардың сәулелердің әсеріне сезімталдығы жоғары) үлкен маңызы бар.

Сәулеленудің әсеріне ең сезімтал - жүкті әйелдер. Бұл тұрғыдан, ең қауіпті кезеңі - эмбрион мүшелерінің қалыптасу кезеңі (жүктіліктің 4 – 12 аптасы). Эмбрион өлуі мүмкін және жүктілік одан әрі дамымауы мүмкін немесе эмбрион дамиды, бірақ іштегі нәресте кейін өмір сүруге қабілетті болмауы мүмкін. Егер, іштегі нәресте өмір сүруге қабілетті болса, әдетте әр түрлі кемтарлықтары болады. Мысалы, Хиросимада, атом бомбасымен бомбалау кезінде, жүктілік кезеңінде болған 98 жүкті әйел адам зерттелді, олардың ішіндегі 30 әйелде сәуле ауруы пайда болды, ал қалғандарында бұл аурудың көрінетін белгілері болған жоқ. Сәуле аурумен ауырған аналардан туылған нәрестелердің өлім-жетімі 33% құрады, сәуле ауруының айқын белгілері жоқ аналардан – 9%, бақылау тобындағы нәрестелердің өлім –жітімі 4 – 6% аспады.

Сондай-ақ. сәулеленудің әсеріне адам мүшелерінің, әр түрлі тіндері мен дене бөліктерінің сезімталдығы да, бірдей емес. Мысалы, қан түзуші мүшелер мен жыныс бездерінің жасушалары- ең радиосезімтал және зақымданғыш келеді, ал тері мен сүйек жасушалары сәулелену әсеріне төзімдірек болады.

Осыған байланысты, «сындарлы мүшелер мен тіндер» деп аталатын топтары бойынша арнайы градация бар (12.5- кесте).

Кесте

Мүшелер мен тіндердің сындарлы мүшелердің топтарына бөлінуі

Мысалы, сәулеленудің 6000 мЗв дозасы, адамның бүкіл денесіне әсер еткен кезде, өлімге әкеп соғады, бірақ осы доза дененің шектелген бөлігіне, мысалы, қол ұшына әсер етсе, оның әсері жеңілдеу өтеді.

Тіндердің сәулелену әсеріне сезімталдығы, жасушадағы зат алмасуының қарқындылығына тура пропорционал да, олардың сапалық жетілуіне (дифференциялдануына) кері пропорционал болады. Сәулелену әсерінен зақымданудың ауырлығы, сәулеленуге қандай мүше ұшырайды, сәулеленудің тіндерде көлемдік таралуы қандай және сәулелену әсеріне бүкіл дене ме немесе оның қандай да бір бөлігі ұшырайды ма, соған байланысты болады.

Сәулеленуге шалдығу эффектісі сонымен бірге, әсер етуші агенттің төмендегідей ерекшеліктеріне:

· дозасына,

· сәулеленуге ұшырау уақытына,

· сәулеленудің түріне,

· сәулеленудің энергиясына байланысты болады.

Сіңірілген доза неғұрлым көп болса, яғни биологиялық нысанның массасында сіңірілген энергия көп болған сайын, зақымдайтын эффектісі, соғұрлым айқынырақ болады. Мысалы, сәулеленудің 250 мЗв дозасы адамның қанында өзгерістер және ағзасында қайтымды клиникалық көріністер тудырады, 1000 мЗв доза сәуле ауруының дамуына себепші болады, ал 6000 мЗв доза - өлімге душар етеді.

Сәулеленуге ұшыраудың зардаптарын болжауда уақыт факторының үлкен маңызы бар. Мысалы, жалпы жиынтық дозаның мөлшері абсолюттік өлім дозасына тен болғанмен де, сәулеленуге бөлшектеп түсіру адамның өмірін сақтап қалуға мүмкіндік береді.

Сәулелену дозасының қуатын, яғни дозаның уақыт бірлігіне қатынасын, азайту, тіпті сіңірілген дозалары бірдей болғанның өзінде, биологиялық эффектісін төмендетеді.

Сәулеленудің әсер етуінің нәтижесіне, сондай-ақ, тіндегі сіңірілген энергияның кеңістіктік таралуы да әсер етеді. Сәулелердің түрі мен энергиясы биологиялық тіндердегі иондану тығыздығын анықтайды, биологиялық эффектісінің айырмашылықтары осыған байланысты. Берілген иондағыш сәулелену түрінен созылмалы сәулеленуге ұшыраудың биологиялық эффектісінің мөлшерімен осы сәулелену түрінің энергиясының сызықтық берілуі (ЭСБ) арасында тәуелділік бар. Бұл тәуелділік өлшемге келтіретін коэффициентпен анықталады. ЭСБ артқанда, өлшем коэффициенті де жоғарылайды.

Сонымен, сәулеленуге ұшырау кезіндегі сыртқы ортаның жағдайы (мысалы, рентгенологтың жұмыс орны) мен күйі, сәуле әсердің клиникалық көріністерінің сипатына белгілі бір мөлшерде әсер етуі мүмкін. Сәулелену әсеріне ұшырау кезінде, төмен барометрлік қысым мен суықтың оң әсер ететіні туралы мәліметтер бар. Сәулеленуге ұшырау кезіндегі қатар жүретін қолайсыз факторлар (шу, діріл, улы газдар, ультракүлгін, инфрақызыл сәулелер, қыздыратын микроклимат) сәулелік зақымдануды ауырлатады.

Бұл бағыттағы зерттеулер әзірге аз, дегенмен, жалпы принципиалды көзқарас қалыптасқан, атап айтқанда, сәуленің әсер етуі орын алатын өндірістік жағдайларда адамның көңіл-күйіне, жұмысқа қабілеттілігіне және денсаулығына қолайсыз әсер ететін барлық қосымша ауырлық түсіретін факторлар болмауы қажет. Сәулелердің ағзаға тигізетін әсерін анықтайтын факторлардың көп түрлілігі сәуледен зақымданудың клиникалық көріністерінің полиморфизмін түсіндіреді.

Сонымен, иондаушы сәулелердің адам ағзасына әсерінің нәтижесі, спецификалық биологиялық эффектілерімен қатар, спецификалық емес көріністері түрінде болуы мүмкін.

Қазіргі кезде адамның иондаушы сәулеленуге ұшырауының эффектілерін детерминделген (табалдырығы бар) және стохастикалық (ықтималды) спецификалық биологиялық эффектілері деп бөледі.

Детерминделген әсері – бұл, нақты патология, мысалы, жедел сәуле ауруы (ЖСА) немесе созылмалы сәуле ауруы (ССА), сәуле күйіктері (терінің және шырышты қабықтарының сәуледен жергілікті зақымданулары), көз бұршағының катарактасы, гемопоэздің өзгерістері, уақытша немесе тұрақты ұрықсыздық және т.б. түріндегі клиникалық маңызды эффектілер.

Гуськова А.К. (2001) бойынша, ЖСА - бұл бірқатар тіндер мен мүшелердің зақымдануларының жиынтығымен сипатталатын, нозологиялық түр болып табылады. Тіндер мен мүшелердің зақымдануларының нәтижесінде, аурудың негізгі клиникалық синдромдары - сүйек кемігі, ішек және церебралдык синдромдар, сондай-ақ, олардың бірінің біріне ұласуы және олардың қатар жүретін түрлері қалыптасады.

Сыртқы сәулеленудің әсерінен ЖСА, ағзаның барлық мүшелері мен тіндеріне немесе олардың көп бөлігіне қысқа уақыт ішінде (тез немесе тәулігіне бірнеше сағат) 1Гр (1Зв) асатын гамма және/немесе нейтрондық сәулеленулер әсер етуі нәтижесінде туындайды, яғни детерминделген эффектісінің табалдырығы бар және олар радиацияның үлкен дозалары қысқа уақыт ішінде әсер етуі кезінде пайда болады. Детерминделген эффектілерінің ауырлығы сәулеленуге ұшыраудан сіңірілген дозаға тікелей байланысты: доза жоғары болған сайын, зақымдану да ауыр болады.

1-ден 10 Гр-ге дейінгі дозада сәулеленуге ұшырау кезінде, ЖСА сүйек кемігі түрі (типтілік түрі), 10-20 Гр-де – ішектік түрі, 20-50 Гр-де уытты түрі (іш жүзенде барлық паренхималы мүшелердің жаппай зақымдануы), 50-ден жоғары болғанда – ОЖЖ-нің зақымдануы (ЖСА-нің церебральдық түрі) пайда болады.

Созылмалы сәуле ауруы (ССА) – бұл, иондаушы сәулелердің кәсіби мамандарға арналған рұқсат етілген деңгейінен едәуір жоғары дозаларында (10 есе және одан да көп) ағзаға ұзақ уақыт бойы (айлар, жылдар) әсер етуі нәтижесінде дамитын сәулелік патологияның түрі. А.К. Гуськованың (2001) мәліметтері бойынша, ССА дамуы үшін, дозалардың деңгейі жылына 0,1 Гр-ден асуы және жиынтық мөлшері 0,7-1,5 Гр-ден төмен болмауы қажет. ССА-ның даму мерзімі 1-2 жылдан 5-10 жылға дейінгі аралықта аутқиды.

Детерминделген эффектілері әсерінен алыс уақыттарда, яғни, сәулеленуге ұшырағаннан кейін ұзақ мерзім өткеннен соң, дамуы мүмкін. Бұл салдарына, мысалы, әр түрлі мүшелердегі гипопластикалық, дистрофиялық және склероздық өзгерістер, эндокринді бұзылыстар, нефросклероз, жүрек, қан тамырларының соның ішінде, қылтамырлардың зақымданулары, сәулелік катаракта және басқалар да жатады. Сәулеленуге ұшыраудың соматикалық түріндегі әсерінен алыс уақыттардағы эффектісіне созылмалы сәуле ауруы жатады, ол адамның ұзақ уақыт бойына сәулеленудің рұқсат етілген мөлшерінен асатын аз дозаларында сәулеленуге ұшырауы кезінде пайда болады.

Халықтын техногендік көздерден сәулеленуге ұшыраудан алған дозасы, басым көпшілік жағдайларда аз дозалардың санатына жатады. Қуаты жылына 0,1 Зв және одан да кем болатын 0,1 Зв және одан да аз дозаларды аз дозалар деп есептеуге болады.

Созылмалы сәуле ауруымен қатар, сәуле әсерінің соматикалық түріндегі әсерінен алыс уақыттардағы салдарына, сондай - ақ, қатерлі ісік аурулары, көз бұршағы катарактасы дамуының жоғары ықтималдығы және өмір сүруінің қысқаруы жатады. Иондаушы сәулелердің әсеріне ұшыраған адамдардың арасында, жалпы халықпен салыстырғанда, лейкемия жиі кездеседі.

Мысалы, Хиросима тұрғындарында лейкемия, сәулелену әсеріне ұшырамаған халыққа қарағанда, 8 есе жиі дамыған. Әдебиеттерде белсенді сәулеленулермен контакт тоқтағаннан кейін 20-25 жыл өткеннен соң дененің әр түрлі жерлерінде орналасқан қатерлі ісіктердің пайда болған жағдайлары жазылған. Рентгенологтардың қол терісінің обыры, қорғасын кеніштеріндегі шахталарда белсенді газдардың әсеріне ұшыраған шахтерларда өкпе обыры, өндірісте белсенді фосформен қатынаста болған жұмыcшы әйелдерде остеосаркома пайда болған жағдайлары келтірілген.

Дата добавления: 2016-03-26 | Просмотры: 826 | Нарушение авторских прав